1. Herhangi bir konuda okuyucuya bilgi vermek, bir gerçeği açıklamak ya da bazı bilgiler çerçevesinde bir düşünceyi savunmak amacıyla yazılan düz yazı türüne …….. denir. Gazete ile doğmuş bir yazı türü olan bu tür ……. Dönemi'nde Türk edebiyatına girmiştir.
Yukarıdaki boşluklara sırasıyla aşağıdakilerden hangileri getirilmelidir?
A) Makale
– Tanzimat
B) Makale – Cumhuriyet
C) Fıkra – Tanzimat
D) Makale
– Serveti Fünun
E) Deneme – Tanzimat
2. Aşağıdakilerden hangisi gazete çevresinde oluşan yazınsal türlerden biri değildir?
A) Makale
B) Fıkra
C) Deneme
D) Gezi Yazısı
E) Röportaj
3. "Makale" ile "deneme" türlerinin
karşılaştırıldığı aşağıdaki seçeneklerin hangisinde bir bilgi yanlışlığı
vardır?
A) Denemede yazar bilgileri kanıtlamak, bir teze dayandırmak zorunda değildir.
Makale ise bilimsel verilere, anketlere, araştırma sonuçlarına dayanır.
B) Denemede yazar bilgilerine gem vurmak zorunda olmadığı için içinden geldiği gibi yazar; makaleler ise nesnel bir bakış açısı ve resmi bir üslupla yazılır.
C) Makalede mecazlı, süslü, dolambaçlı anlatım ile konuşma dili havasından kaçınılır. Ciddi, ağırbaşlı, yalın, pürüzsüz, açık ve anlaşılır bir anlatım esas alınır. Denemede ise samimi bir anlatım esastır.
D) Makalelerde soyut; denemelerde somut kavramlar ön plandadır.
E) Makale bilimsel; deneme, sanatsal yapıtlar
içerisinde değerlendirilir.
4. Yazınsal metinler ile ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Kişilerin duygu dünyasında estetik, zevk ve etkileyicilik uyandırmak amacıyla oluşturulan yazılara denir.
B) Yazınsal metinler yan anlam bakımından zengin olup metinlerde duygu ve hayal ön plandadır.
C) Süslü anlatım, sanatsallık ve özlülük yazınsal metinlerdeki dilin esasını oluşturur.
D) Yazınsal metinler kurmacadır. Yazar, dış dünyadan aldıklarını kendi istediği gibi işler.
E) Yazınsal metinlerde dil göndergesel işlevde kullanılır.
5. "Eğer
mümkün olsaydı karşınıza anadan doğma çıkardım. Bu kitapta size asla bir şey
kanıtlama iddiam yoktur. Elimden geldiğince size beni anlattım. Bana hak
vermenizi ya da yargılamanızı istemiyorum. Herkes önüne bakar, ben içime
bakarım. Benim işim yalnız kendimledir. Hep kendimi gözden geçiririm, kendimi
yoklarım, kendimi tadarım. Bir şey öğretmem, sadece anlatırım."
Yukarıdaki sözler aşağıdaki yazınsal türlerden hangisi için söylenmiş olabilir?
A) Söyleşi
B) Fıkra
C) Deneme
D) Röportaj
E) Makale
6. "Fıkra" türü ile ilgili verilen
aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Fıkralar "güldürü
fıkraları" ile "gazete fıkraları" olmak üzere
ikiye ayrılır.
B) Fıkra
anlatıcıları nesnel bir tavırla yazılarını oluşturur.
C) Makale
gibi kalıcı yazılar olmayıp günübirlik yazılardır.
D) Fıkralarda
yazarın okuyucuyu inandırma gibi bir yükümlülüğü bulunmaz.
E) Fıkra
yazıları gazetelerin sütunlarında yayımlandığı için "köşe yazısı"
yazıları yazanlar da "köşe yazarı" olarak adlandırılır.
7. Denemelerde güncel olaylara yer verilmediği için deneme ……… türünden ayrılır.
Yukarıdaki boşluğa aşağıdaki yazınsal türlerden hangisi getirilmelidir?
A) Fıkra
B) Makale
C) Röportaj
D) Sohbet (söyleşi)
E) Biyografi
8. Gazete çevresinde oluşan "makale" türü ile ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Fikir yazıları olan makalede bir tezi savunmak esastır.
B) Makalede asıl amaç bilgi vermektir.
C) Makalelerde öznellik ön plandadır.
D) Makaleler edebi, sosyal, sağlık, felsefe, sanat, din, teknik, bilim vb. her konuda yazılabilir.
E) Makaleler, düşünsel bir planla kaleme alınır.
9. Yaşam içindeki her şey denemenin konusu olabilir. (I) Düşündürmek, denemenin en önemli özelliği sayılır. (II) Deneme yazarı bir sonuca varmak zorunda değildir. (III) Denemede anlatımdan ziyade konu ön plandadır. (IV) Denemeler; içten, doğal, samimi bir havada yazılır. (V)
Yukarıdaki numaralanmış yerlerin hangisinde "deneme" türü ile ilgili yanlış bir bilgi verilmiştir?
A) I B) II
C) III D) IV E)
V
10. Gazete sütunlarında yayımlanan; güncel, toplumsal, siyasal konuların kişisel görüşe bağlanarak etkileyici bir anlatımla verildiği kısa yazılara fıkra (I) denir. Fıkra türü, gazeteciliğin geliştiği 17. yüzyılda (II) Almanya'da (III) ortaya çıkmıştır. Tanzimat (IV) Dönemi'yle Batı'dan edebiyatımıza girmiştir. Fıkralar, gazete (V) yazıları içerisinde yer alır.
Yukarıdaki numaralanmış yerlerin hangisinde bir bilgi yanlışlığı söz konusudur?
A) I B) II
C) III D) IV E) V
11. "Röportaj" türü
ile ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Röportajda yaşatarak öğretme esas alınır.
B) Röportajlar çoğunlukla yüz yüze yapılır.
C) Röportajda nesnellik hâkimdir.
D) Röportaj, makale gibi düşünsel bir planla yazılır.
E) Röportajda fotoğraf, resim başta olmak üzere anket ve istatistiklerden
de yararlanılır. Bunlar röportaja gerçeklik ve görünüm kazandırır.
12. "Söyleşi (sohbet)" türü ile ilgili verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?
A) Bir yazarın herhangi bir konudaki düşüncesini fazlaca derinleştirmeden karşısındakiyle konuşuyormuş gibi samimi bir havada anlattığı yazılara denir.
B) Söyleşide daha çok kurallı cümleler tercih edilir.
C) Kamuoyunu gütme amacı olmaması, güncel sorunlara değinmemesi söyleşiyi fıkradan ayırır.D) Söyleşi (sohbet) türünde yazarın amacı
okuyucuyu düşündürmek değildir. Bu özelliğiyle denemeden
ayrılır.E) Söyleşi (sohbet) türünde senli beli bir anlatım yolu seçilir. Yazar,
karşısında biri varmış gibi sorular sorup bunları cevaplandırır.
13. Yaşar Nabi Nayır'ın "Edebiyatçılarımız Konuşuyor" ve Ruşen Eşref Ünaydın'ın "Diyorlar ki" eserleri gazete çevresinde oluşan türlerden hangisine örnektir?
A) Fıkra
B) Sohbet (söyleşi)
C) Makale
D) Röportaj
E) Deneme
14. "Makale" ile "sohbet" türlerinin karşılaştırıldığı aşağıdaki seçeneklerin hangisinde yanlış bir bilgi verilmiştir?
A) Makalede konu, her açıdan, ayrıntılı bir şekilde; sohbet türünde ise konu ayrıntılara girilmeden yüzeysel bir şekilde işlenir.
B) Makalede konuyu ispatlamak esasken sohbette ispat zorunluluğu bulunmaz.
C) Makalelerde bilimsel, ağırbaşlı anlatım; sohbette samimi, içten bir anlatım esastır.
D) Makale yazıları araştırma, ön hazırlık, veri ve kanıtlara dayanırken sohbet türünde ise herhangi bir araştırma, veri söz konusu değildir.
E) Makale daha çok öznel; sohbet ise nesnel özellikler içerir.
15. Şevket Rado'nun "Eşref Saati" ile Nurullah Ataç'ın "Karalama Defteri" hangi yazınsal türde kaleme alınmıştır?
A) Söyleşi
B) Röportaj
C) Fıkra
D) Deneme
E) Makale
16. Öyle köylüler biliyorum ki ayaklarının altını yakmışlar, bir tüfeğin tetiği altında parmaklarının ucunu ezmişler, başlarını cendereye sokup gözlerini kan içinde dışarı fırlatmışlar, yine de ağızlarından söz alamamışlar. Birini gözümle gördüm. Öldüğünü sanarak bir çukura atmışlardı; boynundaki ip hala duruyordu; bu iple, onu bütün gece bir atın kuyruğuna bağlayıp sürüklemişlerdi. Öldürmek için değil eziyet etmek için yüz yerine hançer saplamışlardı. Kendisiyle konuştum; bütün bunlara katlanmış, sonunda da kendini kaybetmiş; istedikleri sözü söylemektense bin kez ölmeyi göze almış. Çektiği acılar yanında ölüm hiç kalırdı. Hem de bu adam o semtin en zengin çiftçilerinden biriydi. Nice insanlar kendilerinin olmayan inanışlar için, başkalarından aldıkları, ne olduğu doğru dürüst bilmedikleri fikirler için ses çıkarmadan diri diri yanmışlardır.
Yukarıdaki metin gazete çevresinde oluşan türlerden hangisine örnek olabilir?
A) Söyleşi
B) Makale
C) Deneme
D) Röportaj
E) Fıkra
17. Aşağıdakilerden hangisi öğretici metinlerin özelliklerinden biri değildir?
A) Öğretici metinler, bilgi vermek, fikirleri ve kanıları değiştirmek, düşündürmek, ikna etmek gibi amaçlarla yazılır.
B) Edebi metinlerde duygu ve düşünceler kısa ve net ifadelerle dile getirilir.
C) Öğretici metinlerde edebi sanatlar, mecaz ve imgelere yer verilmez.
D) Öğretici metinlerde dil, şiirsel (sanatsal) işlevde kullanılır.
E) Öğretici metinler giriş, gelişme ve sonuç bölümleri esas alınarak
oluşturulur.
18. Aşağıdaki eserlerden hangisi "deneme" türünde kaleme alınmamıştır?
A)
Çukurova (Yaşar Kemal)
B)
Gurabhane-i Laklakan (Ahmet Haşim)
C)
Tiryaki Sözleri (Cenap Şahabettin)
D)
Eşkâl-i Zaman (Ahmet Rasim)
E) Eski Saat (Falih Rıfkı Atay)
19. Divan Edebiyatı'ndaki münşeat
mecmualarındaki yazılar, bu türün özelliklerini içerse de deneme
türü, Türk edebiyatına Tanzimat Dönemi'nde Batı'nın etkisiyle girmiştir.(I) Tanzimat'la
beraber Türk edebiyatında bir süre gazete ve dergilerde "musâhabe"
üst başlığı altında deneme türüne benzer yazılar yazılmıştır. (II) Türk
edebiyatında tam anlamıyla gazete türüyle beraber ortaya çıkmıştır. (III)
Deneme türü asıl gelişmesini Servetifünun Dönemi'nde gerçekleştirir. (IV)
Nurullah Ataç, Sabahattin Eyüboğlu ve Suut Kemal Yetkin bu türde belirgin bir
şekilde ön plana çıkarlar. (V)
Türk edebiyatında deneme türünün gelişimi ile ilgili yukarıdaki numaralanmış yerlerin hangisinde yanlış bir bilgi verilmiştir?
A) I B) II
C) III D) IV
E) V
20. Aşağıdakilerden hangisi "makale" türünde kaleme alınmamıştır?
A) Aziz İstanbul (Yahya Kemal
Beyatlı)
B) Edebiyatımızın Bugünkü Meseleleri
(Yaşar Nabi Nayır)
C) Nesillerin Ruhu (Mehmet Kaplan)
D) İyi Vatandaş İyi İnsan (Hasan Ali Yücel)
E) Bize Göre (Ahmet Haşim)
CEVAP ANAHTARI: 1-A 2-D 3-D 4-E 5-C 6-B
7-A 8-C 9-D 10-C 11-C 12-B 13-D 14-E 15-A 16-C 17-D 18-A 19-D 20-E
Ayrıca bakınız