Yazım Kuralları (İmla Kuralları)


  1. "De" Bağlacı ile "-de, -da" Eklerinin Yazımı
  2. "Ki"nin Yazımı 
  3. "Mi" Soru Ekinin Yazımı
  4. "İle"nin Yazılışı
  5. Mastar Eklerinin Yazılışı
  6. Fiil Çekimi ile İlgili Yazılışlar
  7. Satır Sonuna Sığmayan Sözcüklerin Yazımı
  8. Kesme İşaretinin Kullanıldığı Yerler
  9. Düzeltme İşareti ile İlgili Yazım Kuralları
  10. Birleşik ve Ayrı Yazılan Kelimelerin Yazımı
  11. Gün, Ay ve Tarih Adlarının Yazımı
  12. Gezegen ve Yıldız Adlarının Yazımı
  13. Deyimlerin Yazımı
  14. Sayıların Yazımı
  15. Ek Fiilin Yazılışı
  16. "Şey" Kelimesinin Yazımı
  17. Pekiştirmeli Sözlerin Yazılışı
  18. İkilemelerin Yazılışı
  19. Alıntı Kelimelerin Yazılışı
  20. Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler
  21. Yazımı En Çok Karıştırılan Sözcükler

"DE" BAĞLACI İLE "-DE, -DA" EKLERİNİN YAZIMI
 
"de, da" Bağlacının Yazımı
  •  Bağlaç olan "de, da" her zaman ayrı yazılır.
  • "te, ta" şekli yoktur. Ünsüz benzeşmesi kuralına uymaz.
  •   Kalınlık-incelik uyumuna uyar.
  •   Özel isimden sonra gelirse kesme işareti kullanılmaz.
  • Cümleye "dahi, bile, başkaları gibi" anlamlar katar.
  •   Cümleden çıkarıldığında cümledeki anlam bozulmaz, cümle kısmen daralır.
  •   Yazımda bir kelime gibi kabul edilir.
  •  Söylenişte vurgulu söylenir.
Örnek 1

Okula gelirken kitaplarınızı da getirin. 
 
Cümledeki "de, da" bağlacını çıkardığımızda cümle: "Okula gelirken kitaplarınızı getirin." şekline dönüşür. Cümlede bir anlam kaybı olur. "Başka ders araç gereçlerinizi getirdiğiniz gibi" anlamı cümleden kaybolur. 
 
Örnek 2

Zonguldak da güzel bir şehirdir.
 
Cümledeki "de, da" bağlacını çıkardığımızda cümle "Zonguldak güzel bir şehirdir." şekline dönüşür. Bu, doğru bir cümledir. Cümlede kısmen anlam daralması olur. Yalnız, "başka güzel şehirler gibi" anlamı cümlede kaybolur. Dil bilgisi açısından ise doğru bir cümledir. Yine "de, da" özel isimden sonra geldiği halde kesme işareti kullanılmamıştır çünkü "de,da" bağlacını bir kelime gibi düşüneceğiz.
 
"-de, -da, -te, -ta" Hâl (durum) Ekinin Yazımı
  • İsim çekim ekidir.
  •  "-de, -da, -te, -ta" hâl (durum) eki her zaman kelimeyle bitişik yazılır.
  • Ünsüz benzeşmesi kuralına uyar. Yani "-te, -ta" şekli vardır.
  •  Cümleden çıkarıldığı zaman cümledeki anlam tamamen bozulur, cümle dil bilgisi açısından da doğru cümle olma özelliğini kaybeder.
 Örnek 1

Mahalledeki çocuklar parkta oyun oynuyorlardı.
 
Cümledeki hâl ekini çıkardığımızda cümle; "Mahalledeki çocuklar park oyun oynuyorlardı." şekline dönüşür. Bu da dil bilgisi açısından doğru bir cümle değildir. Anlam tamamen bozulmuştur. Sözcüğün ünsüz benzeşmesi kuralına uyması ekin hal eki olduğunun başka bir göstergesidir.
 
Örnek

Herkes evde birbirine yardım etmeye çalışıyordu.
 
Cümledeki hâl ekini çıkardığımızda cümle; "Herkes ev birbirine yardım etmeye çalışıyordu." şekline dönüşür. Bu da dil bilgisi kurallarına aykırıdır. Cümle şekilsel ve anlamsal olarak tamamen bozulmaktadır.
 
"-de, -da" Yapım Ekinin Yazımı

  • "-de, -da" yapım eki görevinde olduğu zaman her zaman bitişik yazılır.
  • Sıfat tamlaması kurar.
  • Sözcükten çıkarıldığı zaman tamlama bozulur dolayısıyla cümledeki anlam da bozulur.


Örnek 1

Okulumuzun en gözde öğrencisidir.

Cümledeki yapım ekini çıkardığımızda cümle; "Okulumuzun en göz öğrencisidir." şekline dönüşür ki cümle gerek şekil gerekse anlam bakımından yanlış bir cümle olur.

"de" Bağlacı ile "-de, -da" Eklerinin Yazımıyla İlgili Önemli Uyarılar

1. "ya" sözüyle birlikte kullanılan "de, da" sözleri her zaman ayrı yazılır.

Örnek
 
Çabuk yanıma gel ya da çık git evine.
 
2. "de, da" bağlacı kalınlık-incelik uyumuna uyar.
 
Örnek
 
Gölgende bana da yer ver.
 
3. "de, da" bağlacı ile "-de, -da" ekleri satır sonuna denk gelirse bağlaçta kesme işareti gelmez; hâl eki ve yapım eklerinde gelir.
 
Örnek
 
……………………………………………………………………………………………………………okula sen
de gelmelisin. (bağlaç)
 
………………………………………………………………………………………………………………...park-
ta top onuyorlardı. (hal eki)
 
…………………………………………………………………………………………..okulumuzun göz- 
de öğrencisi bu yıl başarısız oldu. (sıfat yapan ek / yapım eki)

"Kİ"NİN YAZIMI
 
Türkçede üç çeşit "ki" bulunur.
 
İlgi Zamiri "–ki"
 
Sözcüğe her zaman bitişik yazılır. Ek durumunda olan tek zamirdir. "Tamlanan"ın yerini tutar. Büyük ünlü uyumu ile küçük ünlü uyumuna uymaz. "-ki"den başka şekli yoktur.
 
Örnek

Senin baban sizi unutmuş; bizimki yine bizi unutmamış.
(bizim babamız: belirtili isim tamlaması)
 
Senin için rahat edebilir benimki kan ağlıyor.
(benim içim: belirtili isim tamlaması)
 
Sıfat Yapan "-ki"
 
İsimlere gelerek onlara yer ve zaman anlamı katan bir ektir. Sözcüğe her zaman bitişik yazılır. Ek durumunda olup eklendiği sözcüğe sıfat özelliği kazandırır. Yer bildiren isimlere gelip onlara sıfat özelliği kazandırdığında "-de, -da" hâl ekiyle kullanılır. Zaman bildiren sözcüklerin sonuna da doğrudan gelir.

Örnek

Çarşıdaki hesap her zaman evdeki hesaba uymaz.

Yoldaki işaretler bize her şeyi öğretir.

Bağlaç "ki"
 
Farsça bir bağlaç olan "ki" bağlacı Türkçenin cümle yapısına aykırı kullanılır. Sözcükten her zaman ayrı yazılır. "ki" bağlacı bir sözcük olarak kabul edilir. Vurgu ve bağlama amacıyla kullanılır. Cümleden çıkarıldığında diğer "-ki" ekleri kadar cümle anlam ve yapı bakımından bozulmaz. Sadece "ki" şekli vardır.

Örnek
 
Çalışmalısın ki kazanasın.
 
Konuyu kendisi anlamamış ki bize de anlatsın.
 
 
"ki" Eki ile İlgili Önemli Uyarılar
 
1. "ki" bağlacı kaynaştığı kimi sözcüklerle bitişik yazılır.
 
Örnek

Çünkü, mademki, halbuki, belki, sanki, meğerki, oysaki (Bunların hiçbirisinde "-ki" eki değişmez sadece "çünkü" bağlacında küçük ünlü uyumuna uyup "ki" eki "kü" şekline dönüşür.)
 
2. "ki" bağlacı kaynaştırmanın oluşmadığı sözlerde her zaman ayrı yazılır.

Örnek

Diyelim ki, demek ki, öyle ki, elbette ki, tut ki, ne var ki…
 
3. Şüphe veya pekiştirme göreviyle kullanılan "ki" sözü ayrı yazılır

Örnek

Ders zili çaldı mı ki hiç kimse dışarıda yok. (şüphe)
 
4. "ki" nin yer aldığı kelimeye "-ler, -lar" eklerini getirdiğimizde anlamlı bir sözcükle karşılaşırsak "ki" ilgi zamiri; anlam bozulup anlamsızlaşırsa "ki", bağlaç veya sıfat yapan "-ki" ekidir.

Örnek
 
Kalpteki sızı çabuk çabuk geçmez.

Cümleye "-ler" ekini getirdiğimizde; "Kalptekiler sızı çabuk çabuk geçmez." şekline dönüşür ki cümle, yapı bakımından dil bilgisine aykırı bir cümle olur. Öyleyse buradaki "-ki" eki sıfat yapan yani yapım eki olan "–ki" ekidir.

Bil ki sizin de saltanatınız bir gün bitecektir.
 
Cümleye "-ler" ekini getirdiğimizde; "Bil kiler sizin de saltanatınız bir gün bitecektir." şekline dönüşür ki bu da yapı bakımından doğru bir cümle değildir. Dolayısıyla burada yer alan "ki" eki, bağlaç olan ki ekidir.
 
5. Çekimli fiillerden sonra gelen "ki" eki daima bağlaç olan "ki" ekidir.

Örnek
 
Çiğ yemedim ki karnım ağrısın.

6. Sıfat yapan yani yapım eki olan ki eki sıfat tamlaması kurar. Önünde yer alan isme "hangi" sorusunu yönelterek de sıfat yapan "-ki" ekini bulabiliriz.
 
Örnek

Derideki yara gider; derindeki yara gitmez. (Hangi yara?)
 
"Mİ" SORU EKİNİN YAZIMI
 
1. Kendisinden önceki sözcükten her zaman ayrı yazılır.

Örnek
 
Sen Hiç Sevdin mi?
 
Sen hiç
Gidenin bıraktığı boşlukta,
Sonsuzluğa yuvarlandın ?
Boğazını parçalayan,
Sessiz çığlıklar attın ?
Değer mi, niçin, nedenlerle,
Beyninin duvarlarını çınlattın ?
 
(...)
 
(Zehra Atasoy)
 
2. Kendisinden sonra gelen ekler "mi" ekiyle bitişik yazılır.

Örnek  1
 
Ağlasam sesimi duyar mısınız, mısralarımda;
Dokunabilir misiniz gözyaşlarıma, ellerinizle?

(Orhan Veli Kanık)

3. "mi" eki kendisinden önce gelen sözcüğün son ünlüsüne göre hem büyük hem de küçük ünlü uyumlarına uyar.

Örnek

Bize perşembe mi geleceksiniz?

Gök cisimleri içinde en sevdiğin yıldız ?

Bu kahramanlıkları tarihe yazdıran bu bölük ?
 
Örnek
 
"mi" Soru Ekinin Yazımıyla İlgili Uyarılar
 
1. "mi" soru eki cümleye soru anlamı katmasa da her zaman ayrı yazılır. Bu durumlarda cümleye farklı anlamlar katabilir.
 
Örnek
 
Akşamları geç yattım  sabaha kadar uyuyamazdı. (zaman)

Güzel mi güzel bir elbise almıştı. (pekiştirme)
 
2. Hem isim çekim eki hem de fiil çekim eki olarak kullanılır.

Örnek
 
Bu yaşına kadar Yaşar Kemal'i hiç okudun mu? (fiil çekim eki)

Bahçemizden gül koparan sen miydin? (isim çekim eki)
 
3. Soru anlamı soru zarfıyla sağlandığı zaman bazen "-me, -ma" olumsuzluk eki ünlü daralmasına uğrayarak "-mı, -mi, -mu, -mü" şekline dönüşebilir. Bunu "mi soru eki" ile karıştırmamalıyız.
 
Örnek
 
Söylediklerimi niçin yaz mıyorsunuz?
 
Yukarıdaki cümlede soru anlamı "mi" soru ekiyle değil soru zarfı olan "niçin" sözcüğüyle sağlanmıştır. Olumsuzluk ekleri olan "-me, -ma" ünlü daralmasına uğradığında şeklen "mi" soru ekine benzer. Burada da böyle bir durum söz konusudur. Cümlede bir yazım yanlışı da vardır çünkü "-me, -ma" olumsuzluk ekleri her zaman sözcüklerle bitişik yazılır.

4. Birleşik yapılı fiillerde "mi" soru eki iki sözcük arasına girebilir.

Örnek

Düşüncelerini açıklamaktan vaz mı geçtin?
 
"İLE"NİN YAZILIŞI
 
1. "ile" hem edat hem de bağlaç olarak kullanılır.   
 
Örnek

Ali, Mustafa ile Ahmet'e başarılar diledi. (bağlaç)

Evden okula her sabah servis ile gider. (edat)
 
2. "ile" ayrı yazılabildiği gibi kelimelere bitişik de yazılabilir. Ünsüz ile biten kelimelere eklenerek yazıldığı zaman "i" ünlüsü düşer ve ünlü uyumlarına uyar. Yani "-la, -le" şeklinde kullanılır.
 
Örnek

Çiçek ile > çiçekle

Kuş ile > kuşla

 
3. "ile" ünlüyle biten kelimelere bitişik yazıldığı zaman araya "y" koruyucu ünsüzü girer ve "ile"nin başındaki "i" ünlüsü düşer.
 
Örnek

Kapı ile > kapıyla

Çevre ile > çevreyle

 
"ile"nin Yazılışı ile İlgili Önemli Uyarılar
 
1.  "ile" ince okunan ve ünsüzle biten bazı kelimelere getirildiğinde ünlü uyumuna uymayabilir.
 
Örnek

Dikkat ile > dikkatle

Şefkat ile > şefkatle

 
2. "ile" ayrı yazıldığı zaman kelimede ünlü uyumu aranmaz.
 
Örnek

Okul ile ev arasında gidip geliyoruz.

MASTAR EKLERİNİN YAZILIŞI

"-mek"le biten mastarlardan sonra "–a, -e, -ı, -i" eklerinden biri geldiği zaman "k" ünsüzü düşüp, yerine "y" kaynaştırma ünsüzü gelir. Bu tür sözcüklerde yumuşama olmaz.
 
Örnek

Yazmak > yazma-y-ı

Gülmek > gülme-y-i

 
Mastar Ekinin Doğru ve Yanlış Yazım Örnekleri

Kaldırımda yürümeği özlemişti. (Yanlış)

Kaldırımda yürümeyi özlemişti. (Doğru)


Ablasını görmeğe gitmiş. (Yanlış)

Ablasını görmeye gitmiş. (Doğru)

 
 
FİİL ÇEKİMİ İLE İLGİLİ YAZILIŞLAR

-a / -e, -acak / -ecek, -ayım / -eyim, -alım / -elim, -an / -en vb. eklerden önce gelen ünlü veya ekin geniş ünlüsü söyleyişe bakılmaksızın -a / -e ile yazılır.

Örnek

başlaya, gelmeye; başlayacağım, gelmeyeceksin; başlayayım, geleyim; başlayalım, gelmeyelim; başlayan, gelmeyen vb.

SATIR SONUNA SIĞMAYAN SÖZCÜKLERİN YAZIMI

1. Türkçede bir sözcük satır sonuna sığmazsa sözcüğün yazılabilen heceleri yazılıp sonuna kısa çizgi eklenir. Satıra sığmayan heceler bir sonraki satırın başına yazılır.

Örnek
…………………………………………………………………………………Ahmet eline bir kitap ala-
rak gelmişti.
 
2. Satır sonuna sığmayan birleşik sözcükler tek bir sözcük olarak kabul edilip ona göre hecelenir.

Örnek
 
.................................................................................................ba-
şöğretmen Türkiye'ye birçok mesaj verir.
 
 
Satır Sonuna Sığmayan Sözcüklerin Yazımıyla İlgili Önemli Uyarılar
 
1. Satır sonunda ve başında tek ünlüden oluşan bir hece bırakılmaz.
 
Örnek
……………………………………………………………………………………………………………o-
kula doğru yol almaya başladı. (yanlış)

…………………………………………………………………………………………………müdafa-
a yapıldı.
 
2. Kesme işareti satır sonuna denk geldiğinde yalnız kesme işareti kullanılır. Kesme işaretiyle ayrıca kısa çizginin kullanılması yanlıştır.
 
Örnek
 
……………………………………………………………………………………………………Aydın'-
ın ülkemiz ekonomisine katkılarıydı. (yanlış)
 
………………………………………………………………………………………………… Aydın'
ın ülkemiz ekonomisine katkılarıydı. (doğru)
 
KESME İŞARETİNİN KULLANILDIĞI YERLER
 
Kesme işaretinin yanlış kullanılması bir yazım yanlışı kabul edilir. Kesme işareti ile ilgili başlıca yazım kuralları şunlardır:
 
1. Özel isimlerden sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
Örnek
 
A. Kişi adları, soyadları ve takma adlardan sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
 
Atatürk'e, Yahya Kemal Beyatlı'nın, Mustafa'nın
 
B. Millet, boy, oymak adlarından sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
 
Türk'ün, İngiliz'e, Alman'sın.
 
C. Devlet adlarından sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
 
Türkiye'nin, Türkiye'mizin, Selçuklu Devleti'nden
 
Ç. Din ve mitoloji ile ilgili özel adlardan sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
 
Allah'tan, Azrail'i, Zeus'a
 
D. Gök bilimiyle ilgili adlardan sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
 
Merkür'ü, Halley'den, Büyükayı'da
 
E. Kıta, deniz, nehir, dağ, göl, boğaz, geçit, yayla; ülke, bölge, il, ilçe, köy, semt, bulvar, cadde, sokak vb. yer adlarından sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.

Afrika'nın, Marmara Denizi'ni, Fırat Nehri'nde, Ağrı Dağı'nda, Van Gölü'nün, Çanakkale Boğazı'nı, Gülek Geçidi'ne, Beşoluk Yaylası'na, Türkiye'den, Doğu Anadolu'nun, Muş'tan, Malazgirt'in, Muratkolu'nun, Laleli'den, Turgut Özal Bulvarı'ndan, İskele Caddesi'nde, Toraman Sokak'ta
 
F. Saray, han, köşk, kale, köprü, anıt vb. adlardan sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
 
Çırağan Sarayı'nda, Kızlarağası Hanı'nda, Hoşap Kalesi'nden, Boğaziçi Köprüsü'ne, Çanakkale Şehitleri Anıtı'nda
 
G. Kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge ve genelge adlarından sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
 
Millî Eğitim Temel Kanunu'na, Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği'nin, Milli Eğitim Bakanlığı Okul Müzeleri Yönergesi'nde, Başbakanlık Genelgesi'nin
 
H. Kitap, dergi, gazete, tablo, heykel, müzik vb. adlardan sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
 
Yaban'dan, Türk Fen Eğitim Dergisi'nde, Sabah'ta, Kaplumbağa Terbiyecisi'ni, Onuncu Yıl Marşı'ndan, İstiklal Marşı'mız
 
H. Hayvanlara verilen özel adlardan sonra gelen çekim ekleri kesme işaretiyle ayrılır.
 
Fino'yu, Sarıkız'da, Tekir'in
 
2. Kısaltmalardan sonra gelen ekleri ayırmada kullanılır.
 
Örnek

THY'nin uçuş filosu gittikçe genişlemektedir.
 
3. Rakamlardan sonra gelen ekler kesme işaretiyle ayrılır.

Örnek

Sınavda 2'nci olman seni üzdü mü?
 
4. Bazı sözcüklerde anlam karışıklığını önlemek için konur.

Örnek

Kadı'nın kelime anlamını bir türlü öğrenemedim.

5. Şiirde seslerin ölçü ve söyleyiş gereği düştüğünü göstermek için konur.
 
Örnek 1

Bir ok attım karlı dağın ardına
Düştü m'ola sevdiğimin yurduna
İl yanmazken ben yanarım derdine
Engel aramızı açtı n'eyleyim 
(Karacaoğlan)
 
6. Kişi adlarından sonra gelen saygı ve unvan sözlerine getirilen ekleri ayırmak için konur.

Örnek

Mustafa Bey'e, Betül Hanım'ı

7. Bir ek veya harften sonra gelen ekleri ayırmak için konur.

Örnek

Bunu a'dan z'ye kadar yanlış yapmışsın.

Kesme İşareti ( ' ) ile İlgili Uyarılar
 
1. Kurum, kuruluş, kurul, birleşim, oturum ve iş yeri adlarına gelen ekler kesme işaretiyle ayrılmaz.

Örnek

Türkiye Büyük Millet Meclisine

Hacettepe Üniversitesi Rektörlüğüne

 
2. Belli bir kanun, tüzük, yönetmelik kastedildiğinde büyük harfle yazılan kanun, tüzük, yönetmelik sözlerinin ek alması durumunda kesme işareti konur.

Örnek

Bu Kanun'un 23. Maddesinin f bendi...
Yukarıdaki yazıda zikredilen Yönetmelik’in 8'inci maddesine göre...

3. Özel adlara getirilen yapım ekleri, çokluk eki ve bunlardan sonra gelen diğer ekler kesmeyle ayrılmaz.

Örnek

Türkçe, Türkçenin, Türkçü, Türkçülük, Türklük, Türklüğün, Türklerden, Türkleşmekten, Müslümanlık, Müslümanlıktan, İslamcı, Hristiyanlık, Yahudilik, Yahudilikten, Amerikalı, Aydınlı, Fatihler, Aligil, İsveçliden, Atatürkçülükten
 
4. Özel adlar yerine kullanılan "o" zamiri cümlede kesinlikle büyük harfle yazılmaz ve ondan sonra gelen ekler de kesme işaretiyle ayrıl­maz.

Örnek

Kurtuluş Savaşı'nda O'nun etkisini hiç kimse inkâr edemez. (yanlış)

Kurtuluş Savaşı'nda onun etkisini hiç kimse inkâr edemez. (doğru)


5. Noktalama işaretlerinin çoğundan sonra bir harf boşluğu kadar (bir karakter) ara verilir. Kesme işaretinde ise kesme işaretiyle ondan sonra gelen ek arasında boşluk bırakılmaz.

Örnek

Ankara'nın bir gün, taşı toprağı altın olacak. 

6. Özel adlar için parantez içinde bir açıklama yapılırsa kesme işareti parantez işaretinden (yay ayraçtan) önce konur.

Örnek

Yakup Kadri (Karaosmanoğlu)'nun (yanlış)

Yakup Kadri'nin (Karaosmanoğlu) (doğru)

7. Yer bildiren özel isimlerde kısaltmalı söyleyiş söz konusu olduğu zaman ekten önce kesme işareti konur.

Örnek

Hisar'dan, Boğaz'dan…
 
8. Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adlarına gelen çekim eklerini ayırmak için konur. Belirli bir tarih bildirmezse ek ayrılmadığı için kesme işareti konulmaz.

Örnek

Okullar 18 Eylül'de açılacak bu yıl. 25 Eylül 2014 Salı'nın ilk saatlerinde de toplantı yapılacak. (tarih belli)

Önümüzdeki haziranda yurt dışına geziye çıkacağız. (tarih belli değil)
 
9. Sonunda III. tekil kişi iyelik eki olan özel ada, bu ek dışındaki bir iyelik eki getirildiğinde kesme işareti konmaz.

Örnek

Muş Ovamızın güzelliği

Gökçeadamızdaki kuşlar
 
10. Sonunda nokta işareti yer alan kısaltmalar ile üslü kısaltma ve rakamlar kesme işaretiyle ayrılmaz. Bu tür kısaltmalardaki ekler, noktadan ve üs işaretinden sonra kelime ve üs işaretinin okunuşuna göre yazılır.
 
Örnek

vb.leri (ve benzerleri)

m²ye (metre kareye)

85ten (sekiz üssü beşten)

Alm.dan (Almanya'dan)

mad.si (maddesi)  

 
11. Satır sonuna denk gelen özel isimlerden sonra gelen çekim eklerini ayırmak için kullanılır. Buraya ayrıca kısa çizgi (-) işareti konmaz.
Örnek
 ....................................................................................Ankara'
 nın çehresi başkaydı.
 
12. Ek getirildiğinde "Avrupa Birliği" kesme işareti ile kullanılır.
 
Örnek
 
Avrupa Birliği'ne üye ülkeler...
 
13. Bazı Arapça kelimeler Türkçede de bu özelliği anlaşılacak şekilde telaffuz edildiği için kesme işareti barındırır.
 
Örnek
 
cüz'î, iz'an, kıt'a, Kur'an
 
Kaynak: Türk Dil Kurumu / tdk.gov.tr
 
DÜZELTME İŞARETİ (^) İLE İLGİLİ YAZIM KURALLARI
 
1. Yazılışları aynı ancak anlamları ve söylenişleri farklı kelimeleri ayırt etmek için bu işaret kullanılır. Okunuşları uzun olan ünlülerin üzerine konur.
 
Örnek

adem (yokluk), âdem (insan)

adet (sayı), âdet (gelenek, alışkanlık)

alem (bayrak), âlem (dünya, evren)

aşık (eklem kemiği), âşık (vurgun, tutkun)

hala (babanın kız kardeşi), hâlâ (henüz)

 
2. Arapça ve Farsçadan dilimize giren birtakım kelimelerle özel adlarda bulunan ince "g, k" ünsüzlerinden sonra gelen "a ve u" ünlüleri üzerine konur.
 
Örnek
 
dergâh, yadigâr, dükkân, hikâye, kâfir, kâğıt
 
3. Kişi ve yer adlarında ince "-l" ünsüzünden sonra gelen "-a ve -u" ünlüleri de düzeltme işareti ile yazılır.
 
Örnek
 
Halûk, Lâle, Lâpseki, Selânik
 
4. Nispet ekinin, belirtme durumu ve iyelik ekiyle karışmasını önlemek için kullanılır.
 
Örnek
 
(Türk) askeri ve askerî (okul)
(İslam) dini ve dinî (bilgiler)
 
5. Nispet eki alan kelimelere Türkçe ekler getirildiğinde düzeltme işareti olduğu gibi kalır.
 
Örnek
 
millîlik
 
Uyarı: Alfabetik sıralamalarda kısa ünlüler, uzun ünlülerden önce gelir.
 
Örnek
 
"hala" kelimesi "hâlâ" kelimesinden önce gelir.
 
Kaynakça (Yararlanılan Kaynaklar)
 
Türk Dil Kurumu / tdk.gov.tr
 
BİRLEŞİK VE AYRI YAZILAN KELİMELERİN YAZIMI
 
A. Bitişik Yazılan Birleşik Kelimeler
 
Birleşik sözcükler, iki veya daha çok sözcüğün kalıplaşıp kaynaşması sonucu oluşur. Birleşik sözcükler anlamca bir bütün olup tek bir kavramı karşılar. Belirtisiz isim tamlamaları, sıfat tamlamaları, birleşik fiiller, ikilemeler, kısaltma grupları ve kalıplaşmış çe­kimli fiillerden oluşan ifadeler yeni bir kavramı karşıladıklarında birleşik kelime olur.
 
Örnek

Hanımeli (belirtisiz ad tamlaması biçiminde)

Karaciğer (sıfat tamlaması biçiminde)

Mirasyedi (bir isim, bir çekimli fiil)

Gökdelen (bir isim, bir fiilimsi)

Birkaç (iki sıfat)

Kaptıkaçtı (iki çekimli fiil)

Çıtçıt (ikileme)

Yazabilmek (iki fiil)

 
Birleşik kelimeler, yazılış bakımından bitişik yazılanlar ve ayrı yazılanlar olmak üzere ikiye ayrılır. Birleşik kelimeler aşağıdaki durumlarda bitişik yazılır.
 
1. Ses düşmesine uğrayan birleşik kelimeler bitişik yazılır.
 
Örnek

Kayın+ana > kaynana

Kayın+ata > kaynata

Kahve+altı > kahvaltı

Pazar+ertesi > pazartesi

Güllü+aş > güllaç

Sütlü+aş > sütlaç

Ne+için > niçin

Ne+asıl > nasıl

 
2. Dilimize Arapçadan girmiş azil (azl), emir (emr), hüküm (hükm), keşif (keşf), küfür (küfr), nakil (nakl), zehir (zehr), devir (devr) gibi birtakım kelimeler "etmek, edilmek, olmak, olunmak, eylemek" yardımcı fiilleriyle birleşirken asıllarına uyarak ikinci hecedeki ünlülerini düşürür. Bu birleşik fiiller bitişik yazılır.
 
Örnek

Azil+etmek > azletmek

Devir+etmek > devretmek

Kayıp+olmak > kaybolmak

Nakil+etmek > nakletmek

Sabır+etmek > sabretmek

Zikir+etmek > zikretmek

 
Uyarı: Bu kelimeler ünlüyle başlayan bir yardımcı fiil veya ek almadıkları zaman "azil, defin, emir, hüküm, kayıp, keşif, meyil, nakil, sabır, seyir, zehir, zeyil, zikir" şeklinde söylenir ve yazılır.
 
3. Dilimize Arapçadan girmiş af (afv), his (hiss), ret (redd), zan (zann), zem ( zemm) gibi birtakım kelimeler "etmek, edilmek, olmak, olunmak, eylemek" yardımcı fiilleriyle birleşirken sondaki sesler, asıllarına uyarak veya asıllarının etkisinde kalarak çift sese dönüşür. Bu tür birleşik fiiller bitişik yazılır.
 
Örnek
 
affetmek, affeylemek, affolunmak, halletmek, hissetmek, hissedilmek, reddetmek zannetmek, zemmetmek
 
Uyarı: İsim kısımları tek başına kullanılmayıp sadece "etmek, olunmak" yardımcı fiilleriyle kalıplaşan birleşik kelimeler bitişik yazılır.
 
Örnek
 
ahzetmek, bahşetmek, hamletmek
 
4. Vurgusu son heceye kaymış birleşik kelimeler bitişik yazılır.
 
Örnek
 
açıkgöz, anaerkil, babayiğit, düztaban, paragöz, pisboğaz
 
5. Kelimelerden biri veya ikisi, birleşme sırasında benzetme yoluyla anlam değişmesine uğrarsa bu tür birleşik kelimeler bitişik yazılır
 
aslanağzı (bitki), kazayağı (bitki), kuşburnu (bitki), kızılkanat (balık), yeşilbaş (ördek), kedigözü (lâmba), balıksırtı (desen), kazkanadı (oyun), dilberdudağı (tatlı), kadınbudu (köfte), tavukgöğsü (tatlı), kuşyemi (bitki), bülbülyuvası (tatlı), beştaş (oyun), Samanyolu (yıldız kümesi), alinazik (kebap), ayşekadın (fasulye), karafatma (böcek),
 
6. Kurallı birleşik fiilleri oluşturan yeterlilik, sürerlik, yaklaşma ve tezlik fiilleri birleşik yazılır.
 
Örnek
 
yapabilmek, yazadurmak, düşeyazmak, öleyazmak, açıvermek
 
7. "-di /-du / -dü, -tı/ -ti /-tu /-tü" ekleriyle kurulan kalıplaşmış birleşik kelimeler bitişik yazılır.
 
Örnek
 
gecekondu, gündöndü, imambayıldı, serdengeçti
 
8. Her iki ögesi de "-di /-du /-dü, -tı /-ti /-tu /-tü veya -r /-ar /-er" eklerini almış ve kalıplaşmış bulunan birleşik kelimeler bitişik yazılır.
 
Örnek
 
dedikodu, biçerdöver, konargöçer, okuryazar
 
9. Hayvan, bitki, organ ve çeşitli nesne adlarıyla kurulan ve içinde renklerden birinin adı veya "renk" sözü geçmeyen renk adları bitişik yazılır.
 
Örnek
 
fildişi, gülkurusu, kazayağı, vişneçürüğü, yavruağzı
 
Uyarı: Örneklerden sonra "renk" sözü kullanılırsa bu söz ayrı yazılır.
 
Örnek
 
devetüyü rengi, fildişi rengi
 
10. Renk adlarıyla kurulan ve bitki, hayvan veya hastalık türlerinden birini gösteren birleşik kelimeler bitişik yazılır.
 
Örnek
 
akkavak, kızılağaç, sarıçiçek, akbalık, maviküf.

11. Somut olarak yer bildirmeyen "üst", "alt" ve "üzeri" sözlerinin sona getirilmesiyle kurulan birleşik kelimeler bitişik yazılır.
 
Örnek
 
akşamüstü, akşamüzeri, ayaküstü, ayaküzeri, gerçeküstü, olağanüstü, suçüstü, yüzüstü, ayakaltı, bilinçaltı
 
12. İki veya daha çok kelimenin birleşmesinden oluşmuş kişi adları, soyadları ve lâkaplar bitişik yazılır.
 
Örnek
 
Alper, Aydoğdu, Birol, Gülnihal, Tanpınar,
 
13. İki veya daha çok kelimeden oluşmuş Türkçe yer adları bitişik yazılır.
 
Örnek
 
Çanakkale, Gümüşhane, Acıpayam
 
Uyarı: Şehir, kent, köy, mahalle, dağ, tepe, deniz, göl, ırmak, su vb. kelimelerle kurulmuş sıfat tamlaması ve belirtisiz isim tamlaması kalıbındaki yer adlarında birinci kelime tek başına söz konusu yer adını ifade etmezse bu tür yer adları bitişik yazılır.
 
Örnek
 
Akşehir, Eskişehir, Suşehri, Batıkent, Sarıyer, Uludağ, Kocatepe, Akdeniz, Acıgöl, Kızılırmak
 
14. Şahıs adları ve unvanlarından oluşmuş mahalle, meydan, köy vb. yer ve kuruluş adlarındaki unvan grubu; unvan kelimesi sonda ise gelenekleşmiş olarak bitişik yazılır.
 
Örnek
 
Bayrampaşa, Kemalpaşa (ilçesi); Necatibey (Caddesi)
 
15. Ara yönleri belirten kelimeler bitişik yazılır.
 
Örnek
 
güneybatı, güneydoğu, kuzeybatı, kuzeydoğu.
 
16. "baş" sözüyle oluşturulan sıfat tamlamaları bitişik yazılır.
 
Örnek
 
başbakan, başçavuş, başeser, başhekim, başkarakter, başkent, başkomutan, başöğretmen, başrol, başsavcı, başşehir
 
17. Bir topluluğun yöneticisi anlamındaki "başı" sözüyle oluşturulan belirtisiz isim tamlamaları bitişik yazılır.
 
Örnek
 
çeribaşı, elebaşı, mehterbaşı, ustabaşı
 
18. "ağa, bey, efendi, hanım, nine" vb. sözcüklerle kurulan birleşik kelimeler bitişik yazılır.
 
Örnek
 
beyefendi, hanımefendi, hacıağa, kadınnine
 
19. Aşağıda yer alan kelime ve deyimler de gelenekleşmiş ve yaygınlaşmış olarak bitişik yazılır.
 
Örnek
 
akaryakıt, akciğer, akyuvar, alyuvar, anamal, anaokulu, anapara, anayasa, atardamar, atasözü, ayçiçeği, başıboş, bilirkişi, denizaltı, dereotu, gökyüzü, gözyaşı, halkoyu, içgüdü, ikizkenar, ilkbahar, ilkokul, ilköğrenim, ilköğretim, ipucu, kabataslak, kamuoyu, karaciğer, karekök, kartopu, kenarortay, kelaynak, külhanbeyi, önsezi, tekdüze, tereyağı, tıpkıbasım, toplardamar, yarıyıl, yerküre, yeryüzü, yılbaşı, yüzyıl, zeytinyağı
 
20. Belgisiz sıfat ve zamirlerin bazıları gelenekleşmiş olarak bitişik yazılır.
 
Örnek
 
Biraz, birkaç, birçok, hiçbir, herhangi
 
21. "hane, name, zade, zede" kelimeleriyle oluşturulan birleşik kelimeler bitişik yazılır.
 
Örnek
 
çayhane, dershane, eczahane, hastahane, kahvehane, postahane, yatakhane, yemekhane, beyanname, amcazade, depremzede
 
22. "ev" kelimesiyle kurulan birleşik kelimeler bitişik yazılır.
 
Örnek
 
aşevi, bakımevi, basımevi, doğumevi, gözlemevi, huzurevi, orduevi, polisevi, öğretmenevi, yayınevi
 
Uyarı: "Dershane, eczahane, hastahane, pastahane, postahane" gibi sözlerde hane kelimesindeki "h"nin yazılmaması doğru değildir.
 
23. "perver" ve "perest" kelimeleriyle Farsça kurala göre oluşturulan birleşik kelimeler bitişik yazılır.
 
Örnek
 
misafirperver, vatanperver, ateşperest
 
24. Farsça kurala göre oluşturulan isim ve sıfat tamlamaları ile kalıplaşmış diğer ibareler bitişik yazılır.
 
Örnek
 
dârıdünya, ehlibeyt, ehvenişer, gayrimenkul, gayrimeşru, gayrimüslim, gayrisafi, hüsnühat, suiistimal
 
25. Arapça kurala göre oluşturulan tamlamalar ve kalıplaşmış diğer ibareler bitişik yazılır.
 
Örnek
 
şeyhülislâm, tahtelbahir, aleykümselâm, inşallah
 
26. Kanunda bitişik geçen veya bitişik olarak tescil ettirilmiş olan kuruluş adları bitişik yazılır.
 
Örnek
 
İçişleri, Dışişleri, Genelkurmay, Yükseköğretim Kurulu, Açıköğretim Fakültesi
 
27 "oto, tele, matik" ögeleriyle kurulan alıntılar da bitişik yazılır.
 
Örnek
 
otobiyografi, otokritik, telekız, bankamatik
 
B. Ayrı Yazılan Birleşik Kelimeler
 
1. "etmek, edilmek, eylemek, olmak, olunmak" yar­dımcı fiilleriyle kurulan birleşik fiiller, ilk kelimesinde herhangi bir ses düşmesi veya türemesi yoksa ayrı yazılır.
 
Örnek
 
alt etmek, arz etmek, ilan etmek, terk etmek, var ol­mak
 
2. Birleşme sırasında kelimelerinden hiçbiri veya ikinci kelimesi anlam değişikliğine uğ­ramayan birleşik kelimeler ayrı yazılır.
 
Örnek
 
dil balığı, köpek balığı, acı balık, çalı kuşu, deve kuşu, ateş böceği, hamam böceği, ipek böceği, çörek otu, yer elması, kuş üzümü, can eriği, soya fasulyesi, şeker pancarı, kuru fasulye, kuru soğan, çakmak taşı, Oltu taşı, damla taş, alt geçit, tüp geçit, dolma kalem, toplu iğne, tuz ruhu 
 
Not: Yol ve ulaşımla ilgili birleşik kelimeler ayrı yazılır.
 
Örnek
 
çevre yolu, deniz yolu, hava yolu, kara yolu
 
Not: "bilim" ve "bilgi" sözleriyle kurulan birleşik kelimeler ayrı yazılır.
 
Örnek
 
dil bilimi, gök bilimi, halk bilimi; dil bilgisi, ses bil­gisi
 
Not: "yuvar" ve "küre" sözleriyle kurulan birleşik kelimeler ayrı yazılır.
 
Örnek
 
ışık yuvarı; hava küre, su küre, yarı küre, yarım küre 
 
Not: Yiyecek, içecek adlarından biriyle kurulan birleşik kelimeler ayrı yazılır.
 
Örnek

ba­dem yağı, maden suyu, tas kebabı, çiğ köfte, dolma biber, sivri biber, kesme şeker, kuru yemiş 
 
Not: Gök cisimleri ayrı yazılır.
 
Örnek
 
Çoban Yıldızı, Kutup Yıldızı; gök taşı, hava taşı
 
Not: Organ veya organ yerine geçen sözlerden biriyle kurulan birleşik kelimeler ayrı yazılır.
 
Örnek
 
köpek dişi, safra kesesi, takma diş, karga burun, kepçe kulak 
 
Not: Zamanla ilgili birleşik kelimeler ayrı yazılır.
 
Örnek
 
bağ bozumu, gece yarısı, gün or­tası, hafta başı, hafta sonu 
 
3. -r / -ar / -er, -maz / -mez ve -an / -en sıfat-fiil ekleriyle kurulan sıfat tam­laması şeklindeki birleşik kelimeler ayrı yazılır.
 
Örnek
 
çalar saat, güler yüz, yazar kasa
 
4. Kişi adlarından oluşmuş "mahalle, bulvar, cadde, sokak, ilçe, köy" vb. yer ve kuruluş adlarında, sondaki unvanlar hariç şahıs adları ayrı yazılır.
 
Örnek
 
Yunus Emre Mahallesi, Nene Hatun Caddesi
 
5. 
"Dış, iç, sıra" sözleriyle oluşturulan birleşik kelime ve terimler ayrı yazılır.
 
Örnek
 
çağ dışı, olağan dışı, yasa dışı, sıra dışı, ceviz içi, hafta içi, yurt içi, ardı sıra
 
6. Somut olarak yer belirten "alt ve üst" sözleriyle oluşturulan birleşik kelime ve terimler ayrı yazılır.
 
Örnek
 
toprak altı, yer altı (yüzey); böbrek üstü bezi, tepe üstü (en yüksek nokta)
 
7. "Alt, üst, ana, ön, art, arka, yan, karşı, iç, dış, orta, büyük, küçük, sağ, sol, peşin, bir, iki, tek, çok, çift" sözlerinin başa getirilmesiyle oluşturulan birleşik kelime ve terimler ayrı yazılır.
 
Örnek
 
alt kurul, alt yazı, ana dili, ön söz, ön yargı, iç tüzük, orta kulak, orta oyunu


GÜN, AY VE TARİH ADLARININ YAZIMI
 
Bir tarihle birlikte kullanılan gün ve ay adları büyük harfle diğer durumlarda küçük harfle başlar. Yani belirli bir tarih varsa büyük harf; yoksa küçük harf kullanılır. Yıl belli değilse sadece ay ve gün adı belli olsa da yine ay adı büyük yazılır.
 
Örnek
 
TBMM, 23 Nisan 1920'de açıldı. (gün, ay ve yıl bellidir.)

18 Aralık'ta evlenecek. (gün ve ay bellidir.)

3 Ekim Salı günü bize gelecek. (gün ve ay bellidir.)

Mustafa, çarşamba Ankara'ya gidecek. (sadece gün bellidir.)

Bütün hastalıklar nisan oldu mu azar. (sadece ay bellidir.)
 
Gün, Ay ve Tarih Adlarının Yazımıyla İlgili Önemli Uyarılar
 
1. Tarihler rakamla yazıldığında aşağıdaki biçimlerde yazılabilir:

20. 01. 1992

10/05/2005

29 Ekim 1923

20 –06 –2002

22. VIII. 2006

25 – VI – 2005

 
2. Tarihi belli gün ve ad adlarından sonra ekler ayrılırken tarihi belli olmayan ay ve gün adlarına gelen ekler ayrılmaz.
 
Örnek

28 Haziran'da yapılacak sınavlarda daha çok kişi görev alabilecek. (ay ve gün belli)

Bu yıl da haziranda ilk kez genel bir sınav yapılacak. (sadece ay belli)
Sizinle 

Sizinle pazartesiyi salıya bağlayan akşam orada buluşalım. (sadece gün belli)

2. "Gün" sözcüğü gün, ay ve yıl adlarıyla kullanıldığında hiçbir zaman büyük yazılmaz.

Örnek

28 Eylül Pazartesi günü okullar açılacak.

Önümüzdeki salı günü okula gelin görüşelim.

GEZEGEN VE YILDIZ ADLARININ YAZIMI
 
1. Gezegen ve yıldız adları büyük harfle başlar. Ay, güneş ve dünya sözcükleri yalnız astronomi terimi olarak kullanıldığında büyük harfle başlar.
 
Örnek

Mustafa, Halley'i farklı bir gök cismi olarak biliyordum, diyordu. (yıldız)

Onlar Küçükayı'yı görmek için uzay bilimini araştıracaklar. (yıldız)

O derste Dünya'nın hareketlerini bir türlü anlamıyordu.

Onlara göre Güneş'in Dünya'ya olan uzaklığı her zaman tartışma konusu 
olmuştur.

Bazen Ay'ın farklı biçimlere girmesi bazı kişilerde heyecan uyandırır.

Bilim insanları Merkür ve Venüs'ten sonra diğer gezegenleri inceleyecekler.
 
Uyarı: "Ay, güneş, dünya" sözcükleri astronomi terim anlamında kullanılmadığı zaman küçük harfle başlar. Ay, "ay ışığı" güneş de "güneş ışını" anlamında kullanıldığı zaman küçük yazılır.

Örnek

Ahmet, güneş girmeyen eve doktor girer, derdi. (güneş ışını)

Bütün dünya onu kararından vazgeçiremedi.

Artık akşamları odamızda ay olmayacak. (ay ışığı) 
 
DEYİMLERİN YAZIMI
 
Deyimler, en az iki sözcükten oluşur. Deyimler kalıplaşmış sözler olduklarından deyimleri oluşturan bütün sözcükler her zaman ayrı yazılır.
 
Örnek
 
Ağır söz bazen sahibini de yaralar.

Her şeye ayak bağı olmaya çalışıyordu.

Böyle cadı kazanı yerlerde de çalışılmaz.

Can kuşu hiç kimsede kalıcı değildir.

İyi gün dostu kişilerle işim olmaz.

Kem göz bazen insanın evini yıkar.

Bu işin püf noktası çok soru çözmektir.
 
SAYILARIN YAZIMI
 
1. Sayılar harflerle de yazılabilir.
 
Örnek
 
Yüz on iki kişi oraya gelmişti.

En zor sınavlarını onuncu sınıfta vermişti.
 
2. Yazıya geçirilen ve birden fazla olan sayıların her basamağı ayrı yazılır

Örnek

Yaş otuz beş yolun yarısı eder.
 
3. Para ile ilgili işlemlerle senet, çek, fatura vb. ticari evraklarda geçen sayılar bitişik yazılır. 
 
Örnek

Bankadan yüzseksenaltı Türk lirası istemişti.
 
4. "Yüzde" ve "binde" işaretleri yazılırken sayılarla işaret arasında hiçbir boşluk bırakılmaz.
 
Örnek

Bu sınavda sınıfın %30'u resmen dökülmüş.
 
5. Sayılarda kesirler virgül ile ayrılır.
 
Örnek
 
20,4 (yirmi tam, onda 4)
 
6. Üleştirme sayıları rakamla değil yazıyla belirtilir.
 
Örnek
 
Herkese 6'şar elma düşmüştü. (yanlış)

Herkese altışar elma düşmüştü. (doğru)
 
7. Adları sayılardan oluşan iskambil oyunları bitişik yazılır.
 
Örnek
 
ellibir, yirmibir vb.
 
8. Dört veya daha çok basamaklı sayılar sondan sayılmak üzere üçlü gruplara ayrılarak yazılır ve aralarına nokta konur.
 
Örnek
 
Maçı tam 67.127 kişi izlemiş.
 
9. Sıra sayıları yazıyla ve rakamla gösterilebilir. Rakamla  gösterilmesi durumunda ya rakamdan sonra bir nokta konur ya da rakamdan sonra kesme işareti konularak derece gösteren ek yazılır. Ayrıca ilgili sayı harflerle yazıldıktan sonra eğer rakam sesli harfle bitmişse "-nci, -ncı, -ncu, -ncü" ekleri; sessizle bitmişse "-ıncı, -inci, -uncu, -üncü" ekleri getirilir.
 
Örnek 1
 
Mustafa 2'nci sınıfı başka bir okulda okumayı düşünüyor.
 
Bu tür cümlelerde öncelikle ilgili sayıyı harflerle yazıp sayının ünlü veya ünsüz ile bittiğini tespit etmek gerekir. "2" rakamı "iki" şeklinde yazılır. Yani ünlü ile bitmiş öyleyse buna gelecek ek ünlü ile başlayan "–ıncı, -inci, -uncu, -üncü" eklerinden birisi olamaz. "iki sayısı "-nci, -ncı, -ncu, -ncü" eklerinden birini almalıdır. Yani iki+nci: ikinci olmalıdır.
 
Örnek 2
 
Mustafa 2.'inci sınıfı başka bir okulda okumayı düşünüyor.
 
Sayılara nokta işareti gelmişse ayrıca kesme işareti ve ekler kullanılmaz. Bu cümlede bir yanlışlık söz konusudur. Hem nokta hem de kesme işareti birlikte kullanılmıştır.
 
Örnek 3
 
Mustafa 2. sınıfı başka bir okulda okumayı düşünüyor.
 
Cümledeki sayı yazımında herhangi bir yanlışlık söz konusu değildir.
 
Örnek 4
 
Mustafa 2'nci sınıfı başka bir okulda okumayı düşünüyor.
 
Cümledeki sayı yazımında herhangi bir yanlışlık söz konusu değildir.
 
Örnek 5
 
Türk tarihinde 15'nci ile XX. yüzyıllar arasında önemli şeyler yaşanmış.
 
Cümledeki "15" sayısını harflerle yazdığımız zaman "on beş" yazımı ortaya çıkar. Sayının son rakamı ünsüzle yani "ş" sesiyle bitmiştir. 15'nci yazıyla "on beşnci" olur ki bu da yanlış bir yazımdır. Öyleyse son rakama gelecek ek ünlü ile başlamalıdır. O da 15'inci (on beşinci) olur.
 
Örnek 6
 
Türk tarihinde 15. ile XX. yüzyıllar arasında önemli şeyler yaşanmış.

Cümlede yer alan her iki rakam da doğru yazılmıştır.

10. Romen rakamları tarihî olaylarda, yüzyıllarda, hükümdar adlarında, tarihlerde ayların yazılışında, kitap ve dergi ciltlerinde, kitapların asıl bölümlerinden önceki sayfaların nu­maralandırılmasında, maddelerin sıralandırılmasında kullanılır.
 
Örnek

Kimse, II. Dünya Savaşı bir daha olsun elbette istemez.

Bence XXI. yüzyıl iletişim çağı olacaktır.

Osmanlı İmparatorluğu en çok II. Mehmet döneminde fetih yapar.

Herkesi V. Karl'ın o olaydan sonra ne yapacağı heyecanı sarar.

Kitapta I. cilt I) ve II) diye ikiye ayrılıyordu.

 

11. Dört veya daha çok basamaklı sayıların kolay okunabilmesi amacıyla içinde geçen "bin, milyon, milyar ve trilyon" sözleri harflerle yazılabilir.

Örnek

Türkiye'nin en son sayımdaki nüfusu 82 milyon civarındaydı.

Firma 5 trilyon 185 milyar Türk lirasıyla en düşük teklifi sundu.
 
12. Saat ve dakika metin içinde yazıyla da yazılabilir.
 
Örnek
 
Akşam altıya çeyrek kala onlara ziyarete gidelim.
 
13. Saat, para tutarı, ölçü, istatistiki verilere ilişkin sayılarda rakam kullanılır.
 
Örnek

Yolun 25 kilometrelik kısmının etüt çalışması yapıldı.

İlimizde 1.200.000 kişi yaşamaktadır.

14. Bayağı kesirlere getirilecek ekler alttaki sayı esas alınarak yazılır.

 
Örnek
 
4/5'i (dört bölü beşi)
 
15. Rakamla yazılmış bir sayıya gelen ekler kesme işaretiyle ayrılır. Ekler, ses uyumlarına girer.
 
Örnek
 
Sabah 11.25'te herkes söylediğimiz yerde hazır bulunsun.
 
16. Ev, apartman, cadde, sokak, kitapların sayfa numaraları ile tarihlerde gün ve yılı gösteren sayılar rakamla gösterilir. Tarihlerdeki ay ismi yazıyla yazılabilir.
 
Örnek
 
5. Cadde, 17. Sokak, 4. Blok, 181. sayfa, 12.02.2012
 
Sayıların Yazımı ile İlgili Uyarılar
 
1. Hükümdar adlarında kullanılan rakamlar hükümdarın adından önce yazılır.
 
Örnek

En çok II. Murat bu seferi arzuluyordu.

Osmanlı Devleti'nde III. Selim ile köklü değişiklikler yaşanır.

 
2. Rakamla başlayan cümlelerde rakamdan sonra gelen ilk sözcük özel isim değilse küçük harfle yazılır.
 
Örnek

1453 yılında hayata gözlerini kapamış.

18. yüzyıl savaşlarla geçen bir yüzyıl olarak bilinir.

 
3. Sayılara getirilen ekler ünsüz uyumuna (sert ünsüzlerin benzeşmesi kuralına) uyar ve kesmeyle ayrılır. Bu durumlarda en son rakamı harfe dönüştürüp yazımı bulmaya çalışmalıyız.
 
Örnek 1
 
Takımı ligde en son 1925'de şampiyon olmuş.
 
"1925" yılını oluşturan son rakam bizim için önemlidir. O da "5" rakamıdır. Harflerle yazıldığı zaman "beş" şeklinde karşımıza çıkar. "ş" sert bir ünsüz olduğu için sözcüğün ünsüz benzeşmesi kuralına uyması gerekir. Yani son rakam "te" ekini almalıdır. Cümledeki sayının doğru yazılışı aşağıdaki gibidir:
 
Takımı ligde 1925'te şampiyon olmuş.
 
4. Saat gösterilirken saatin dakika bölümünün ikisi de sıfırlı ise gelen ek saate uygun yazılmalıdır.
 
Örnek
 
17.00'da bütün memurların mesaisi biter. 
 
Uyarı: Bir zorunluluk olmadıkça cümle rakamla başlamaz.
 
EK FİİLİN YAZILIŞI
 
Ek eylemin çekimli biçimleri olan "idi, imiş, ise" ek olarak yazıldığı zaman bitişik, sözcük olarak yazıldığında ayrı yazılır. Sözcüklere bitişik de ayrı da yazılabilir.
 
Örnek
 
Ahmet bir zamanlar buralarda çobandı. (çoban idi)
Bize uğramıyor değildi. (değil idi)
 
Ek Fiilin Yazılışıyla İlgili Uyarılar
 
1. Ünsüz harfle biten sözcüklere ulandığı (bitişik yazıldığı) zaman "i" sesi düşer. Birleşik yazımlarda kalınlık-incelik (büyük ünlü uyumu) uyumuna uyar.
 
Örnek

Bitkin idi > bitkindi

Gelir ise > gelirse

 
2. Ünlü harfle biten kelimelere bitişik yazıldığı zaman araya "y" kaynaştırma ünsüzü girer. Bu durumda baştaki "i" ünlüsü düşer ve sözcük kalınlık-incelik (büyük ünlü uyumu) uyumuna uyar.

Örnek

Zeki idi > zekiydi

Ne ise > neyse

 

3. Ek fiilin zarf-fiil eki almış şekli olan "iken" ayrı yazılabildiği gibi kelimelere bitişik de yazılabilir. Bitişik yazıldığı zaman "iken"in başındaki "i" sesi düşer.

Örnek

İçer iken > içerken

Okur iken > okurken

 
4. "iken" ünlü ile biten sözcüklere bitişik yazıldığı zaman ise "iken"in başındaki "i" ünlüsü düşer ve araya "y" kaynaştırma ünsüzü girer.

Örnek

Evde iken > evdeyken

İlgili iken > ilgiliyken

 
"ŞEY" KELİMESİNİN YAZIMI
 
"şey" belgisiz zamiri her zaman her kelimeden ayrı yazılır.
 
Örnek

Her şeyi sana feda etmeye hazırım canım kardeşim!

Birçok şey almıştı öğrencilerine.

Hiçbir şey eskisi gibi olmayacak.

Bana bir şey öğretenin aklına şaşarım!

Çok şey söylendi şiir vadisinde.

Yönetici bize herkesin önünde az şey söylemedi.

Cana gelecek olan şey hiç gelmesin.

Birtakım şeyler ancak zamanla mecrasını bulur.

Size iki şey bırakıyorum. Bunlara tutunursanız asla delalete düşmezsiniz.
 
PEKİŞTİRMELİ SÖZLERİN YAZILIŞI
 
Pekiştirme görevi üstlenen sıfat ve zarflar bitişik yazılır. "m, p, r, s" harflerine özellikle dikkat etmek gerekir.
 
Örnek

Dümdüz yolda kaza yapınca şaşırmıştık. (sıfat görevinde)

Denizin en çok masmavi rengi onu etkilemişti. (sıfat görevinde)

Onun kapkara yüzüne bir anlam veremedik. (sıfat görevinde)

O hastalıktan sonra nedense sapsarı kesilmişti. (zarf görevinde)

Tertemiz duygularla herkesi selamlıyordu. (sıfat görevinde)

Her yerde olduğu gibi ölüme de yapayalnız gitti. (zarf görevinde)

Bir şey tümden yapılmadığı zaman tümden terk edilmez. (zarf görevinde)

Yaralar bütün bedenini çepeçevre sarmıştı. (zarf görevinde)

Sipsivri dili ile herkesi kendine düşman ettirmişti. (sıfat görevinde)

 
 İKİLEMELERİN YAZILIŞI
 
1. İkilemeler ayrı yazılır.
 
Örnek

ağır ağır, gide gide, güzel güzel, tı­kır tıkır, bata çıka, çoluk çocuk, eciş bücüş, ev bark, soy sop, süklüm püklüm, yarım yamalak
 
2. "m" sesi ile yapılmış ikilemeler de ayrı yazılır.
 
Örnek

çocuk mocuk, dolap molap, kitap mitap, ders mers 
 
3. İsim durum (hâl) ekleri ve iyelik ekiyle yapılan ikilemeler ayrı yazılır.
 
Örnek

diz dize, el ele, iç içe, baştan başa, günden güne, başa baş, dişe diş, boşu boşuna, günü gününe, ucu ucuna
 
Uyarı: İkilemeleri oluşturan sözcükler arasına hiçbir noktalama işareti gelmez.
 
Örnek

Adım, adım hedefine doğru ilerliyordu. (yanlış)

Adım adım hedefine doğru ilerliyordu. (doğru)

 
ALINTI KELİMELERİN YAZILIŞI

1. Çift ünsüz harfle başlayan Batı kökenli alıntılar, ünsüzler arasına ünlü konulmadan yazılır.

Örnek

gramer, gramofon, grup, Hristiyan, kral, kredi, kritik, plan, profesör, program, psikoloji, spor, staj, tren

2. Batı kökenli alıntıların içindeki ve sonundaki "g" ünsüzleri olduğu gibi korunur. 

Örnek

biyografi, dogma, magma, monografi, arkeolog, diyalog, psikolog

Uyarı: "fotoğraf" ve "topoğraf" kelimelerinde "g"ler, "ğ"ye döner.

3. Türk devlet ve topluluklarındaki özel adlar Türkçede yerleşen söyleniş biçimlerine göre yazılır.
 
Örnek
 
Azerbaycan, Türkmenistan, Özbekistan; Semerkant, Taşkent,  Bakü; Abdullah Tukay, Bahtiyar Cengiz Aytmatov, İslam Kerimov, Vahapzade, Cafer Cebbarlı, Cemal Kemal vb.
 
BÜYÜK HARFLERİN KULLANILDIĞI YERLER
 
A. Cümleler, büyük harfle başlar.

Örnek

Tomurcuk derdinde olmayan ağaç, odundur.

En güçlü iki savaşçı, sabır ve zamandır.

Her insan, yapmadığı tüm iyiliklerden suçludur.


Uyarı:
 Cümle içinde tırnak veya yay ayraç içine alınan cümleler büyük harfle başlar ve sonlarına uygun noktalama işareti (nokta, soru, ünlem vb.) konur.


Örnek

Kısakürek: "Devler gibi eserler bırakmak için, karıncalar gibi çalışmak lazım." der.

Anadolu kentlerini, köylerini (Köy sözünü de çekinerek yazıyorum.) gezsek bile görmek için değil, kendimizi göstermek için geziyoruz. (Nurullah Ataç)

Uyarı: İki çizgi, iki virgül arasındaki açıklama cümleleri büyük harfle baş­lamaz.

Örnek

Annesini -en sevdiği varlığını- kaybetti.
 
Uyarı: İki noktadan sonra gelen cümleler büyük harfle başlar.

Örnek

Arkadaşına her zaman şunu tembihlerdi: Söyleyecek sözü olmayan yüksek sesle konuşur.

Uyarı: İki noktadan sonra cümle ve özel ad niteliğinde olmayan örnekler sıralandığında bunlar büyük harfle başlamaz.

Örnek
Bu eskiliği siz de çok evde görmüşsünüzdür: duvarlarda çiviler, çivi yerleri, lekeler... (Memduh Şevket Esendal)

Uyarı: Örnek niteliğindeki kelimelerle başlayan cümlede de ilk harf büyük yazılır.

Örnek

"Banka, bütçe, devlet, fındık, kanepe, menekşe, şemsiye" gibi yüzlerce ke­lime, kökenleri yabancı olmakla birlikte artık dilimizin malı olmuştur.

"Et-, ol-" fiilleri, dilimizde en sık kullanılan yardımcı fiillerdir.
 
Uyarı:  Rakamla başlayan cümlelerde rakamdan sonra gelen kelime büyük harfle başlamaz.

Örnek

2003 yılında birlikte tatile gitmiştik.

B. Dizeler büyük harfle başlar.

Örnek
 
Ülkendeki kuşlardan ne haber vardır? 
Mezarlardan bile yükselen bir bahar vardır. 
Aşk cellâdından ne çıkar madem ki yar vardır. 
Yoktan da vardan da ötede bir Var vardır. 
Hep suç bende değil beni yakıp yıkan bir nazar vardır. 
O şarkıya özenip söylenecek mısralar vardır. 
Sakın kader deme kaderin üstünde bir kader vardır. 
Ne yapsalar boş göklerden gelen bir karar vardır. 
Gün batsa ne olur geceyi onaran bir mimar vardır. 
Yanmışsam külümden yapılan bir hisar vardır. 
Yenilgi yenilgi büyüyen bir zafer vardır. 
Sırların sırrına ermek için sende anahtar vardır. 
Göğsünde sürgününü geri çağıran bir damar vardır.
Senden umut kesmem kalbinde merhamet adlı bir çınar vardır. 
Sevgili! 
En sevgili! 
Ey sevgili!
 
(Sezai Karakoç)
 
C. Özel Adlar Büyük Harfle Başlar

1. Kişi adları, soyadları büyük harfle başlar.

Örnek

Mehmet Akif Ersoy, Ahmet Hamdi Tanpınar, Dadaloğlu

Uyarı: Takma adlar da büyük harfle başlar.

Örnek

Server Bedi (Peyami Safa), Kirpi (Refik Halit Karay), Deli Ozan (Faruk Nafiz Çamlıbel)

2. Kişi adlarından önce ve sonra gelen unvanlar, saygı sözleri, rütbe adları ve lakaplar büyük harfle başlar. 

Örnek

Avukat Hasan Bey, Betül Hanım, Mareşal Fevzi Çakmak, Mimar Sinan, Dede Korkut, Fatih Sultan Mehmet, Çolak Salih, Genç Osman, Deli Petro

Uyarı: Akrabalık adı olup lakap veya unvan olarak kullanılan kelimeler büyük harfle baş­lar.

Örnek

Baba Gündüz, Dayı Kemal, Hala Sultan, Dede Korkut, Nene Hatun

Uyarı: Akrabalık bildiren kelimeler özel adla kullanılsa bile küçük harfle başlar.

Örnek

Mehmet amcamı her zaman hatırlayacağım.

3. Cümle içinde özel adın yerine kullanılan makam veya unvan sözleri büyük harfle baş­lar.

Örnek

Şehrimize il dışından gelen heyetleri Vali; il içinden ilçeye gelen kişileri de Kaymakam kabul eder.

4. Saygı bildiren sözlerden sonra gelen ve makam, mevki, unvan bildiren kelimeler büyük harfle başlar.

Örnek
 
Sayın Cumhurbaşkanı,

Uyarı: Mektuplarda ve resmî yazışmalarda hitaplar büyük harfle başlar.

Örnek
 
Canım Anneciğim

5. Hayvanlara verilen özel adlar büyük harfle başlar.

Örnek
 
Her zamanki gibi Boncuk yine sevimliydi.
 
6. Millet, boy, oymak adları büyük harfle başlar.

Örnek

Bunu bir Türk yapamaz demişti.

Orta Asya Kazak ve Kırgız biri için farklı bir anlam taşır.

Dadaloğlu, Avşar boyuna mensup bir saz şairidir. 

Geleneklerimizi Hacımusalı ve Karakeçili olanlardan da öğrenebiliriz.

Kızık, KayıKınık boylarını tek tek saydı.
 
7. Dil ve lehçe adları büyük harfle başlar.

Örnek

Bu sitede Türkçenin inceliklerine vakıf olacaksınız.

Kazakça, Tatarca ve Özbekçe bilmek zorundadır.
 
8. Devlet adları büyük harfle başlar.

Örnek

Kimse Suriye ve Irak'ta küçük hesaplar peşine düşmemelidir.

9. Din ve mezhep adları ile bunların mensuplarını bildiren sözler büyük harfle başlar.

Örnek

Bu coğrafyada Müslümanlık hep hâkim olmuştur.

Bir zamanlar Hristiyanlık ve Musevilik de okullarda öğretiliyordu.

Edebiyatımızda bir dönüm noktası da İslamiyet'in kabulü olmuştur.

Bizler, Şafiilik mezhebinin hikmetlerini kavrayamadık.

 
Uyarı: Din ve mezhep adlarının mensuplarını bildiren sözler büyük harfle başlar.

Örnek

Her Müslüman örnek bir kişiliğe sahip olmak zorundadır.

Bugün Musevi toplumu da bunları hoş görmüyor.

Bir Budist size rast gelirse ondan bir fıkra anlatmasını isteyin.


10. Din ve mitoloji ile ilgili özel adlar büyük harfle başlar.

Örnek

Her duasında Tanrı bizi korusun, derdi.

Bu zor zamanlarında Allah yardımcıları olsun.

Bunu İlah biliyor yeter.

Yunanlıların Zeus aşkı hiç bitmeyecek gibi.

Onlar için Kibele çok çok önemliydi.
 
Uyarı:  "Tanrı, Allah, İlah" sözcükleri özel ad olarak kullanılmadıkları zaman küçük harfle başlar.

Örnek

Eski Yunan tanrıları.

Müzik dünyasının ilahı diye isimlendiriyorlar.

"Amerika'da kaçakçılığın allahları vardır." (Tarık Buğra)


Uyarı: Bazı dini kavramların küçük harfle yazılması gelenekleşmiştir.

Örnek

cennet, cehennem, peygamber, sırat köprüsü vb.
 
11. Gezegen ve yıldız adları büyük harfle başlar.
 
1. Gezegen ve yıldız adları büyük harfle başlar. Ay, güneş ve dünya sözcükleri yalnız astronomi terimi olarak kullanıldığında büyük harfle başlar.
 
Örnek

Mustafa, Halley'i farklı bir gök cismi olarak biliyordum, diyordu. (yıldız)

Onlar Küçükayı'yı görmek için uzay bilimini araştıracaklar. (yıldız)

O derste Dünya'nın hareketlerini bir türlü anlayamıyordu.

Onlara göre Güneş'in Dünya'ya uzaklığı tartışma konusu olmuştur.

Bazen Ay'ın farklı biçimlere girmesi kişilerde heyecan uyandırır.

Türkiye, ilk kez böyle bir Güneş tutulmasına tanık oldu.

Uzay bilimciler için Neptün ve Plüton birer soru işareti değildir.

 
Uyarı: "Ay, güneş, dünya" sözcükleri astronomi terim anlamında değilse küçük harfle başlar. Ay, "ay ışığı" güneş de "güneş ışını" anlamında kullanıldığı zaman küçük yazılır.
 
Örnek

Ahmet, güneş girmeyen eve doktor girer, derdi. (güneş ışını)

Bütün dünya onu kararından vazgeçiremedi. 

Artık akşamları odamızda ay olmayacak. (ay ışığı)

Bu dünyada onun kabul edeceği bir şey değildir.

 
12. Yön adları özel ismin önünde kullanılırsa büyük; isimden sonra kullanılırsa küçük harfle başlar.

Örnek

Mustafa için Kuzey Anadolu farklı bir önem taşır. (önce)

Mustafa için Anadolu'nun kuzeyi farklı bir önem taşır. (sonra)


Uyarı: Yön adları; belli devletleri, ulusları, kültürleri, düşünce, hayat tarzı ve politikaları karşıladığında "doğu" ve "batı" sözlerinin ilk harfleri büyük yazılır.

Örnek

Bizi Batı bir türlü içine almak istemiyor.

Bizler Doğu mistisizmini bir türlü anlayamadık.

 
13. Kıta, deniz, okyanus, bölge, şehir, ilçe, semt, mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak, park, dağ, deniz, göl, tepe, yayla, ırmak, ova, boğaz, kanal, geçit adları büyük harfle başlar.

Örnek

Küresel ısınma toplantısı Afrika'da yapılacak.

İran, Hazar Denizi'nde büyük bir medeniyet kurmuş.

O havada Manş Denizi mükemmel görünüyordu.

Büyük Okyanus ile Atlas Okyanusu arasında önemli bir mesafe vardır.

Asya ve Avrupa'nın kesişme noktası Türkiye'dir.

Bu kışı Doğu Anadolu şiddetli geçirdi.

Emekli olunca Sakarya'ya yerleşeceğim.

Ahmet Ali Paşa Mahallesi'nde ikamet etmekteydi.

Herkes Zafer Meydanı önünde bekliyordu.

İlk arabalar Turgut Özal Bulvarı'ndan geçmek zorunda kaldı.

Çalışanlar, Cemal Nadir Sokağı ile temizliğe başladılar.

Gelenler en çok Antalya Milli Parkı'nı beğenmişler.

Türkiye’nin en uzun caddesi İskele Caddesi'dir.

Ankara Güniz Sokak ismini bir daha hatırladı.

Şaire adeta ilham olmuştu Ağrı Dağı.

Gezide herkes Everest Tepesi'ni merak ediyordu.

Bu yıl da Marmara Denizi'nde yüzeceğiz.

Bir hatırası kalmaz mı Van Gölü'nde feribotla Tatvan'a gitmenin.

Unutma, Murat Nehri'nde balık tuttuğumuz günleri.

Lalelerle süslendiğinde bir başka olur haziranda Muş Ovası.

Toplantıda Türkiye, Asya ülkelerine ev sahipliği yapacak.

Ünlü padişahın Süveyş Kanalı ile ilgili projesini bazı kişiler maalesef anlayamadı.

Seyyahlar için Panama Geçidi ayrı bir heyecana sebep olur.

En duygusal anlarını kamyonu Zigana Geçidi'ni geçince yaşardı.

Konya Ovası'nın bittiği yerde Çukurova başlar.

Yeşilırmak ve Kızılırmak bir gün Fırat Nehri ile beslenecek.

İstanbul'un Asya Yakası, Avrupa Yakası'ndan daha sakindir.

İstanbul Boğazı hep emsalsiz olarak kalacak.

Mülteciler için Ege Denizi önemli geçiş yeridir.

İlkbaharın Erciyes Dağı bir başka şenlenir.

 
Uyarı: Özel ada dâhil olmayıp tamlama kuran şehir, il, ilçe, belde, köy vb. sözler küçük harfle başlar.

Örnek

İstanbul ili, İpekyolu ilçesi, Arısu beldesi, Muratkolu köyü vb.

Uyarı: Yer bildiren özel isimlerde kısaltmalı söyleyiş söz konusu olduğunda yer adının ilk harfi büyük yazılır.

Örnek

Hisar'dan, Boğaz'dan, Köşk'e vb.
 
14. Saray, köşk, han, kale, köprü, kule, anıt, müze vb. yapı adlarının bütün ke­limeleri büyük harfle başlar.

Örnek

Dolmabahçe Sarayı, Çankaya Köşkü, Horozlu Han, Ankara Kalesi, Mostar Köprüsü, Mevlana Müzesi, Sümela Manastırı, Boğaziçi Kulesi, Zafer Abidesi, Bilge Kağan Anıtı 

15. Kurum, kuruluş ve kurul adlarının her kelimesi büyük harfle başlar.

Örnek

Avrupa Parlamentosu göç meselesini görüşmek üzere toplandı.

Türkiye Büyük Millet Meclisi çalışmasını tamamlayarak tatile girdi.

Türk Dil Kurumu bu konularda en güvenilir kaynaktır.

Yeşilay Derneği çalışanları dövizleriyle yine sahadalar.

 

Uyarı: Kurum, kuruluş, kurul, merkez, bakanlık, üniversite, fakülte, bölüm, kanun, tüzük, yönetmelik ve makam sözleri asılları kastedildiğinde büyük harfle baş­lar.

Örnek

Türkiye Büyük Millet Meclisi her yıl 1 Ekim'de toplanır. Bu yıl ise Meclis, yeni döneme erken başlayacak.

Türk Dil Kurumu çalışmalarını titizlikle sürdürüyor. Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü, Kurumun 21 Mayıs 2009 tarihinde Kars'ta düzenlediği toplantıda kullanıma açıldı.

2876 sayılı Kanun bu yıl yeniden gözden geçirilecek.

Yazarlara ödenecek telif ücreti, Telif Hakkı Yayın ve Satış Yönetmeliği’ne göre düzenlenir. Yapılan işlem Yönetmelik'in 4'üncü maddesine aykırı düşmektedir.

 
16. Kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge, genelge adlarının her kelimesi büyük harfle başlar.

Örnek

Medeni Kanun, Türk Bayrağı Tüzüğü, Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği

17. Kitap, dergi, gazete ve sanat eserlerinin (tablo, heykel, beste vb.) her kelimesi büyük harfle başlar.
 
Örnek

Atatürk'ün Nutuk eserini herkes okumalıdır.

Suç ve Ceza en çok okunan klasiklerdendir.

O haberi de Resmi Gazete sayesinde öğrenmişti.

Türk Edebiyatı dergisinde birçok yazım çıkacak.

Bence o dergi Türk Dili dergisi kadar kuşatıcı değildir.

Kütüphanesinde Sabah, Türkiye, Milliyet, Hürriyet gazetelerini sürekli bulundurur.

Türk Kültürü dergisi 1962 yılından bu yana faaliyetini sürdürmektedir.

Kaplumbağa Terbiyecisi, Osman Hamdi Bey'in iki farklı versiyonunu çizdiği tablosudur.

Türkiye’den kaçırılan heykeller arasına Yorgun Herkül de girer.

Festivalde bugün, Yekta Kara rejisiyle Mozart'ın ünlü eseri Saraydan Kız Kaçırma var.

Onuncu Yıl Marşı, Çamlıbel ve Çağlar tarafından yazılan ve 1933'te bestelenen marştır.

 
Uyarı: Özel ada dâhil olmayan gazete, dergi, tablo vb. sözler büyük harfle başlamaz.

Örnek

Sabah gazetesi, Türk Dili dergisi, Halı Dokuyan Kızlar tab­losu, Yorgun Herkül heykeli vb.

Uyarı: Kitap, makale, tiyatro eseri, kurum adı vb. özel adlarda yer alan kelimelerin ilk harfleri büyük yazıldığında "ve, ile, ya, veya, yahut, ki, da, de" sözleriyle "mı, mi, mu, mü" soru eki küçük harfle yazılır.

Örnek

Suç ve Ceza, Kızıl ile Kara, Diyorlar ki, Dünyaya İkinci Geliş yahut Sır İçinde Esrar, Ya Devlet Başa ya Kuzgun Leşe, Ben de Yazdım, Başarmak ve Kazanmak, Türk Dili ve Edebiyatı
 
Uyarı: Özel adın tamamı büyük yazıldığında "ve, ile, ya, veya, yahut, ki, da, de" sözleriyle "mı, mi, mu, mü" soru eki de büyük harfle yazılır.

Örnek

KEREM İLE ASLI
 
18. Ulusal, resmî ve dinî bayramlarla anma ve kutlama günlerinin adları büyük harfle başlar.

Örnek

Cumhuriyet Bayramı, Ramazan Bayramı, Kurban Bayramı, Berat Kandili, Anneler Günü, Öğretmenler Günü, Çanakkale Şehitlerini Anma Günü

19. Tarihî olay, çağ ve dönem adları büyük harfle başlar.

Örnek

Kurtuluş Savaşı, Çanakkale Savaşı, Millî Mücadele, Yontma Taş Devri, İlk Çağ, Lale Devri, Cahiliye Dönemi, Cumhuriyet Dönemi, Millî Edebiyat Dönemi, Tanzimat Dönemi'nde 

20. Kurultay, bilgi şöleni, çalıştay, açık oturum vb. toplantıların adlarındaki her kelimenin ilk harfi büyük yazılır.

Örnek

Uluslar Arası Türk Dili Kurultayı, Manas Bilgi ŞöleniKaramanlı Türkçesi Araştırmaları Çalıştayı 
 
21. Özel adlardan türetilen bütün kelimeler büyük harfle başlar.

Örnek

Türkçe, Türkçü, Türkçülük, Türklük, Müslümanlık, İslamcı, Hristiyanlık, Yahudilik, Avrupalı, Ankaralı, Reşat Nuriler, İsviçreli, Atatürkçülük

Uyarı: Para birimleri büyük harfle başlamaz.

Örnek

avro, mark, ruble, sterlin, dinar, riyal, dolar, lira

Uyarı: Özel adlar yerine kullanılan "o" zamiri cümle içinde büyük harfle yazılmaz.

Örnek

Kurtuluş Savaşı'nda onun etkisini hiç kimse inkâr edemez.
 
22. Yer, millet ve kişi adlarıyla kurulan birleşik kelimelerde sadece özel adlar büyük harfle başlar.

Örnek

Antep fıstığı, Adana kebabı, Brüksel lahanası, Frenk gömleği, Hindistan cevizi, İngiliz anahtarı, İngiliz kumaşı, Japon gülü, Antep tatlısı, Maraş dondurması, Van kedisi 

Ç. Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adları büyük harfle başlar: Bir tarihle birlikte kullanılan gün ve ay adları büyük harfle diğer durumlarda küçük harfle başlar. Yani belirli bir tarih varsa büyük harf; yoksa küçük harf kullanılır. Yıl belli değilse sadece ay ve gün adı belli olsa da yine ay adı büyük yazılır.


Örnek

TBMM, 23 Nisan 1920'de açıldı.

18 Aralık'ta evlenecek.

3 Ekim Salı günü bize gelecek.

Mustafa çarşamba Ankara'ya gidecek.

Bütün hastalıklar nisan oldu mu nükseder.

 
Uyarı: "Gün" sözcüğü gün, ay ve yıl adlarıyla kullanıldığında hiçbir zaman büyük yazılmaz.

Örnek

28 Eylül Pazartesi günü okullar açılacak.
 
D. Tabela, levha ve levha niteliğindeki yazılarda geçen kelimeler büyük harfle başlar.

Örnek

Giriş, Çıkış, Müdür, Doktor, Otobüs Durağı, 5. Kat, 6. Sınıf, 2. Blok 

E. Kitap, bildiri, makale vb.nde ana başlıktaki kelimelerin tamamı, alt başlıktaki kelimelerin ise yalnızca ilk harfleri büyük olarak yazılır.

Örnek

MOTİVASYON VE BAŞARI

Günümüzde İnternet Kullanımının Yeri ve Önemi 
 
F. Kitap, dergi vb.nde bulunan resim, çizelge, tablo vb.nin altında yer alan açıklayıcı yazılar büyük harfle başlar. Açıklayıcı yazı, cümle niteliğinde değilse sonuna nokta konmaz.
 
Not: Nokta, iki nokta, üç nokta, soru ve ünlem işaretleriyle biten cümlelerden sonra gelen cümlelerin ilk sözcüğü büyük harfle başlar.
 

YAZIMI EN ÇOK KARIŞTIRILAN SÖZCÜKLER

YANLIŞ / DOĞRU

ahçı > aşçı

abaküz > abaküs

antreman > antrenman

alış veriş > alışveriş

ard arda  > art arda

abönman > abonman

adaktör > adaptör

amator > amatör

acitasyon > ajitasyon

alüvyön > alüvyon

anbar > ambar

bazan  > bazen

beyenmek > beğenmek

bırokoli > brokoli

broşör > broşür

broj > broş

bıriyantin > briyantin

bir kaç > birkaç

bir çok > birçok

birşey > bir şey

bisküvit > bisküvi

biriç > briç

branj > branş

canbaz > cambaz

cant > jant

cünbüş > cümbüş

çenber > çember

çukulata > çikolata

direk > direkt

egzerzis > egzersiz

entellektüel > entelektüel

erezyon > erozyon

elektirik > elektrik

gramafon > gramofon

grayder > greyder

heralde > herhalde

hukuğa > hukuka

herkez > herkes

herşey > her şey

her hangi > herhangi

Hıristiyan > Hristiyan

hoparlor > hoparlör

istakoz > ıstakoz

iskanto > iskonto

iskanbil > iskambil

iskapin > iskarpin

karekter > karakter

kayyum > kayyım

kılasik > klasik

kanbur > kambur

küpür > kupür

künbet > kümbet

kiprik > kirpik

kirbit > kibrit

kontür > kontör

kıravat > kravat

kırater > krater

kıral > kral

kıraliçe > kraliçe

kıredi > kredi

kıreş > kreş

klavuz > kılavuz

kolleksiyon > koleksiyon

laboratuar > laboratuvar

orta okul > ortaokul

orjinal > orijinal

otöbüs > otobüs

süpriz > sürpriz

tenbel > tembel

tonbul > tombul

traş > tıraş

traktor > traktör

tranvay > tramvay

makina > makine

minübüs > minibüs

müracat > müracaat

müteahit > müteahhit

pantalon > pantolon

pardesü > pardösü

penbe > pembe

pıroje > proje

pilaj > plaj

prodektör > prodüktör

prejektör > projektör

proplem > problem

picama > pijama

priket > briket

pısikolog > psikolog

prefesor > profesör

pıratisyen > pratisyen

santraç > satranç

satlık > satılık

stajer > stajyer

sarmısak > sarımsak

saklanbaç > saklambaç

seyehat > seyahat

sömestr > sömestri

sıpor > spor

sünbül > sümbül

şöför > şoför

ünüversite > üniversite

unvan > ünvan

yaya geçiti > yaya geçidi

yalnış > yanlış

yanlız > yalnız

Ayrıca bakınız


Hiç yorum yok:

Yorum Gönder