Şair ve yazar kimlikleriyle öne çıkan
Melih Cevdet Anday, 13 Mart 1915'te İstanbul'da avukat bir babanın oğlu olarak
dünyaya geldi. Çocukluk yılları Kadıköy'de bulunan Bahriye'deki evinde geçti.
İlkokulu, İstanbul'da Taş Mektepte;
ortaokulu Kadıköy Sultanisinde okudu. Liseyi babasının görevi nedeniyle
Ankara Gazi Lisesinde tamamladı. Lise birinci sınıftayken Orhan Veli Kanık ve
Oktay Rıfat Horozcu ile tanışan Melih Cevdet Anday, liseyi bitirdikten sonra
bir süre Hukuk Fakültesi okudu. Hukuk Fakültesinden sonra Ankara Üniversitesi
Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesine kaydoldu. DDY'de çalıştığı için öğrenimini
sürdüremedi. Kurumu tarafından sosyoloji öğrenimini sürdürmesi için Belçika'ya
gönderildi.
Yazın çalışmalarına şiirle başlayan Melih Cevdet Anday, "Ukde" ismindeki ilk şiirini "Varlık" dergisinde 1936'da yayımladı. Şiirleri, daha sonra "Ses", "Yaprak", "Yeditepe", "Papirüs", "Yeni Dergi" gibi dergilerde yayımlandı. İlk şiirlerinde hececilerin biçim ve tema özelliklerini benimsedi. Oktay Rıfat Horozcu ve Orhan Veli Kanık ile 1941'de "Garip" isminde bir şiir kitabı çıkardı. Melih Cevdet Anday, daha sonra Milli Eğitim Bakanlığı Neşriyat Müdürlüğü'ne memur olarak atandı. 1953-1954 yılları arasında "Akşam" gazetesinin edebiyat sayfasını hazırladı. Fikirlerinden ötürü görevini bırakmak zorunda kaldı.
Melih Cevdet Anday, 1958'den sonra "Tercüman", "Büyük Gazete", "Yeni Tanin", "İkdam" ve "Akşam" gazetelerinde deneme ve makaleler kaleme aldı. 1960-1997 yılları arasında "Cumhuriyet" gazetesinde köşe yazıları yazmaya başladı. Sanat hayatının son demlerinde roman ve tiyatroya yöneldi. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Konservatuvarı Tiyatro Bölümü'nde diksiyon dersleri verdi. 1977'de emekli oldu. Melik Cevdet Anday, ayrıca TRT yönetim kurulu üyeliğinde beş yıl görev aldı. 1979 yılında UNESCO Genel Merkezi Kültür Müşaviri olarak Paris'e gitti.
Melih Cevdet
Anday, 28 Kasım 2002'de İstanbul'da vefat etti. Cenazesi, Büyükada Mezarlığı'na
defnedildi.
Edebi Kişiliği
- "Garip" akımı ve serbest şiirin öncü
kişilerindendir.
- Şiirleriyle ön plana çıkan sanatçı tiyatro,
roman, deneme ve makale türlerinde de eserler kaleme alır.
- Sıradan insanı ve sokağı şiire sokup bunları
büyük bir sadelikle işler.
- Orhan Veli Kanık'ın ölümüyle birlikte toplumcu
şiire yönelen Melih Cevdet Anday, şiirlerinde toplumsal sorunların
yanı sıra ölçü, uyak, söz sanatları ve simgeyi de ön plana çıkarır.
- İlk şiirlerinde "Beş Hececiler"in tema
ve biçim özelliklerini benimser. O dönemin dilinde yer alan söyleyişlere
kapılır.
- İlkin "duygu"yu ön plana çıkaran Melih
Cevdet Anday, sonraki zamanlarda düşünceyi öne çıkarmaya başlar.
- Şiirlerinde akıl ve duygu unsurlarını dengede
tutmaya çalışır. Bunun için; "Şiir, benim aklımdır." ifadesini
kullanır.
- Düzyazı türündeki eserlerinde esprili ve özlü
dili dikkat çeker.
- Oyunlarında modern ferdin dramını, çelişki ve
çatışmalarını kaleme alır.
- Gazetelerde uzun süre yazılar yazar.
- Roman, deneme, oyun ve gezi türlerinde önemli
eserler oluşturur. Birçok tiyatro oyunu şehir ve devlet tiyatroları
tarafından sahnelenir.
- Şiire felsefeyi sokar.
- UNESCO'nun "Courrier" dergisi 1971'de
onu Cervantes, Dante, Tolstoy düzeyinde bir edebiyat adamı olarak tanıtır.
- Melih Cevdet Anday, eserlerinde kendi isminin
dışında "Yaşar Tellidede", "Niyaz Niyazoğlu", "M.
C. A.", "A. Mecdi Velet", "Gani Girgin",
"Zate", "H. Mecdi Velet", "Yaşar Tellioğlu"
gibi takma adlar kullanır.
- "Gizli Emir" eseriyle 1970 TRT Roman
Armağanı'nı; "Buz Sarayı" ile 1973 TDK Çeviri Ödülü'nü;
"Teknenin Ölümü" ile 1976 Yeditepe Şiir Armağanı'nı;
"Sözcükler" ile 1978 Sedat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü'nü;
"Ölümsüzlük Ardından Gılgamış" ile de 1978 Sedat Simavi Vakfı
Edebiyat Ödülü'nü aldı. 1991'de TÜYAP Onur Ödülü'nü alan sanatçının
anısına ayrıca 2006 yılından beri "Melih Cevdet Şiir Ödülü"
verilmektedir.
- En önemli eseri sayılan "Aylaklar"
romanında, konakta yaşamını sürdüren soylu bir ailenin nasıl yozlaştığını
anlatır. Eser, MEB tavsiyeli 100 Temel Eser arasında yer alır.
- "Telgrafhane" adlı kitabında toplumsal
konulara ağırlık verir.
- "Kolları Bağlı Odysseus"ta mitoloji ön
plana çıkar. Anadolu'daki eski Yunan kültürü ile yaşadığımız tarihsel ve
güncel koşullar arasında bir metafor kurmak ister. Kendine özgü felsefi
şiir akımını başlattığı şiirde yer alan kapalı sözcükler dikkat çeker.
- "Mikado'nun Çöpleri" oyununda
insanların iç dünyalarındaki çıkmazları ile kadın-erkek arasındaki sürekli
çatışmayı işler.
Eserleri
Rahatı Kaçan
Ağaç
Garip
Yan Yana
Yağmur Altında
Sözcükler
Ölümsüzlük
Ardında Gılgamış
Şinanay
Tekkenin Ölümü
Telgrafhane
Kolları Bağlı
Odysseus
Göçebe Denizin
Üstünde
Aylaklar
Raziye
Gizli Emir
İsa'nın Güncesi
İçeridekiler
Mikado'nun
Çöpleri
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder