Rıfat Ilgaz (1911-1993)

rifat ilgaz

Roman, öykü, şiir ve tiyatro oyuncusu olarak ön plana çıkan Rıfat Ilgaz, 7 Mayıs 1911'de Kastamonu'nun Cide ilçesinde doğdu. İlkokula Cide'de başlayıp ilkokulu Terme'de bitirdi. Ortaöğrenimine ise Kastamonu'da başladı fakat liseden ayrılıp Muallim Mektebine kaydoldu.

Rıfat Ilgaz, öğrenimini tamamladıktan sonra Bolu, Gerede, Akçakoca ve Gümüşova'da sınıf öğretmenliği yaptı. Daha sonra Ankara Gazi Eğitim Enstitüsünü 1938'de bitirdi. 1940 yılında da Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümüne girdi.

Yazın hayatına şiirle başlayan Rıfat Ilgaz, 1943'te ilk şiir kitabı olan "Yarenlik"i yayımladı. 1944 yılında yayımlanan "Sınıf" ismindeki şiir kitabı ise sakıncalı bulundu ve toplatıldı. Bunun yüzünden bir süre cezaevinde kaldı. 1947'de Sabahattin Ali ve Aziz Nesin'le çıkardıkları "Marko Paşa" kadrosuna girdi. Dergide mizah yoluyla Türk siyasi hayatı eleştirildi. Rıfat Ilgaz, sık sık kapatılan bu derginin daha sonra müdürü oldu. 1950'de gazeteciliğe başladı. Dönemin önemli dergilerinden olan "Yürüyüş" dergisini yönetti. 1952'de "Adembaba" ismindeki mizah dergisini çıkardı. Dönemin önde gelen birçok mizah dergilerinde yazılar yayımladı. "Yeni Gazete"de yazılar kaleme aldı. Yazıları ve şiirleri yüzünden başı bir daha derde girdi. Bunlar için beş buçuk yıl hapis cezası çekti.

Rıfat Ilgaz, yazın alanında asıl ününe Türkiye'deki eğitim sitemini eleştirmek amacıyla kaleme aldığı "Hababam Sınıfı" kitabıyla kavuştu. Öyküler dizisi şeklindeki eser, tiyatroya ve defalarca kez de sinemaya uyarlandı. Rıfat Ilgaz, 1961'den sonra "Vatan", "Yeni Ulus", "Yeni Gün" ve "Demokrat İzmir" gazeteleri ile "Akbaba" dergisinde yazılar kaleme aldı. 12 Eylül darbesiyle tekrar gözaltına alındı. Serbest bırakıldıktan sonra ömrünün sonuna kadar yaşadığı İstanbul'da 7 Temmuz 1993'te hayata gözlerini yumdu. Cenazesi, Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedildi.

 
Edebi Kişiliği
 
  • Toplumcu gerçekçi şair ve yazarlar arasında yer alır. 
  • Eserlerinde yoksulların yaşamını mizahi bir üslupla anlatır.
  • "Hababam Sınıfı" romanıyla tanınır. Bu roman ona büyük bir ün kazandırır.
  • Oldukça verimli bir sanatçı olan Rıfat Ilgaz, roman, mizah öyküleri, şiir ve çocuk kitapları başta olmak üzere pek çok alanda eserler kaleme alır.
  • Şiirlerinde Nazım Hikmet'in etkisi görülür.
  • İlk şiir kitabı olan "Yarenlik"te çevresindeki insanların hayatlarını anlatır.
  • Romanlarında Kastamonu hayatını konu alır. Toplumsal değişim ve çarpıklıkları hicveder.
  • Sorunları oldukça yalın bir dille ortaya koyan Rıfat Ilgaz, kişilerin yaşantısını öykünmesiz ve gösterişsiz, sade bir dille yansıtır.
  • Hayatının son demlerinde çocuk kitapları kaleme alır.
  • Aziz Nesin ve Sabahattin Ali ile çıkardıkları "Marko Paşa" dergisi yazın hayatımızda önemli bir yer tutar. Dergide, mizahi bir üslupla siyaset eleştirisi yapılır.
  • Adına birçok etkinlik ve festival düzenlenir.
  • "Karartma Geceleri" önemli romanlarından birisi olarak ön plana çıkar. 100 Temel Eser arasında tavsiye edilen romanda Rıfat Ilgaz, Türkçe öğretmeni Mustafa Ural'ın hikâyesini anlatır. Eserde, II. Dünya Savaşı betimlenir. İstanbul'da geceleri baskın tehlikesine karşın şehir karartılır. Anı niteliği taşıyan eserde halkın psikolojisi ön plana çıkarılır. Eser, Yusuf Kurçenli tarafından filme çekilir ve birçok ödül alır.
  • "Hababam Sınıfı" romanı hem film uyarlamalarına esin kaynağı olur hem de tiyatroda sahnelenir. Rıfat Ilgaz, isminin sakıncalı olmasından ötürü Hababam Sınıfı'nı "Stepne" takma adıyla yazar. Eserde, Türkiye'deki eğitim sistemi eleştirilir.

 

Eserleri

Şiir

Yârenlik

Sınıf

Yaşadıkça

Üsküdar'da Sabah Oldu

Devam

Soluk Soluğa

Karakılçık

Uzak Değil

Alagöz

Kulağımız Kirişte

Öykü

Garibin Horozu

Şeker Kutusu

Radarın Anahtarı

Don Kişot İstanbul'da

Kesmeli Bunları

Roman

Karartma Geceleri

Yıldız Karayel

Sarı Yazma

Halime Kaptan

Hababam Sınıfı

Karadeniz'in Kıyıcığında

Pijamalılar

Anı

Kırk Yıl Önce Kırk Yıl Sonra

Yokuş Yukarı

Ayrıca bakınız



Öz (Saf) Şiir Anlayışını Sürdüren Şiir


Serbest Nazım ve Toplumcu Gerçekçi Şiir


Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir (Memleketçiler)


Birinci Yeni (Garipçiler)


Garip Dışında Yeniliği Sürdüren Şairler


Maviciler


Hisarcılar


İkinci Yeni Şiiri


1960 Sonrası (İkinci Yeni Sonrası) Toplumcu Şiir


1980 Sonrası Türk Şiiri


Cumhuriyet Döneminde Halk Şiiri


Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Anlatmaya Bağlı Metinler (Hikâye-Roman)


Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Göstermeye Bağlı Metinler (Tiyatro)


Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Öğretici Metinler


Ayrıca bakınız


Hiç yorum yok:

Yorum Gönder