Muhsin Ertuğrul

MUHSİN ERTUĞRUL (1892-1979)

Sinema yönetmeni ve tiyatro oyuncusu olarak ön plana çıkan Muhsin Ertuğrul, 28 Şubat 1892'de İstanbul'da dünyaya geldi. İlkokulu Tefeyyüz Mektebinde okudu. Daha sonra Topkapı Rüştiyesi ve Mercan İdadisinde öğrenimine devam etti. Tiyatroya olan ilgisi ilkokul yıllarında başladı. Aktör olmaya karar veren Muhsin Ertuğrul, 1909'da Erenköy'de ilk kez "Bob" rolüyle sahneye çıktı.

Muhsin Ertuğrul, ailesinin kendisinin oyuncu olmasına karşı çıkması nedeniyle 1911'de Paris'e gitti. Orada tiyatro bilgisini arttırdı. 1912'de İstanbul'a döndü. Yönetmen ve oyuncu olarak çalışmaya başladı. Shakespeare'in "Hamlet" oyununu sahneye koyarak "Hamlet" rolünde oynadı. 1913'te Milli Tiyatro adı altında çok sayıda yabancı oyunu sahneledi ve bu oyunlarda oynadı. Aynı yılda Şehzedebaşı'nda Ertuğrul sinemasını açtı. Burada film gösterileri ve çeşitli oyunlar sundu. Türkiye'nin ilk özel film şirketi olan Kemal Film'in yerli film yapımına başlamasına ön ayak oldu. 

Muhsin Ertuğrul, 1913 yılının sonunda siyasi bir olay nedeniyle sınır dışı edildi. Tekrar Fransa'ya gitti. İstanbul'a dönen sanatçı 1925'te tiyatrosu kapandıktan sonra Sovyetler Birliği'ne gitti. Sonra yeniden tiyatro çalışmalarına başladı. "Tamilla", "Spartaküs", "Beş Dakika" filmlerini çekti. 1927'de belediye tiyatrosunda Belediye Başkanı Muhittin Üstündağ'ın önerisiyle Darülbedayi'nin başına getirildi. 1928'de Türkiye'nin ikinci büyük yapım şirketi olan "İpek Film"in kurulmasına öncülük etti. "Ankara Postası" isimli filmin ticari başarısının ardından 20 film daha çekti.

Muhsin Ertuğrul, Moskova'da çocuk tiyatrosu üzerine yaptığı incelemelerden sonra geleceğin seyircisini yetiştirmek için 1935'te ilk çocuk tiyatrosunu kurdu. Çocuklarla ilgili birçok oyun sahneledi. 1941'de konservatuvarda ders vermeye başladı. 1949'da devlet tiyatrolarının ilk genel müdürü oldu. Farklı zamanlarda Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü ve İstanbul Şehir Tiyatroları Başrejisörü görevini sürdürdü. Tiyatronun yanında 30 civarında filmi yönetmesiyle de ön plana çıktı. 1949'da İstanbul Açık Hava Tiyatrosu'nda "Oidipus"u sahneledi. "Bir Komiser Geldi" oyunundaki müfettiş rolüyle son kez sahnede görünen sanatçı, 1950'de Büyük Tiyatro'da balo yapılmasına karşı çıkınca Demokrat Parti iktidarının tepkisini çekti ve görevinden istifa etti. İlk renkli Türk filmi olan "Halıcı Kız"ı 1953'te yönetti.

Muhsin Ertuğrul, devlet tiyatrosundan istifa ettikten sonra İstanbul'a gitti. 1953'te Türk sinemasının ilk renkli filmlerinden olan "Halıcı Kız"ı çekti. 1954'te ikinci kez Devlet tiyatrosu genel müdürlüğüne getirildi. Ankara ve İstanbul'a birçok tiyatro salonu kazandırdı. Ayrıca bazı Anadolu şehirlerinde devlet tiyatrosunun şubelerini açtı.

Muhsin Ertuğrul, 1958'de İstanbul Şehir Tiyatrosu'na başyönetmen olarak atandı. Üsküdar Tiyatrosu ve Kadıköy Tiyatrosu'nu açtı. 1965'te de Zeytinburnu Tiyatrosunu açtı. Türkiye'de ilk kez Brecht'in bir oyununu ve Shakespeare'in 400. doğum yıldönümü nedeniyle beş Shakespeare oyununu oynattı. Kültür Bakanı Talât Halman'ın gayretiyle 1971'de Cumhuriyet tarihinde ilk kez Devlet Kültür Armağanı'nı alan sanatçı oldu. 1982'de Şehir Tiyatroları genel sanat yönetmenliğine atanan Muhsin Ertuğrul, Gültepe ve Bayrampaşa Tiyatrolarını açtı. Deneme Sahnesini de kurduran sanatçı iç çekişmeler nedeniyle 1976'da görevi bıraktı.

Muhsin Ertuğrul, 29 Nisan 1979'a geçirdiği kalp krizi sonucu İzmir'de hayata veda etti. Cenazesi, Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedildi.

Edebi Kişiliği

• Çağdaş Türk tiyatrosunun Batılı anlamdaki kurucularındandır. Çağdaş Batı tiyatrosunu ülkemizde kurumsallaştıran kişidir.
• Tiyatro oyuncusu, eğitmeni, yönetmeni ve çevirmeni olan çok yönlü bir sanatçıdır. Muhsin Ertuğrul, bunların yanında makale yazarı ve sinema yönetmeni özellikleriyle de tanınır.
• Daha iyi, daha düzenli, daha güzel olana erişmeyi amaçlar.
• Cumhuriyet'in ilk yıllarında ülkemizde sinemayla ilgilenen ve film yapan tek kişi olur.
• Türk kadınını kamera karşısına çıkaran kişi olarak bilinir.
• Tiyatroyu, amacına ulaşmak için sosyal bir araç olarak görür.
• Tiyatroyu sevdirmek için büyük çaba gösterir.
• Kurtuluş Savaşı'nın ilk belgesel filmi olan "Zafer Yolları"nı çeker.
• Çağdaş Türk tiyatrosunun temellerini atan ve geliştiren Muhsin Ertuğrul, tiyatro alanındaki hizmetleri nedeniyle 1932'de Goethe Madalyası ile ödüllendirilir.

Eserleri

Düzyazı
İnsan ve Toplum Üzerine Gördüklerim

Ayrıca bakınız

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı

1. Öz (Saf) Şiir Anlayışını Sürdüren Şiir

Necip Fazıl Kısakürek (1904-1983)

Ahmet Hamdi Tanpınar (1901-1962)

Asaf Halet Çelebi (1907-1958)

Ahmet Muhip Dıranas (1908-1980)

Cahit Sıtkı Tarancı (1910-1956)

Yedi Meşaleciler

Ziya Osman Saba (1910-1957)

Yaşar Nabi Nayır (1908-1981)

Cevdet Kudret Solok (1907-1992)

Vasfi Mahir Kocatürk (1907-1961)

Sabri Esat Siyavuşgil (1907-1968)

Muammer Lütfi Bahşi (1903-1947)

Kenan Hulusi Koray (1906-1943)

2. Serbest Nazım ve Toplumcu Gerçekçi Şiir

Nazım Hikmet Ran (1902-1963)

Rıfat Ilgaz (1911-1993)

Ercüment Behzat Lav (1903-1984)

Hasan İzettin Dinamo (1909-1989)

3. Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir (Memleketçiler)

Ahmet Kutsi Tecer (1901-1967)

Ömer Bedrettin Uşaklı (1904-1946)

Kemalettin Kamu (1901-1948)

Halide Nusret Zorlutuna (1901-1984)

Şükufe Nihal Başar (1896-1973)

Necmettin Halil Onan (1902-1968)

Ali Mümtaz Arolat (1897-1967)

Arif Nihat Asya (1904-1975)

Orhan Şaik Gökyay  (1902-1994)

Zeki Ömer Defne (1903-1992)

Behçet Kemal Çağlar (1908-1969)

Hüseyin Nihal Atsız (1905-1975)

4. Birinci Yeni (Garipçiler)

Orhan Veli Kanık (1914-1950)

Oktay Rıfat Horozcu (1914-1988)

Melih Cevdet Anday (1915-2002)

5. Garip Dışında Yeniliği Sürdüren Şairler

Fazıl Hüsnü Dağlarca (1914-2008)

Behçet Necatigil (1916-1979)

Cahit Külebi (1917-1997)

Bedri Rahmi Eyüboğlu ( 1911-1975)

Hilmi Yavuz ( 1936)

Sabahattin Kudret Aksal (1920-1993)

Cahit Zarifoğlu (1940-1987)

Ceyhun Atuf Kansu (1919-1978)

Sedat Umran (1926-2013)

Ümit Yaşar Oğuzcan (1926-1984)

Dilaver Cebeci (1943-2008)

Gülten Akın (1933)

Ahmet Arif (1927)

Hasan Hüseyin Korkmazgil (1927-1984)

Özdemir Asaf (1923-1981)

Neyzen Tevfik Kolaylı (1880-1963)

Enis Batur (1952)

Kemal Özer (1935)

6. Maviciler

Attila İlhan (1925-2005)

Ahmet Oktay (1933)

7. Hisarcılar

Mehmet Çınarlı (1925-1999)

İlhan Geçer (1917-2004)

Bekir Sıtkı Erdoğan (1926)

Yavuz Bülent Bakiler (1936)

8. İkinci Yeni Şiiri

Cemal Süreya (1931-1990)

Ece Ayhan (1931-2002)

Edip Cansever (1928-1986)

Sezai Karakoç (1933)

İlhan Berk (1918-2008)

Turgut Uyar (1927-1985)

Ülkü Tamer (1937)

9. 1960 Sonrası (İkinci Yeni Sonrası) Toplumcu Şiir

Ataol Behramoğlu (1942)

Refik Durbaş (1944)

Nihat Behram (1946)

Süreyya Berfe (1943)

İsmet Özel (1944)

10. 1980 Sonrası Türk Şiiri

Hüseyin Atlansoy (1962)

Haydar Ergülen (1956)

Murathan Mungan (1955)

Sunay Akın (1962)

Küçük İskender (1964)

11. Cumhuriyet Döneminde Halk Şiiri

Âşık Veysel Şatıroğlu (1894-1973)

Âşık Murat Çobanoğlu (1940-2005)

Âşık Mahzuni Şerif (1943-2002)

Âşık Şeref Taşlıova (1938)

Âşık Feymani (1942-)

Abdürrahim Karakoç (1932-2012)

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Anlatmaya Bağlı Metinler (Hikâye-Roman)

Emine Işınsu Öksüz (1938)

Sevinç Çokum (1943)

Cevat Şakir Kabaağaçlı (Halikarnas Balıkçısı) (1890-1973)

Mithat Cemal Kuntay (1885-1956)

Aka Gündüz (1885-1958)

Nahit Sıtkı Örik (1895-1960)

Dursun Akçam (1930-2003)

Mahmut Makal (1930)

Abbas Sayar (1923-1999)

Sabahattin Ali (1907-1948)

Mahmut Yesari (1895-1945)

Kemal Bilbaşar (1910-1983)

Kemal Tahir (1910-1974)

Fakir Baykurt  (1929-1999)

Sadri Ertem (1898-1943)

Talip Apaydın (1926)

Zeyyat Selimoğlu (1922-2000)

Faik Baysal (1922-2002)

Yaşar Kemal (1922-2005)

Orhan Kemal (1914-1970)

Necati Cumali (1921-2001)

Aziz Nesin (1915-1995)

Samim Kocagöz (1916-1993)

Orhan Hançerlioğlu (1916-1991)

Tarık Dursun (1931)

Peyami Safa (1899-1961)

Abdülhak Şinasi Hisar (1887-1963)

Tarık Buğra (1918-1995)

Samiha Ayverdi (1906-1993)

Mustafa Kutlu (1947)

Sait Faik Abasıyanık (1906-1954)

Haldun Taner (1915-1986)

Bahaeddin Özkişi (1928-1975)

Vüs'at Orhan Bener (1922-2005)

Bilge Karasu (1930-1995)

Rasim Özdenören (1940)

Yusuf Atılgan (1921-1989)

Füruzan (1935)

Ferit Edgü (1936)

Orhan Pamuk (1952)

Adalet Ağaoğlu (1929)

Oğuz Atay (1934-1977)

Selim İleri (1949)

Nezihe Meriç (1925-2009)

Oktay Akbal (1923)

Pınar Kür (1945)

Ayşe Kulin (1941)

Tomris Uyar (1941-2003)

Latife Tekin (1957)

Elif Şafak (1971)

Buket Uzuner (1955)

Tahsin Yücel (1933)

İnci Aral (1944)

Nazlı Eray (1945)

Ayla Kutlu (1938)

Oya Baydar (1940)

Nedim Gürsel (1951)

Leyla Erbil (1931-2013)

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Göstermeye Bağlı Metinler (Tiyatro)

Muhsin Ertuğrul (1892-1979)

Cevat Fehmi Başkut (1905-1971)

Refik Erduran (1928)

Recep Bilginer (1922-2005)

Turan Oflazoğlu (1932)

Orhan Asena (1922-2001)

Turgut Özakman (1930)

Güngör Dilmen Kalyoncu (1930-2012)

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Öğretici Metinler

Nurullah Ataç (1898-1957)

Suut Kemal Yetkin (1903-1980)

Sabahattin Eyüboğlu (1908-1973)

Mehmet Kaplan (1915-1986)

Salah Birsel (1919-1999)

Cemil Meriç (1916-1987)

Pertev Naili Boratav (1907-1998)

Eflatun Cem Güney (1896-1981)

Şevket Süreyya Aydemir (1897-1976)

Şevket Rado (1913-1988)

İskender Pala (1958)

Nihat Sami Banarlı (1907-1974)

Asım Bezirci (1928-1993)

İsmail Habip Sevük (1892-1954)

Ayrıca bakınız

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı Test 1

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı Test 2

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı Test 3

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı Test 4

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı Test 5

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı Test 6

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı Test 7

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı Test 8

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı Test 9

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı Test 10

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı Test 11

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı Test 12

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı Test 13

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı Test 14

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı Test 15

Ana Sayfa