YAŞAR KEMAL (1922-2005)

Yaşar Kemal, ilkokulu Adana'nın Kadirli ilçesine
bağlı Burhanlı köyünde okur. İlkokul yıllarında âşıklarla atışacak yetenekte olmasına rağmen annesinin bunu istememesi nedeniyle bu yola girmekten vazgeçer. Daha
sonra ortaokula başlar. Ortaokul yıllarında birçok işte çalışmak zorunda kalır.
Irgat kâtipliği, kütüphane memurluğu, pirinç tarlalarında su bekçiliği,
arzuhalcilik, ırgatbaşılığı, öğretmen olarak görev yapar. Ayrıca pamuk
tarlalarında ırgatlık ve traktör şoförlüğü yapar. Ortaokuldan ayrıldıktan sonra
Çukurova ve Toroslar'da folklor derlemelerine başlar.
Yaşar Kemal, yazın çalışmalarına ortaokulda henüz
çocuk denilecek bir yaşta şiirle başlar. Şiirlerini, Adana Halkevi'nin yayın
organı olan "Görüşler Dergisi"nde yayımlar. "Ülke", "Kovan", "Millet" ve
"Beşpınar" dergilerinde de şiirleri yayımlanır. Daha sonra roman türüne yönelir. 1944'te ilk hikâyesi olan "Pis Hikâye"yi
yayımlar. Cumhuriyet
gazetesine girdikten sonra bu gazetede Yaşar Kemal adıyla yayımlanan
röportajlarıyla ünlenir. 1950'de
komünizm propagandası yapmaktan tutuklanır. 1951'de beraat edip İstanbul'a
yerleşir. Cumhuriyet gazetesinde fıkra-ropörtaj yazarlığı yapmaya başlar. 1952'de
ilk öykü kitabı olan "Sarı Sıcak"ta yer alan "Bebek" öyküsünü Cumhuriyet
gazetesinde tefrika eder. 1947'de başladığı "İnce Memed" romanını da 1954'te bitirir.
Yaşar Kemal, 1962 yılında siyasete girmeye karar
verir. Aynı yıl Türkiye İşçi Partisi'nin Yönetim Kurulu üyeliğine seçilir.
Burada sekiz yıl kalır. Henüz 17 yaşındayken sosyalist politikanın
içinde yer alır ve ömrü boyunca bu düşüncesini devam ettirir. 1963'te gazeteciliği bırakıp kitap yazmaya
yönelir. 1973'te Türkiye Yazarlar Sendikası'nın kuruluşunda yer alıp 1974'te de
genel başkanlığını yapar. En verimli dönemi kuşkusuz 1955-1984 yılları
arası olur. Bu dönemde roman, hikâye, makale ve röportajlardan oluşan 33 kitap kaleme alır. "Ortadirek", "Yer Demir Gök Bakır", "Ölmez Otu",
"Demirciler Çarşısı Cinayeti", "Yusufçuk Yusuf", "Hüyükteki Nar Ağacı" eserlerini bu dönemde kaleme alır.
Yaşar Kemal, 28 Şubat 2015'te organ yetmezliği
nedeniyle kaldırıldığı İstanbul Üniversitesi Çapa Tıp Fakültesi'nde hayata veda
etti. Cenazesi, 2 Mart 2015'te Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedildi.
Edebi
Kişiliği
- Toplumsal gerçekçilik akımının önde gelen kişilerinden olan Yaşar Kemal, Türk edebiyatının dünyaca tanınmış romancılarının başında yer alır.
- Halk ve tabiat unsurları eserlerinde en önemli
öğeleri oluşturur.
- Toroslar, Çukurova, Çukurova halkının ezilmişliğini,
sömürülüşünü, acılarını, ağalık ve toprak sorunlarını, kan davalarını eserlerinde kendine has çarpıcı bir üslupla anlatır.
- Köy ve köylü gerçeğini abartısız ve destansı bir
dille eserlerinde işler.
- Sanayileşme ile Çukurova'nın
uçsuz bucaksız verimli topraklarının makineleşmeye açılmasını ve rant
savaşlarını kaleme alır.
- Kahramanlarının iç dünyalarına yani ruhsal
betimlemeye çok fazla önem verir.
- Doğa ile insan, hayal ile gerçek eserlerinde
birlikte yer alır. Yani insanı doğayla hareket halinde anlatır.
- Anadolu folkloru, halk hikâyeleri, halk masalları,
ağıt ve efsanelerinden faydalanır. Gençlik
yıllarında Çukurova'yı ve çevre illeri karış karış gezmiş olması ve çok fazla
kişiyle tanışması ona bu anlamda büyük avantaj sağlar.
- Eserlerinde sanatlı ve şiirsel bir dil kullanır.
- Betimlemedeki başarısı, olağanüstü düş gücü,
modern romanla epik anlatım biçimlerini başarıyla bağdaştırması anlatımda
yerel sözcüklere başvurması deyim ve atasözleri onu özgün kılar.
- Modern romanla epik anlatım biçimini ustaca
kaynaştırır.
- Eserlerindeki kahramanları yöresel dilleriyle
konuşturarak onları ön plana çıkarır.
- Romanları birçok dile çevrilir. Bazıları sinemaya
uyarlanır ve oyunlaştırılır.
- Türk edebiyatında modern anlamda röportaj'ın kurucusu
sayılır.
- "Teneke", Yaşar Kemal'in 1967'de
yayımlanan romanıdır. Romanda Çukurova'da bir kaymakamın yaşamını ve
mücadelesini anlatır. Eser, tiyatroya çevrilip beyaz perdeye aktarılır ve birçok ödüle layık görülür. Sohbet havasının hakim olduğu eserde oldukça samimi bir
üslup kullanılır.
- "Yılanı Öldürseler", Yaşar Kemal'in çok kısa ve özlü
bir şekilde gerçekçi bir dille yaşadığı dönemin kan davalarını, törelerini
ve toplumun ahlak yapısından bahsettiği romanıdır. Eser, bir çocuğun, yaşadığı
çevre ve akrabaları tarafından öldürülmeye zorlamanın hikâyesidir.
- "İnce Memed", Yaşar Kemal'in baş
anıt romanı sayılır. Eserde, Cumhuriyetin ilk yıllarında Çukurova
köylüsünün ağalığa karşı mücadelesi anlatılır. Anadolu halkının cahil
bırakılmışlığı, geri kalmışlığı, köy hayatının sefaleti, ağaların mutlak
hâkimiyeti eserde ön plana çıkarılır. Cumhuriyet gazetesinde tefrika edilen
bu eser, yazarın ilk romanıdır. 1956'da Varlık roman armağanı ile
ödüllendirilen eser, dünyanın kırktan fazla diline çevrilir.
- "Orta Direk", Yaşar Kemal'in Dağın Öte Yüzü
serisi içerisinde yer alan romanıdır. Eserde Çukurova'da var olan pamuk toplama
mücadelesi anlatılır. Yerel dilin kullanıldığı eserde bölge
halkının dili, dini ve batıl inanışları da anlatılır.
- "Yağmurcuk Kuşu", Yaşar Kemal'in kendi
geçmişinden yola çıkarak yazdığı "Kimsecik" üçlemesinin ilk kitabıdır.
Kitapta I. Dünya Savaşı sırasında Van'dan Adana'ya göçmek zorunda kalan
bir ailenin serüveni anlatılır. Eserde esasında korku, sevgi, kıskançlık duygularının
kişiler üzerindeki etkisi anlatılır.
- "Ölmez Otu", Yaşar Kemal'in Dağın Öte Yüzü
serisinde yer alan kitabıdır. Acı ve güçlü bir roman olan "Ölmez Otu", kan,
şiddet ve cinayetin yer aldığı aynı zamanda köylünün yüceltildiği bir roman olarak ön plana çıkar.
- "Çakırcalı Efe", Osmanlının son dönemlerinde
haksızlıklara karşı dağa çıkmış bir eşkıyanın hayatını konu alır. Yaşar Kemal, Çakırcalı'yı öldüren müfrezenin kumandanı Albay Rüştü
Kobaş'ın verdiği bilgiler ışığında eşkıyanın hayat hikâyesini tanıkların
yorumlarına başvurarak anlatır.
- "Yer Demir Gök Bakır", Yaşar Kemal'in Dağın Öte Yüzü
serisinde yer alan romanlarındandır. Eserde, Anadolu'da bir köyde kendi halinde yaşamakta
olan Taşbaş'ın köylüler arasında yayılan söylencelerle nasıl ermiş bir
insan olunacağı konu edinilir. Eserde halkın eğitimsizliği, yoksulluğu ve
hurafelerin peşinden sürüklenişi anlatılır.
- "Demirciler Çarşısı Cinayeti" Yaşar Kemal'in
Akçasazın Ağaları serisinin ilk romanıdır. Romanda güneyde iki ağanın
birbiriyle olan amansız mücadelesinde giderek çökmeye başlayan Çukurova
ağalık sistemi içinde yer alan kan davaları ve nüfuz mücadeleleri
anlatılır.
- "Bebek" Yaşar Kemal'in dünyada yayımlanan ilk
öyküsüdür. Öykü, önce Fransızcaya sonra İngilizce, İtalyanca, Rusça,
Romanca ve diğer dillere çevrilir.
- Yaşar Kemal, Nobel Edebiyat
Ödülü'ne layık görülen ve yüzlerce ödül alan biridir. "Dünyanın
En Büyük Çiftliğinde Yedi Gün" röportajıyla Gazeteciler Cemiyeti Özel
Başarı Armağanı'nı; ilk romanı "İnce Memed" ile 1955'te Varlık
Roman Armağanı'nı, "Demirciler Çarşısı Cinayeti" eseriyle 1974
yılında Madaralı Roman Ödülü'nü alır. Ayrıca "Yer Demir Gök
Bakır" romanı 1977'de Fransa'da yılın en iyi yabancı romanı seçilir. 2008'de
Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü'nü, 2011'de Fransa da Legion
D'Honneur Ödülü'nü, 2013'te Norveç'te verilen Bjorkson Ödülü'nü alır. Yaşar
Kemal ayrıca PEN Yazarlar Derneği üyesidir.
Eserleri
Röportaj
Peri Bacaları
Bu Diyar Baştan Başa
Roman
Teneke
Yılanı Öldürseler
İnce Memed
Orta Direk
Yağmurcuk Kuşu
Ölmez Otu
Çakırcalı Efe
Yer Demir Gök Bakır
Demirciler Çarşısı Cinayeti
Demirciler Çarşısı Cinayeti
Ayrıca bakınız
1. Öz (Saf) Şiir Anlayışını Sürdüren Şiir
2. Serbest Nazım ve Toplumcu Gerçekçi Şiir
3. Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir (Memleketçiler)
4. Birinci Yeni (Garipçiler)
5. Garip Dışında Yeniliği Sürdüren Şairler
6. Maviciler
7. Hisarcılar
8. İkinci Yeni Şiiri
9. 1960 Sonrası (İkinci Yeni Sonrası) Toplumcu Şiir
10. 1980 Sonrası Türk Şiiri
11. Cumhuriyet Döneminde Halk Şiiri
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Anlatmaya Bağlı Metinler (Hikâye-Roman)
Yaşar Kemal (1922-2005)
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Göstermeye Bağlı Metinler (Tiyatro)
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Öğretici Metinler
Ayrıca bakınız
Hiç yorum yok:
Yorum Gönderme