Cemil Meriç (1916-1987)

cemil meric

Yazar, çevirmen ve düşünür kimlikleriyle öne çıkan ve asıl adı "Hüseyin Cemil" olan Cemil Meriç, 12 Aralık 1916'da Hatay Reyhanlı'da dünyaya geldi. Balkan Savaşları esnasında Dimetoka'dan göç eden bir ailenin çocuğudur. Reyhanlı Rüştiyesi'nde İlkokulu bitirdi. Sonra Antakya'ya gidip Antakya Sultanisinde okudu. Milliyetçi tutumu ve hocalarını şiddetle eleştirmesi nedeniyle okulunu tamamlayamadan ayrılmak zorunda kaldı. Sonra İstanbul Pertevniyal Lisesine gitti. Nazım Hikmet başta olmak üzere dönemin sol görüşlü aydınlarıyla tanışması bu döneme rastlar. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümüne girse de öğrenimini tamamlayamadan Hatay'a döndü.

Cemil Meriç, bir süre ilkokul öğretmenliği ve nahiye müdürlüğü yaptı. Türk Hava Kurumu'nda sekreterlik ve belediyede kâtiplik yaptı. 1939'un nisan ayında Hatay hükümetini devirmekten tutuklanıp Antakya'ya götürüldü. İdam cezasıyla yargılansa da beraat etti.

Cemil Meriç, 1940'ta İstanbul Üniversitesi Yabancı Diller Yüksekokulunda okudu. 1941'den sonra "İnsan", "Yücel", "Gün" dergilerinde yazıları yayımlandı. 1942'de Elazığ Lisesinde Fransızca öğretmenliğine atandı. Balzac'ın "Altın Gözlü Kız" romanını 1943'te yayımladı. 1945'te Elazığ'daki öğretmenlik görevinden ayrılıp İstanbul'a gitti. İstanbul Üniversitesinde emekli olduğu tarih olan 1974'te kadar Fransızca okutmanlığı yaptı. Hugo'nun "Hernani" piyesini manzum olarak çevirdi. Işık Lisesinde Fransızca dersler verdi.

Cemil Meriç, 1954'te bir kaza neticesinde gözlerini tamamen yitirdi. Çeşitli tedavi yolları denese de tedavisi başarısız oldu ve bir müddet bunalım süreci yaşadı. Çevresinin ve öğrencilerinin yardım ve telkiniyle kendini tekrar okuma ve yazmaya verdi. Fransızca ve İngilizce metinleri sözlü olarak çevirdi. Dikte etmek suretiyle makaleler kaleme aldı. 1963'ten sonra İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesinde sosyoloji ve tarih dersleri okuttu.

Cemil Meriç, ilk telif kitabı olan "Hint Edebiyatı"nı 1964'te yayımladı. Doğu medeniyetlerine karşın ön yargıları yıkmayı amaçlayan bu eserini daha sonra "Bir Dünyanın Eşiğinde" başlığıyla ikinci kez bastırdı. İlk yazısı, Hatay'da "Yenigün" gazetesinde çıktı.  Daha sonra "Yirminci Asır", "Yeni İnsan", "Pınar", "Doğuş" başta olmak üzere farklı birçok dergide yazıları ve çevirileri yayımlandı. "Hisar" dergisinde "Fildişi Kuleden" başlığı ile sürekli denemeler yazdı. "Bana öyle geliyor ki hayat denen mülakata bu kitabı yazmak için geldim." dediği "Bu Ülke" adlı kitabını 1976'da yayımladı. Bu kitapla birlikte ünü daha da yayıldı. Sonra "Umran'dan Uygarlığa" eserini yayımladı. "Işık Doğudan Gelir" ve "Kültürden İrfana" eserleri sağlığında basılan son eserleri oldu.

Cemil Meriç, 13 Haziran 1987'de İstanbul'da hayata veda etti. Cenazesi Karacaahmet Mezarlığı'na defnedildi.


Edebi Kişiliği
 
  • Türk fikir hayatının önde gelen şahsiyetlerindendir.
  • Gençlik zamanlarında şiir yazıp sonrasında deneme ve araştırmalara yönelir.
  • Tarih, medeniyet, sosyoloji, edebiyat, edebiyat tarihi ve felsefe konularını kendine has bir üslupla işler.
  • Doğu-Batı kültürünü eleştirel bir bakış açısıyla bir araya getirir. Tanzimat sonrası Doğu-Batı ikilemiyle ilgili okurlarının ufkunu genişletecek eleştirilerde bulunur. Batı medeniyetinin temelini araştırır.
  • Dil meselesi üzerinde çalışır. Milletlerin özlerini dilin oluşturduğunu savunur. Sansüre şiddetle karşı çıkar.
  • Deneme türünün ustalarından olan Cemil Meriç, inceleme türünde de başarılı yapıtlar ortaya koyar.
  • 1955'te gözleri dış âleme kapanmasına rağmen yakın çevresindekilerin yardımıyla ölümüne dek çalışmalarını sürdürür.
  • Fransızcayı mükemmel düzeyde bilen Cemil Meriç, İngilizce ve Arapça da bilir.
  • Gençlik yıllarında Fransızcadan özellikle de Balzac ve Hugo'dan yaptığı tercümelerle dikkat çeker.
  • "Kırk Ambar" ve "Umran'dan Uygarlığa" yapıtlarıyla Türkiye Milli Kültür Vakfı ödülünü kazanır.
  • Anılarına eserlerinde değinir.
  • "Umran'dan Uygarlığa" eserinde medeniyet kavramını tartışır.
  • "Kırk Ambar" eseri edebiyat ve düşünce tarihi özellikleri taşır.
  • "Bir Facia'nın Hikâyesi" eserinde yakın tarihin muhasebesini yapar.


Eserleri

Deneme-İnceleme

Mağaradakiler

Bu Ülke

Kırk Ambar

Kültürden İrfana

Hint Edebiyatı

Işık Doğudan Gelir

Bir Facianın Hikâyesi

Jurnal

Bir Dünyanın Eşiğinde

Umran'dan Uygarlığa

Ayrıca bakınız



Öz (Saf) Şiir Anlayışını Sürdüren Şiir


Serbest Nazım ve Toplumcu Gerçekçi Şiir


Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir (Memleketçiler)


Birinci Yeni (Garipçiler)


Garip Dışında Yeniliği Sürdüren Şairler


Maviciler


Hisarcılar


İkinci Yeni Şiiri


1960 Sonrası (İkinci Yeni Sonrası) Toplumcu Şiir


1980 Sonrası Türk Şiiri


Cumhuriyet Döneminde Halk Şiiri


Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Anlatmaya Bağlı Metinler (Hikâye-Roman)


Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Göstermeye Bağlı Metinler (Tiyatro)


Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Öğretici Metinler


Ayrıca bakınız


Hiç yorum yok:

Yorum Gönder