SADRİ ERTEM (1898-1943)
Öykü ve romanlarıyla
tanınan Sadri Ertem, 1984'te İstanbul'da doğdu. Bir subayın çocuğu olduğu için
çocukluk yılları Anadolu ve Rumeli'nin çeşitli kentlerinde geçti. İstanbul'da
yer alan Darülfünun Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü'nden 1920'de mezun oldu. Mezun
olduktan sonra memuriyet hayatına başlar ve ilkin İstanbul'da farklı birçok okulda
edebiyat dersleri verir.
Sadri Ertem, Milli
Mücadele'ye katkı sunmak için Anadolu'ya geçti. Burada "Hâkimiyet-i Milliye" ve "Yeni Gün" gazetelerinde
yazı işleri müdürlüğü yaptı. "Son Telgraf"
gazetesinde başyazarlık yaptı. Bu görevdeyken yürürlükte olan "Takrir-i Sükûn"
kanununa aykırılıktan İstiklal Mahkemeleri tarafından yargılanır ve beraat
eder. Matbuat
Umum Müdürlüğü Memleket İşleri Müşaviri görevinde de bulunur. 1939'da
TBMM'de Kütahya milletvekili olur.
1927'den ölümüne dek birçok
gazete ve dergide öykülerini ve incelemelerini yayımlar. İlk hikâyesi 1917'de
"Genç Yolcular"da çıkan Sadri Ertem, 13 Kasım 1943'te Ankara'da vefat eder.
Edebi Kişiliği
- Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı'nda
toplumcu-gerçekçi anlayışla eser veren roman ve hikâye yazarlarındandır.
- Eleştirel gerçekçi akımın etkisinde eserlerini
oluşturan Sadri Ertem, edebiyatın çeşitli sorunlarına maddeci felsefenin etkisinde
yaklaşır.
- Eserlerinin konularını, işçilerin hayatları, sömürülmeleri, ağa-tüccar sömürü düzeni ve fabrika-işçi ilişkileri gibi toplumsal sorunlar
oluşturur.
- Edebiyatın görevinin emekçi kesimi bilinçlendirmek olduğunu savunur.
- Atatürk ilkelerini toplumculukla
bağdaştırmaya çalışır.
- Duygusallıktan ve psikolojik derinlikten uzak,
bütün gücünü düşüncelerden alan bir anlatımı vardır.
- Eserlerinde sanat kaygısı taşımaz. Yapıtları
bilgilere dayalı bir gerçeklik anlayışı içerisinde açıklar. Biçim
kaygısından uzak eserlerinde yalın anlatım öne çıkar.
- "Yeni Gün" ve "Hâkimiyet-i Milliye" gazetelerinde
yazı işleri müdürlüğü görevlerini üstlenir.
- Ertem, birçok dergi ve gazetede hikâye ve
incelemeler yayımlar.
- Sadri Ertem'in bazı yapıtları Rusça, Fransızca,
Almanca, İngilizce, Yunanca, Çince ve Arapçaya çevrilir.
- Türk edebiyatında işçi sorunlarından söz eden ilk
eserler olan "Bacayı İndir Bacayı Kaldır" öyküsü ile "Çıkrıklar Durunca"
romanını yazar. Bu eserlerde fabrikadan çıkan ithal kumaşların yerli
dokumacılığı yok etmesini ve bunun sonunda oluşan işsizliği işler. "Çıkrıklar
Durunca" sosyal roman türünün ilk örnekleri arasında yer alır.
- "Bir Varmış Bir Yokmuş" romanında Tanzimat'la
başlayan kapitülasyonların yol açtığı felaket ve sarsıntıları anlatır.
- "Düşkünler" romanında Tanzimat'la birlikte
başlayan yüksek sınıf memur bürokrasisinin zamanla nasıl yozlaştığını dile
getirir.
- "Yol Arkadaşları"nda ise Batı Anadolu'da yer alan bazı kasaba ve şehirleri anlatır.
Eserleri
Roman
Bir Varmış Bir Yokmuş
Çıkrıklar Durunca
Yol Arkadaşları
Düşkünler
Öykü
Korku
Silindir Şapka Giyen Köylü
Bacıyı İndir Bacayı Kaldır
Bir Şehrin Ruhu
Bay Virgül
Bay Virgül
Ayrıca bakınız
1. Öz (Saf) Şiir Anlayışını Sürdüren Şiir
2. Serbest Nazım ve Toplumcu Gerçekçi Şiir
3. Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir (Memleketçiler)
4. Birinci Yeni (Garipçiler)
5. Garip Dışında Yeniliği Sürdüren Şairler
6. Maviciler
7. Hisarcılar
8. İkinci Yeni Şiiri
9. 1960 Sonrası (İkinci Yeni Sonrası) Toplumcu Şiir
10. 1980 Sonrası Türk Şiiri
11. Cumhuriyet Döneminde Halk Şiiri
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Anlatmaya Bağlı Metinler (Hikâye-Roman)
Sadri Ertem (1898-1943)
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Göstermeye Bağlı Metinler (Tiyatro)
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Öğretici Metinler
Ayrıca bakınız
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder