Refik Erduran (1928)

refik erduran

Oyun yazarı ve gazeteci Refik Erduran, 13 Şubat 1928'de İstanbul'da dünyaya geldi. Kökleri Karamanoğulları'na dayanan Hüseyin Ahmet Bey ile Refika Hanım'ın oğludur. Çocukluk yılları Üsküdar'da bir yalıda geçti. İlkokulu, Nilüfer Hatun İlkokulu, ortaöğrenimini ise Robert Kolejinde okudu. 1947'de tiyatro tarihi ve dram bölümünde yüksek lisans eğitimi için Cornell Üniversitesine gitti.

Refik Erduran, yurt dışındayken Nazım Hikmet'in cezaevinde hastalandığını duyunca Türkiye'ye döner. Nazım Hikmet'i hapishaneden kaçırma planları yapar. Af yasası çıkınca Nazım Hikmet serbest bırakıldığı için buna gerek kalmaz.  Nazım Hikmet 1951'de yeniden askere çağrılır. Bunun için Nazım, yurt dışına kaçma hazırlıkları yapar. Hikmet'in yurt dışına kaçırılmasına aracılık eder. Kendisi de askere gider. Askerliğini Kore Savaşı sırasında Türk Tugayı'nda yedek subay olarak yapar.

Refik Erduran, Kore Savaşı'ndan sonra 1953'te Haldun Sel ile Çağlayan Yayınevi'ni kurarak yayımcılık faaliyetlerine başlar. "İnce Memed" eserini ilk yayımlayan yayınevi olur. Kendi eseri olan "Yağmur Duası" kitabı da bu yayınevi tarafından basılır ve çok satanlar arasında yer alır.

Muhsin Ertuğrul'un yönlendirmesiyle tiyatroya yöneldi. Profesyonel anlamda ilk oyunu olan "Deli"yi 1957'de yazdı. Oyun, İstanbul Şehir Tiyatroları'nda oynandı ve bundan sonra peş peşe oyunlar kaleme aldı. Özellikle "Bir Kilo Namus" ve "Cengiz Han'ın Bisikleti" oyunlarıyla ün yaptı. Devlet tiyatroları, İstanbul Şehir Tiyatroları, Dormen Tiyatrosu, Ali Poyrazoğlu Tiyatrosu, Yunus Emre Tiyatrosu, Tiyatro İstanbul tarafından otuzdan fazla oyunu sahnelendi. Yurt içinde ve dışında çeşitli tiyatro senaryoları yazdı. Metamorfoz (Başkalaşım) adlı tiyatrosu TRT tarafından 1992'de filme uyarlandı.

Refik Erduran, tiyatroculuğunun yanı sıra gazetecilikte de ün yaptı. 1965'te Milliyet gazetesinde köşe yazarlığına başlayıp 1981'e kadar bu görevini sürdürdü. Daha sonra Güneş ve Meydan gazetelerinde gazeteciliğe devam etti. 1985'te Türkiye Gazeteciler Cemiyeti'nin "En Başarılı Köşe Yazarı Ödülü'nü" aldı. 1968'de ABD'ye gitti. Kaliforniya'ya yerleşip Milliyet gazetesindeki gazetecilik faaliyetlerine burada devam etti. Refik Erduran, bir film şirketi kurarak çeşitli TV dizilerini yönetti. 1990'larda çeşitli TV programlarında yapımcı ve sunucu olarak görev yaptı. 

Refik Erduran, 1995'te Bosna'ya giderek Sırp faşistlere karşı direniş gösteren askeri birliğe katıldı. Gördüklerini Milliyet gazetesinde bir dizi şeklinde yayımladı. Bir BM örgütü olan Uluslararası Tiyatro Enstitüsü Türkiye Merkezi'nin başkanlığını 1986'dan beri yürüten Refik Erduran, 1989'da Helsinki'de düzenlenen Dünya Kongresi'nde Uluslararası Yazarlar Komitesi Başkanlığı'na seçildi. Dört kez evlenen sanatçının bu evliliklerden dört çocuğu oldu.


Edebi Kişiliği
 
  • Günümüzün önemli tiyatro yazarlarındandır.
  • Bireyden çevreye ve topluma doğru genişleyen oyunlarıyla öne çıkar.
  • Oyun yazarı ve tiyatro eleştirmenidir. Vodvil ve güldürü tarzındaki oyunlarıyla bilinir. Toplumsal bozukluklar, kurum ve kişilerin eleştirisini eserlerinde konu edinir. Toplumu düzeltmeyi amaçladığı bu eleştirilerinde bazen komik yanları ön plana çıkarır. 
  • Televizyon ve sinema senaryoları da yazan Erduran, bunları ülkemizde ve yurt dışında yayımlama imkânı bulur
  • Gazete yazarlığı yapar.
  • Oyunlarında toplumsal bozuklukları başarıyla işleyip ahlaki değerlere ayrı bir önem atfeder.
  • Çeşitli dergilerde mizah yazıları ve fıkralar kaleme alır.
  • "Yağmur Duası" ve "Er Oyunu" başta olmak üzere birçok roman kaleme alır. Romanlarında genellikle köy hayatından bahseder.
  • Sonraki zamanlarda filme de dönüştürülen "Metamorfoz" senaryosunda Atatürk'ün toplumsal başarısını konu edinir. Kısa sürede toplumu yeniden yapılandırılmasına dikkatleri çeker.
  • Tiyatro alanında gerek yurt içi gerekse yurt dışında birçok ödüle layık görülür.

 

Eserleri

Oyun

Karayar Köprüsü

Cengiz Han'ın Bisikleti

Büyük Jüstinyen

Uçurtmanın Zinciri

İkinci Baskı

Deli

Bir Kilo Namus

İp Oyunu

Kartal Pençesi

Turp Suyu

Kelepçe

Canavar Cafer

Anı

Gülerek

Ayrıca bakınız



Öz (Saf) Şiir Anlayışını Sürdüren Şiir


Serbest Nazım ve Toplumcu Gerçekçi Şiir


Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir (Memleketçiler)


Birinci Yeni (Garipçiler)


Garip Dışında Yeniliği Sürdüren Şairler


Maviciler


Hisarcılar


İkinci Yeni Şiiri


1960 Sonrası (İkinci Yeni Sonrası) Toplumcu Şiir


1980 Sonrası Türk Şiiri


Cumhuriyet Döneminde Halk Şiiri


Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Anlatmaya Bağlı Metinler (Hikâye-Roman)


Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Göstermeye Bağlı Metinler (Tiyatro)


Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Öğretici Metinler


Ayrıca bakınız


Hiç yorum yok:

Yorum Gönder