Haldun Taner (1915-1986)

haldun taner

Yazar kimliğiyle öne çıkan Haldun Taner, 16 Mart 1915'te İstanbul'da dünyaya geldi. Vatansever ve aydın bir ailenin çocuğudur. Çok küçük yaşlarda babasını kaybetti. Annesiyle büyükbabasının konağında yaşadı.

Haldun Taner, ortaöğrenimini Galatasaray Sultanisinde tamamladı. Devlet tarafından Almanya Heidelberg Üniversitesine gönderildi. Daha sonra Siyasal Bilimler Fakültesi'ne gitti. Ağır tüberküloz hastalığı nedeniyle öğrenimini yarıda bırakarak İstanbul'a döndü. 1938-1942 yılları arasında Erenköy Sanatoryumu'nda tedavi gördü. Öğrenimine devam ederek 1950'de İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Alman Filoloji Bölümünü bitirdi.

Haldun Taner, öğrenimini tamamladıktan sonra İstanbul Üniversitesi Sanat Tarihi kürsüsünde asistan olarak çalışmaya başladı. Asistanlığı bırakıp Viyana'ya gitti. Burada tiyatro bilimi konusunda kendisini yetiştirdi. Max Reinhardt Tiyatro Akademisinde öğrenim gördü. Viyana'daki bazı tiyatrolarda reji asistanı olarak görev aldı.

Yazın yaşamına gençlik yıllarında kaleme aldığı skeçlerle başlayan Haldun Taner, "Töhmet" adlı ilk öyküsü olan "Yedigün"ü 1946'da yayımladı. 1957 yılında Türkiye'ye döndü. İstanbul Üniversitesi Gazetecilik Enstitüsünde sanat tarihi, Ankara Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesinde tiyatro tarihi okuttu. Bu görevlerin yanında "Tercüman" gazetesinde köşe yazıları yazdı. Tiyatro yazarlığına devam etti.

Haldun Taner, 1950'li yıllarda oyun yazarlığına başladı. "Keşanlı Ali Destanı" ismindeki tiyatro oyunuyla tanındı. Oyun, 1964'te Atıf Yılmaz tarafından sinemaya aktarıldı. "Devekuşu Kabaresi" ile "Bizim Tiyatro"yu kurdu. Daha sonra "Milliyet" gazetesinde yazarlık yapmaya başladı. Bu gazetede "Deve Kuşuna Mektuplar" başlığı altında haftalık köşe yazıları yazdı. "Ülkü", "Yedigün", "Yücel", "Küçük Dergi" gibi dönemin önde gelen dergilerinde yazıları yayımlandı.

Haldun Taner, 7 Mayıs 1986'da İstanbul'da hayata veda etti.

 
Edebi Kişiliği
 
  • Haldun Taner, öykü, tiyatro, kabare yazarı ve gazeteci olarak ön plana çıkan Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı'nın önde gelen yazarlarındandır.
  • 1945 yılında başladığı yazın hayatında deneme, hikâye, gazete yazıları ve tiyatro alanında eserler verir.
  • Öykülerinde bireyin toplum içindeki yaşam biçiminin üzerinde durur. Bunların aksayan yanlarını mizah unsurlarını kullanarak anlatır. Sonradan görme zenginlerin yaşayışları, eski ve yeni yaşam biçimleri arasında kalanları, ahlaki ve toplumsal çöküntüleri, yükselmek için tüm değerlerini feda eden hazır kişileri eserlerinde konu edinir.
  • Öykücülüğünün ilk devrelerinde klasik Türk tiyatrosundaki meddah geleneğinin anlatım imkânlarından faydalanır. İkinci devresinde kişi ve olaylara toplumcu bir anlayışla bakar.
  • Gazetelerde sanat, kültür yazıları ve fıkralar yazar.
  • Mizah, gözlem ve yergi eserlerinde önemli unsurlar olarak öne çıkar.
  • Tiyatrolarındaki güldürü unsurları sadece komiklikten değil düşünceye ve düş gücüne de dayanır. Konularını güncel hayattan alan siyasi ve sosyal yönü ağır basan oyunlar yazar.
  • "Keşanlı Ali Destanı" ona büyük ün kazandırır. Bu eser Türk edebiyatında ilk epik tiyatro örneğini oluşturur. Oyun, Almanya ve İngiltere başta olmak üzere birçok ülkede oynanır.
  • Türkiye'de epik tiyatro ve kabare tiyatrosunun öncüsü sayılır. Bu anlamda verdiği yapıtlar çağdaş Türk tiyatrosunun klasikleri arasında yer alır. 
  • Zeki Alasya ve Metin Akpınar ile "Deve-kuşu Kabare Tiyatrosu"nu; Ahmet Gülhan ile de Tef Tiyatro Grubu'nu kurar.
  • Eserlerini pürüzsüz bir Türkçe ve kendine özgü bir gerçekçilik anlayışıyla kaleme alır.
  • "Şişhaneye Yağmur Yağıyordu" öyküsüyle New York Herald Tribune Gazetesi'nin düzenlediği yarışmada birinci olur. 
  • "Varlık" dergisince 1956'da yılın en çok beğenilen hikâyecisi seçilir. "Sersem Kocanın Kurnaz Karısı" oyunuyla 1972 Türk Dil Kurumu Tiyatro Ödülü'nü kazanır.

 

Eserleri

Hikâye

Yaşasın Demokrasi

Şişhane'ye Yağmur Yağıyordu

On İkiye Bir Var

Konçinalar

Yalıda Sabah

Kızıl Saçlı Amazon

Ayı Işığında Çalış Kur

Tuş

Sancho'nun Sabah Yürüyüşü

 
Oyun

Fazilet Eczanesi

Lütfen Dokunmayın

Ve Değirmen Dönerdi

Huzur Çıkmazı

Zili Zarife

Keşanlı Ali Destanı

Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım

Vatan Kurtaran Şaban

Sersem Kocanın Kurnaz Karısı

Dev Aynası

Yar Bana Bir Eğlence

Astronot Niyazi

 
Gezi

Düşsem Yollara Yollara

 
Fıkra-Portre

Ölürse Ten Ölür Canlar Ölesi Değil

 
Söyleşi

Hak Dostum Diye Başlayım Söze

 
Ayrıca bakınız


Öz (Saf) Şiir Anlayışını Sürdüren Şiir


Serbest Nazım ve Toplumcu Gerçekçi Şiir


Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir (Memleketçiler)


Birinci Yeni (Garipçiler)


Garip Dışında Yeniliği Sürdüren Şairler


Maviciler


Hisarcılar


İkinci Yeni Şiiri


1960 Sonrası (İkinci Yeni Sonrası) Toplumcu Şiir


1980 Sonrası Türk Şiiri


Cumhuriyet Döneminde Halk Şiiri


Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Anlatmaya Bağlı Metinler (Hikâye-Roman)


Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Göstermeye Bağlı Metinler (Tiyatro)


Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Öğretici Metinler


Ayrıca bakınız


Hiç yorum yok:

Yorum Gönder