Orhan Kemal (1914-1970)

orhan kemal

Romancı, oyuncu ve öykü yazarı olarak ön plana çıkan Orhan Kemal, 15 Eylül 1914'te Adana Ceyhan'da dünyaya gelir. İlk çocukluk yılları Adana'da geçer, Daha sonra önce Niğde sonrasında da Konya'ya taşınır. Babasının siyaset yaptığı Serbest Cumhuriyet Fırkası kendini feshedince Suriye'ye kaçar. Ailesiyle Beyrut'a yerleşir.

Orhan Kemal, Suriye'de bulunan babasının yanına gidince orta öğrenimini terk etmek zorunda kalır. Beyrut'a farklı işlerde çalışır. Sonra Türkiye'ye döner. Adana'da çırçır fabrikasında işçilik ve kâtiplik yapar. Burada işçi olarak çalışan Nuriye ile evlenir. 1938 yılında askerlik görevini yerine getirmek için Niğde'ye giden Orhan Kemal, askerlik görevi esnasında ünlü yazar "Maksim Gorki" ve "Nazım Hikmet"i okumak, yabancı rejimlerle ilgili propaganda faaliyetleri yürütmek suçlamasıyla beş yıl hapis cezası alır. Kayseri hapishanesine gönderilir. İlk şiiri olan "Duvarlar"ı burada kaleme alır.

Orhan Kemal, daha sonra önce Adana sonra Bursa cezaevine nakledilir. Bursa cezaevindeyken Nazım Hikmet ile tanışır. Üç buçuk yıl Nazım'la aynı odayı paylaşır. Onun toplumcu görüşlerinden etkilenir ve Nazım'ın telkiniyle öykü ve roman türüne yönelir. İlk öykülerini "Bacaksız Orhan" takma adıyla yayımlar. 1940'ta yayımladığı "Balık" öyküsü onun ilk öyküsü kabul edilir. Öyküleri, "Varlık", "Seçilmiş Hikâyeler", "Yeditepe" başta olmak üzere dönemin neredeyse tüm dergilerinde yer alır.

Orhan Kemal, cezaevinden tahliye olunca Adana'ya döner. Burada amelelik, hamallık, dokumacılık, kâtiplik yapar. Bir ara ambar memurluğu da yapan Orhan Kemal, hiçbir işi uzun süre sürdüremediği için geçim sıkıntısı çeker. Bir yandan da öykü yazmaya devam eder. Edebiyat dergilerinde çıkan eserleri beğeni alınca herkesçe tanınır. 1948'de "Duygu", 1949'da "Baba Evi" romanını yayımlar.

1949'da babasını kaybeden Orhan Kemal sonrasında İstanbul'a yerleşir. Burada kaleme aldığı "Murtaza" ve "Cemile" romanlarıyla büyük ün sahibi olur. 1954'te "Bereketli Topraklar Üzerinde" ve "72. Koğuş"u yazmaya başlar. 1964'te "İspinozlar" oyunuyla tiyatroya adım atar. 1965'te "Nazım Hikmet'le Üç Buçuk Yıl" anı türündeki kitabını yayımlar. 1966'da hücre çalışması ve komünizm propagandası nedeniyle iki arkadaşıyla tutuklanır. Sonra suçsuzluğu anlaşılır ve hemen serbest bırakılır.

Orhan Kemal, bazı romanlarını oyun olarak yeniden kaleme alır. 1967'de "72. Koğuş" romanını oyunlaştırır. 1970'te Sofya'ya bir davet üzeri giden Orhan Kemal, 2 Haziran 1970'te Bulgaristan'ın başkenti Sofya'da geçirdiği beyin kanaması nedeniyle hayata veda eder. Cenazesi, İstanbul'daki Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedilir.

 

Edebi Kişiliği

 

  • Asıl adı Mehmet Raşit Öğütçü olan Orhan Kemal, "Toplumsal gerçekçi" anlayışla oluşturduğu hikâye ve romanlarıyla tanınır. Daha çok romanlarıyla ön plana çıkar.
  • Hem Anadolu hem de şehir hayatı eserlerinde önemli yer tutar.
  • İlk başlarda hece ölçüsüyle şiirler yazan Orhan Kemal, daha sonra öykü ve roman türlerine yönelir.
  • Geçim sıkıntılarını, yoksul kişilerin aşklarını, hayat mücadelelerini eserlerine yansıtır. Sanatının olgun döneminde Adana çevresinde yer alan tarla ve fabrika işçileri, Çukurova yöresi, eserlerinde çok fazla yer almaya başlar.
  • Irgatlar, köylüler, bekçiler, memurlar, zanaatçılar, kıyıda köşede kalmış kişilerin hayat serüvenleri eserlerinin önemli birer parçasını oluşturur.
  • Eserlerinde sanayileşme ve sanayileşmenin yol açtığı olumsuzlukları sorgular.
  • Eserlerinin çoğunda toplumsal yapıdaki çelişkileri ustaca vurgular.
  • İstanbul'a yerleştikten sonra İstanbul'un yoksul kesimlerini, kente göç eden mutsuz insanları eserlerinde işler.
  • Gazetelerde film senaryoları yayımlar. Ayrıca önemli oyunlara imza atar.
  • Gerçekçi bir yazar olarak bilinen Orhan Kemal, yirminci yüzyılda ülkemizin toplum yapısını ustaca kaleme alır.
  • İlk yapıtlarında sadece gözlemlerini aktaran yazar, sonrasında ise toplumsal rehberlik görevini üstlenir.
  • Eserlerinde hızlı olay akışının yanında diyaloglara da başvurur.
  • Hayatın içinden oldukça basit ve sıradan konuları samimi bir dille anlatır.
  • Orhan Kemal, öykü ve roman türleri dışında anı, inceleme, oyun ve röportaj türlerinde de eserler kaleme alır.
  • "Eskici ve Oğulları" romanında ekonomik bunalım içerisinde yer alan bir ailenin dramını anlatır. Kırsal kesimdeki insanların ezilmişliğini anlatması açısından önemli bir roman olarak öne çıkar.
  • "Babaevi"nde çocukluk yıllarını konu edinir.
  • "Avare Yıllar" romanında gençliğini anlatır.
  • "72. Koğuş", "Murtaza", "Eskici ve Oğulları", "Kardeş Payı" adlı eserleri tiyatroya uyarlanır.
  • "Kardeş Payı" adlı öyküsüyle 1958 Saik Faik Hikâye Armağanı'nı kazanır. 1967'de Ankara Sanatseverler Derneği tarafından Yılın En İyi Öykücüsü Ödülü'nü; "Önce Ekmek" adlı kitabıyla Türk Dil Kurumu Ödülü'nü ve Sait Faik Hikâye Armağanı'nı kazanır.
  • 1972'den beri adına "Orhan Kemal Roman Armağanı" yarışması düzenlenmektedir.

 

Eserleri
 
Öykü

Ekmek Kavgası

Çamaşırcının Kızı

Sarhoşlar

Grev

72. Koğuş

Arka Sokak

Babil Kulesi

Kardeş Payı

Mahalle Kavgası

Dünyada Harp Vardı

İşsiz

Önce Ekmek

 
Roman

Avare Yıllar

Baba Evi

Murtaza

Suçlu

Cemile

Bereketli Topraklar Üzerine

Vukuat Var

Devlet Kuşu

Küçücük

Gâvurun Kızı

Kanlı Topraklar

Bir Filiz Vardı

Yalancı Dünya

Üç Kâğıtçı

Sokaklardan Bir Kız

Dünya Evi

Kötü Yol

El Kızı

Eskici ve Oğulları

Hanımın Çiftliği

Gurbet Kuşları

Arkadaş Islıkları

 
Oyun

İspinozlar

 
Anı

Nazım Hikmet'le Üç Buçuk Yıl

Ayrıca bakınız

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı


Öz (Saf) Şiir Anlayışını Sürdüren Şiir


Serbest Nazım ve Toplumcu Gerçekçi Şiir


Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir (Memleketçiler)


Birinci Yeni (Garipçiler)


Garip Dışında Yeniliği Sürdüren Şairler


Maviciler


Hisarcılar


İkinci Yeni Şiiri


1960 Sonrası (İkinci Yeni Sonrası) Toplumcu Şiir


1980 Sonrası Türk Şiiri


Cumhuriyet Döneminde Halk Şiiri


Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Anlatmaya Bağlı Metinler (Hikâye-Roman)


Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Göstermeye Bağlı Metinler (Tiyatro)


Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Öğretici Metinler


Ayrıca bakınız


Hiç yorum yok:

Yorum Gönder