Oyun yazarı kimliğiyle öne çıkan Cevat Fehmi Başkut,
1905'te Edirne'de doğdu. Annesinin ismi Cemile babasının ismi ise Ömer
Fehmi'dir. Eyüp Rüştiyesi ve İstanbul Erkek Lisesinde öğrenim gördü. Kurtuluş
Savaşı yıllarını Ankara'da geçirdi. TBMM Basımevi'nde düzeltmenlik görevinde
bulundu. Mecliste zabıt kâtibi olarak çalıştı. 1928-1963 yılları
arasında "Son Saat", "Vakit", "Son Posta" ve "Cumhuriyet" gazetelerinde
muhabirlik, yazarlık ve yazı işleri müdürlüğü yaptı. Bu görevdeyken emekliye
ayrıldı. İstanbul Gazeteciler Cemiyeti
Başkanlığı görevini yürüttü.
Cevat Fehmi Başkut, öğretim görevlisi olarak
İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Gazetecilik Enstitüsünde çalıştı.
Birkaç roman denemesinin yanında "Geceleri Bizi Kimler Bekliyor" isminde bir
röportaj kitabı da çıkardı. Oyun türüyle tanınan Cevat Fehmi Başkut ilk oyununu 1942-1943 sezonunda İstanbul Şehir Tiyatroları'nda sahneledi. Muhsin Ertuğrul'un yönlendirmeleri ve oyunlarının yoğun ilgi
görmesiyle bu alana yöneldi. Cumhuriyet'ten sonra ortaya çıkan değişimleri,
mizahi unsurları kullanarak anlattı.
Dış ülkelerde oyunu sahnelenen ilk Türk yazarı olan
Cevat Fehmi Başkut'un "Buzlar Çözülmeden" eseri iki kez sinemaya
uyarlandı.
Evli ve iki çocuk sahibi olan Cevat Fehmi Başkut, 15
Mart 1971'de İstanbul'da geçirdiği kalp krizi sonucu öldü. Cenazesi
Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedildi.
Edebi Kişiliği
- Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı'nda göstermeye
bağlı metinlerde (tiyatro) ön plana çıkan kişilerdendir.
- Oyunlarının ortak özelliği aile ilişkileri içinde
zamanla değişen düşünce ve ortak zıtlaşmalardır.
- Konularını günlük hayattan, olaylar ve kişiler
arasındaki çatışmalardan alır. Bu çatışmalar köylü-şehirli, batılı-doğulu,
memur-amir, eski nesil-yeni nesil şeklinde cereyan eder.
- Oyunlarıyla Türk aile yapısındaki bozulmaya
dikkat çeker.
- Biçim denemelerine giriştiği oyunlarında toplumun
her katmanından kişilere yer verir.
- "Paydos" oyunu yurt dışında sahnelenen ilk Türk
oyunu olur. Cevat Fehmi Başkut, bunun dışında ayrıca yirminin üzerinde oyun kaleme
alır.
- "Küçük Şehir Oyunu" eseriyle 1948 İnönü Tiyatro
Armağanı'nı kazanır.
- "Paydos" oyununda Murteza Bey'in oğul mutluluğu
hatırına ve eşinin düzenleriyle bakkalığa yönlendirilmesiyle ilkokul
öğretmenliğine özlem duyuşu tezatı işlenir. Oyun, üç perde şeklinde
1948'de sahnelenir.
- "Küçük Şehir" üç perdeden oluşan başka bir oyunu olarak ön plana çıkar. Cevat Fehmi Başkut oyunda büyük kent insanlarının her birinin küçük kentin saflık, yalınlık, doğruluk
ve ahlak sağlamlığına uymayan yanlışlıklarına dikkat çeker.
Eserleri
Oyun
Büyük Şehir
Küçük Şehir
Koca Şehir
Göç
Paydos
Hacıyatmaz
Makine
Buzlar Çözülmeden
Sana Rey Veriyorum
Kadıköy İskelesi'nde
Hepimiz Birimiz İçin
Harput'ta Bir Amerikalı
Ayarsızlar
Ölen Hangisi
Tablodaki Adam
Emekli
Ayna
Filmografisi
(eser)
Paydos
Deli Deli Küpeli
Buzlar Çözülmeden
Soygun
Ayrıca bakınız
1. Öz (Saf) Şiir Anlayışını Sürdüren Şiir
2. Serbest Nazım ve Toplumcu Gerçekçi Şiir
3. Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir (Memleketçiler)
4. Birinci Yeni (Garipçiler)
5. Garip Dışında Yeniliği Sürdüren Şairler
6. Maviciler
7. Hisarcılar
8. İkinci Yeni Şiiri
9. 1960 Sonrası (İkinci Yeni Sonrası) Toplumcu Şiir
10. 1980 Sonrası Türk Şiiri
11. Cumhuriyet Döneminde Halk Şiiri
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Anlatmaya Bağlı Metinler (Hikâye-Roman)
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Göstermeye Bağlı Metinler (Tiyatro)
Cevat Fehmi Başkut (1905-1971)
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Öğretici Metinler
Ayrıca bakınız
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder