MUHSİN ERTUĞRUL (1892-1979)

Muhsin Ertuğrul, ailesinin kendisinin oyuncu olmasına karşı çıkması nedeniyle 1911'de Paris'e gitti. Orada tiyatro bilgisini
arttırdı. 1912'de İstanbul'a döndü. Yönetmen ve oyuncu olarak çalışmaya
başladı. Shakespeare'in "Hamlet" oyununu sahneye koyarak "Hamlet" rolünde oynadı. 1913'te
Milli Tiyatro adı altında çok sayıda yabancı oyunu sahneledi ve bu oyunlarda
oynadı. Aynı yılda Şehzedebaşı'nda Ertuğrul sinemasını açtı. Burada film
gösterileri ve çeşitli oyunlar sundu. Türkiye'nin ilk özel film şirketi olan
Kemal Film'in yerli film yapımına başlamasına ön ayak oldu.
Muhsin Ertuğrul, 1913 yılının sonunda siyasi bir
olay nedeniyle sınır dışı edildi. Tekrar Fransa'ya gitti. İstanbul'a dönen
sanatçı 1925'te tiyatrosu kapandıktan sonra Sovyetler Birliği'ne gitti. Sonra yeniden tiyatro
çalışmalarına başladı. "Tamilla", "Spartaküs", "Beş
Dakika" filmlerini çekti. 1927'de belediye tiyatrosunda Belediye Başkanı
Muhittin Üstündağ'ın önerisiyle Darülbedayi'nin başına getirildi. 1928'de
Türkiye'nin ikinci büyük yapım şirketi olan "İpek Film"in kurulmasına öncülük
etti. "Ankara Postası" isimli filmin ticari başarısının ardından 20 film daha
çekti.
Muhsin
Ertuğrul, Moskova'da çocuk tiyatrosu üzerine yaptığı incelemelerden sonra geleceğin
seyircisini yetiştirmek için 1935'te ilk çocuk tiyatrosunu kurdu. Çocuklarla
ilgili birçok oyun sahneledi. 1941'de
konservatuvarda ders vermeye başladı. 1949'da
devlet tiyatrolarının ilk genel müdürü oldu. Farklı zamanlarda Devlet
Tiyatroları Genel Müdürlüğü ve İstanbul Şehir Tiyatroları Başrejisörü görevini
sürdürdü. Tiyatronun yanında 30 civarında filmi yönetmesiyle de ön plana çıktı. 1949'da
İstanbul Açık Hava Tiyatrosu'nda "Oidipus"u sahneledi. "Bir
Komiser Geldi" oyunundaki müfettiş rolüyle son kez sahnede görünen sanatçı,
1950'de Büyük Tiyatro'da balo yapılmasına karşı çıkınca Demokrat Parti
iktidarının tepkisini çekti ve görevinden istifa etti. İlk
renkli Türk filmi olan "Halıcı Kız"ı 1953'te yönetti.
Muhsin Ertuğrul, devlet tiyatrosundan istifa
ettikten sonra İstanbul'a gitti. 1953'te Türk sinemasının ilk renkli
filmlerinden olan "Halıcı Kız"ı çekti. 1954'te ikinci kez Devlet tiyatrosu
genel müdürlüğüne getirildi. Ankara ve İstanbul'a birçok tiyatro salonu kazandırdı. Ayrıca bazı Anadolu şehirlerinde devlet tiyatrosunun şubelerini
açtı.
Muhsin Ertuğrul, 1958'de İstanbul Şehir
Tiyatrosu'na başyönetmen olarak atandı. Üsküdar Tiyatrosu ve Kadıköy
Tiyatrosu'nu açtı. 1965'te de Zeytinburnu Tiyatrosunu açtı. Türkiye'de ilk kez Brecht'in bir oyununu ve
Shakespeare'in 400. doğum yıldönümü nedeniyle beş Shakespeare oyununu oynattı. Kültür
Bakanı Talât Halman'ın gayretiyle 1971'de Cumhuriyet tarihinde ilk kez Devlet
Kültür Armağanı alan sanatçı oldu. 1982'de Şehir Tiyatroları genel sanat
yönetmenliğine atanan Muhsin Ertuğrul, Gültepe ve Bayrampaşa
Tiyatrolarını açtı. Deneme Sahnesini de kurduran sanatçı iç çekişmeler nedeniyle
1976'da görevi bıraktı.
Muhsin Ertuğrul, 29 Nisan 1979'a geçirdiği kalp
krizi sonucu İzmir'de hayata veda etti. Cenazesi, Zincirlikuyu Mezarlığı'na
defnedildi.
Edebi Kişiliği
- Çağdaş Türk tiyatrosunun Batılı anlamdaki
kurucularındandır. Çağdaş Batı tiyatrosunu ülkemizde kurumsallaştıran kişidir.
- Tiyatro oyuncusu, eğitmeni, yönetmeni ve
çevirmeni olan çok yönlü bir sanatçıdır. Muhsin Ertuğrul, bunların yanında
makale yazarı ve sinema yönetmeni özellikleriyle de tanınır.
- Daha iyi, daha düzenli, daha güzel olana erişmeyi amaçlar.
- Cumhuriyet'in ilk yıllarında ülkemizde sinemayla
ilgilenen ve film yapan tek kişidir.
- Türk kadınını kamera karşısına çıkaran kişi olarak
bilinir.
- Tiyatroyu, amacına ulaşmak için sosyal bir araç
olarak görür.
- Tiyatroyu sevdirmek için büyük çaba gösterir.
- Kurtuluş Savaşı'nın ilk belgesel filmi olan
"Zafer Yolları"nı çekti.
- Çağdaş Türk tiyatrosunun temellerini atan ve
geliştiren Muhsin Ertuğrul, tiyatro alanındaki hizmetleri nedeniyle
1932'de Goethe Madalyası ile ödüllendirildi.
Eserleri
Düzyazı
İnsan ve Toplum Üzerine Gördüklerim
İnsan ve Toplum Üzerine Gördüklerim
Ayrıca bakınız
1. Öz (Saf) Şiir Anlayışını Sürdüren Şiir
2. Serbest Nazım ve Toplumcu Gerçekçi Şiir
3. Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir (Memleketçiler)
4. Birinci Yeni (Garipçiler)
5. Garip Dışında Yeniliği Sürdüren Şairler
6. Maviciler
7. Hisarcılar
8. İkinci Yeni Şiiri
9. 1960 Sonrası (İkinci Yeni Sonrası) Toplumcu Şiir
10. 1980 Sonrası Türk Şiiri
11. Cumhuriyet Döneminde Halk Şiiri
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Anlatmaya Bağlı Metinler (Hikâye-Roman)
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Göstermeye Bağlı Metinler (Tiyatro)
Muhsin Ertuğrul (1892-1979)
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Öğretici Metinler
Ayrıca bakınız
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder