RIFAT ILGAZ
(1911-1993)
Roman, öykü, şiir ve tiyatro oyuncusu olarak ön plana çıkan Rıfat Ilgaz, 7 Mayıs 1911'de Kastamonu'nun Cide ilçesinde doğdu. İlkokula Cide'de
başlayıp ilkokulu Terme'de bitirdi. Ortaöğrenimine ise Kastamonu'da başladı fakat
liseden ayrılıp Muallim Mektebine kaydoldu.
Rıfat Ilgaz, öğrenimini tamamladıktan sonra Bolu,
Gerede, Akçakoca ve Gümüşova'da sınıf öğretmenliği yaptı. Daha sonra Ankara
Gazi Eğitim Enstitüsünü 1938'de bitirdi. 1940 yılında da Edebiyat Fakültesi
Felsefe Bölümüne girdi.
Yazın hayatına şiirle başlayan Rıfat Ilgaz, 1943'te
ilk şiir kitabı olan "Yarenlik"i yayımladı. 1944 yılında yayımlanan "Sınıf"
ismindeki şiir kitabı ise sakıncalı bulundu ve toplatıldı. Bunun yüzünden bir
süre cezaevinde kaldı. 1947'de Sabahattin Ali, Aziz Nesin'le birlikte
çıkardıkları "Marko Paşa" kadrosuna girdi. Dergide mizah yoluyla Türk siyasi
hayatı eleştirilir. Rıfat Ilgaz, sık sık kapatılan bu derginin daha sonra müdürü olur. 1950'de
gazeteciliğe başlar. Dönemin önemli dergilerinden olan "Yürüyüş" dergisini
yönetti. 1952'de "Adembaba" ismindeki mizah dergisini çıkardı. Dönemin önde gelen
birçok mizah dergilerinde yazılar yayımladı. "Yeni Gazete"de yazılar kaleme
aldı. Yazıları ve şiirleri yüzünden bir daha başı derde girdi. Bunlar için beş buçuk yıl hapis cezası çekti.
Rıfat Ilgaz, yazın alanında asıl ününe Türkiye'deki
eğitim sitemini eleştirmek amacıyla kaleme aldığı "Hababam Sınıfı" kitabıyla kavuştu. Öyküler dizisi şeklindeki eser, tiyatroya ve defalarca kez de
sinemaya uyarlandı. Rıfat Ilgaz, 1961'den sonra "Vatan", "Yeni Ulus", "Yeni Gün" ve "Demokrat
İzmir" gazeteleri ile "Akbaba" dergisinde yazılar kaleme aldı. 12 Eylül
darbesiyle tekrar gözaltına alındı. Serbest bırakıldıktan sonra ömrünün sonuna
kadar yaşadığı İstanbul'da 7 Temmuz 1993'te hayata
gözlerini yumdu. Cenazesi, Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedildi.
Edebi Kişiliği
- Toplumcu gerçekçi şair ve yazarlar arasında yer alır.
- Eserlerinde yoksulların yaşamını mizahi bir
üslupla anlatır.
- "Hababam Sınıfı" romanıyla tanınır. Bu roman ona
büyük bir ün kazandırır.
- Oldukça verimli bir sanatçı olan Rıfat Ilgaz, roman,
mizah öyküleri, şiir ve çocuk kitapları başta olmak üzere pek çok alanda
eserler kaleme aldı.
- Şiirlerinde Nazım Hikmet'in etkisi görülür.
- İlk şiir kitabı olan "Yarenlik"te çevresindeki insanların hayatlarını anlatır.
- Romanlarında Kastamonu hayatını konu alır.
Toplumsal değişim ve çarpıklıkları hicveder.
- Sorunları oldukça yalın bir dil ile ortaya koyan
Rıfat Ilgaz, kişilerin yaşantısını öykünmesiz ve gösterişsiz, sade bir
dille yansıttı.
- Hayatının son demlerinde çocuk kitapları kaleme
alır.
- Aziz Nesin ve Sabahattin Ali ile çıkardıkları "Marko Paşa" dergisi yazın hayatımızda önemli bir yer tutar. Dergi, mizahi bir üslupla siyaset eleştirisi yapar.
- Adına birçok etkinlik ve festival
düzenlenir.
- "Karartma Geceleri" önemli romanlarından birisi
olarak ön plana çıkar. 100 Temel Eser arasında tavsiye edilen romanda Rıfat Ilgaz, Türkçe öğretmeni Mustafa Ural'ın hikâyesini anlatır. Eserde, II. Dünya Savaşı
betimlenir. İstanbul'da geceleri baskın tehlikesine karşın şehir
karartılır. Anı niteliği taşıyan eserde halkın psikolojisi ön plana
çıkarılır. Eser, Yusuf Kurçenli tarafından filme çekildi ve birçok ödül
aldı.
- "Hababam Sınıfı" romanı hem film uyarlamalarına
esin kaynağı oldu hem de tiyatroda sahnelendi. Rıfat Ilgaz, isminin
sakıncalı olmasından ötürü Hababam Sınıfı'nı "Stepne" takma adıyla yazdı. Eserde, Türkiye'deki eğitim sistemi eleştirilir.
Eserleri
Şiir
Yârenlik
Sınıf
Yaşadıkça
Üsküdar'da
Sabah Oldu
Devam
Soluk Soluğa
Karakılçık
Uzak Değil
Alagöz
Kulağımız
Kirişte
Öykü
Garibin Horozu
Şeker Kutusu
Radarın
Anahtarı
Don Kişot
İstanbul'da
Kesmeli Bunları
Roman
Karartma
Geceleri
Yıldız Karayel
Sarı Yazma
Halime Kaptan
Hababam Sınıfı
Karadeniz'in
Kıyıcığında
Pijamalılar
Anı
Kırk Yıl Önce
Kırk Yıl Sonra
Yokuş Yukarı
Ayrıca bakınız
1. Öz (Saf) Şiir Anlayışını Sürdüren Şiir
2. Serbest Nazım ve Toplumcu Gerçekçi Şiir
Rıfat Ilgaz (1911-1993)
3. Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir (Memleketçiler)
4. Birinci Yeni (Garipçiler)
5. Garip Dışında Yeniliği Sürdüren Şairler
6. Maviciler
7. Hisarcılar
8. İkinci Yeni Şiiri
9. 1960 Sonrası (İkinci Yeni Sonrası) Toplumcu Şiir
10. 1980 Sonrası Türk Şiiri
11. Cumhuriyet Döneminde Halk Şiiri
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Anlatmaya Bağlı Metinler (Hikâye-Roman)
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Göstermeye Bağlı Metinler (Tiyatro)
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Öğretici Metinler
Ayrıca bakınız
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder