SAİT FAİK ABASIYANIK
(1906-1954)
Hikâye yazarı olarak öne çıkan Sait Faik Abasıyanık, 18 Kasım 1906'da
Sakarya'da dünyaya gelir. İlköğrenimini
Adapazarı'nda Rehber-i Terakki ismindeki özel okulda tamamlar. Daha sonra Adapazarı İdadisinde
iki yıl öğrenim görür. Kurtuluş Savaşı nedeniyle buradaki eğitimine ara vermek
zorunda kalır. Ailesinin İstanbul'a taşınması nedeniyle İstanbul Erkek Lisesinde
öğrenimine devam eder. Onuncu sınıftan sonra Bursa Lisesinde okur. Yükseköğrenimine İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesinde başlayan Sait Faik
Abasıyanık bir süre burada öğrenim gördükten sonra yurt dışında iktisat eğitimi
almak için önce İsviçre'ye oradan da Fransa'ya gider. Burada Fransızcasını
geliştirir.
Sait Faik Abasıyanık, 1933'te Fransa'dan İstanbul'a döner. Bir süre İstanbul'da Türkçe öğretmenliği yapar. Okulda uyum problemleri yaşayınca okul
idaresiyle sık sık karşı karşıya gelir. Daha sonra babasından
aldığı destekle ticarette yönelir. Başarılı olamayarak işsiz kalır. Ayrıca o
yıllarda "Varlık" dergisinde öykülerini yayımlamaya başlar. 1936'da ilk hikâye
kitabı "Semaver"i Remzi Kitabevi'nden çıkarır.
Sait Faik Abasıyanık, 1937 yılında yeniden yurt dışına gider. Marsilya'da
çok kısa bir süre kalıp geri döner. Bu ara babası, 1938'de Burgaz
Adası'nda bir köşk satın alır. Bu esnada babası ölür. Bu ada ileride Sait Faik'in yaşantısında önemli yer tutar. Yazın çalışmalarına devam
eden Sait Faik Abasıyanık, 1939'da "Sarnıç" hikâyesini kaleme alır. 1940 yılında da "Şahmerdan" ismindeki üçüncü kitabını yayımlar. Yazdıklarından bir ara hakkında
dava açılsa da dava sonunda beraat eder. Morali oldukça bozulan yazar kitap yazmayı
bırakarak muhabirlik yapmaya başlar. Sonra yeniden yazın çalışmalarına başlar. 1944'te "Medar-ı Maişet Motoru" romanını
yayımlar. Roman, Bakanlar Kurulu Kararı ile toplatılır.
Sait Faik Abasıyanık, romanının toplatılması nedeniyle büyük hayal
kırıklığı yaşar. Bu ara yazınsal çalışmaları yavaşlar. Balık tutarak veya bazen de boş boş
gezerek günlerini geçirir. 1948'de "Lüzumsuz Adam" öyküsünü yayımlayarak yazın
çalışmalarına yeniden başlar. Hastalanıp kendisine siroz teşhisi konan Sait Faik Abasıyanık, 1951'de Fransa'ya
gidip orada tedavi olmayı kararlaştırır. Burada sadece beş gün kalıp İstanbul'a
döner. Bu dönüş sonrası Sait Faik Abasıyanık, yazarlık hayatının en verimli
günlerini geçirir. "Havada Bulut", "Kumpanya" ve "Havuz Başı" kitaplarını; 1952'de "Son Kuşlar"ı yayımlar. 1953'ten sonra "Kayıp Aranıyor",
"Şimdi Sevişme Vakti", "Alemdağ'da Var Bir Yılan", "Yaşamak Hırsı" kitaplarını
çıkarır.
Sait Faik Abasıyanık, 11 Mayıs 1954'te siroz hastalığı nedeniyle İstanbul'da
hayata veda eder. Cenazesi, Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedilir. Ölümünden
sonra Burgaz Adası'nda bulunan evi müzeye dönüştürülür.
Edebi Kişiliği
- Modernizmi esas alan yazarlardan olan Sait Faik
Abasıyanık, çağdaş Türk hikâyeciliğinin kurucuları arasında yer alır.
- Öykücülüğü üç dönemde incelenebilir. İlk dönem
öykülerinde ortak özellik olarak insan sevgisi ön plana çıkar. Bu dönemde zenginlere
karşı emekçileri yüceltir. Orta dönemde dilinde çok önemli değişiklik
olur. Devrik cümleyi ön plana çıkarıp argoya ve günlük konuşma diline
başvurur. İlk dönemdeki insan sevgisi, yerini avarelik, boşluk ve
umutsuzluğa bırakır. Yazar, bu dönemde kendi içine kapanıp kendi sorunlarını işler.
Son dönemde genellikle öykülerinde ortak karakterler öne çıkar.
- Türk edebiyatında, öykü alanında yeni bir dönem
başlatır.
- Çehov tarzı (durum-kesit) denilen modern öykünün Türk edebiyatındaki temsilcisi olan Sait Faik Abasıyanık olaydan ziyade yaşamdan kesitler sunar.
- Yazmayı kendisi için bir ihtiyaç olarak görür.
- Gerçekçi yönüyle ön plana çıkan Abasıyanık
gözleme de büyük önem verir.
- Hikâyelerinde balıkçıları, avare ve serserileri,
meyhane, park ve sokaklarda gördüğü yoksulları, yakından tanıdığı
insanları konu edinir.
- Kişileri, yaşadıkları çevreye ve karakterlerine
uygun olarak ele alır.
- Tabiat, Burgaz Ada, ihtiyarlar, boyacı çocuklar,
balıkçı kahveleri, martılar, deniz, hayvan ve hayata duyduğu sevgi
eserlerini süsleyen önemli öğeler olarak öne çıkar.
- Hikâye ve romanlarında Adapazarı, Bursa, İstanbul
özellikle de İstanbul'un her köşesini mekân olarak seçer. Bu
yönüyle Sait Faik Abasıyanık "İstanbul öykücüsü" olarak anılır.
- Eserlerinde süsten, sanat kaygısından ve
yapmacıktan uzak sade bir anlatımla büyüleyici, bir üslubu tercih eder.
- Kimi öykülerinde gerçeküstü özellikler ön plana
çıkar. Sait Faik Abasıyanık, bu öykülerinde kendini bir balığın yerine
koyarak hayatını bir balığın, martının penceresinden anlatır.
- Şiirsel anlatım Sait Faik'le özdeşleşen bir anlatım olur.
- Eserlerinde genellikle kısa anlatımlı cümleler
yer alır.
- Zaman zaman argolu sözlere başvurur.
- Hayallerini ve düşüncelerini samimi bir şekilde
ifade eder.
- Dünyaya bakış açısını "Her şey bir insanı sevmekle
başlar." sözüyle özetler.
- Yazı hayatına başlamasıyla "müflis tacir",
"züğürt yazar", "küfürbaz şair" sıfatları başta olmak üzere çok sayıda
sıfatla anılır.
- Sait Faik Abasıyanık, Fransızcadan çok sayıda
eseri dilimize çevirir.
- "Medarı Maişet Motoru" romanı 1970'te "Ağlayan
Melek" ismiyle filme çekilir.
- Her yılın 11 Mayıs'ında anısına "Sait Faik Hikâye
Armağanı" ödülü verilir.
- "Semaver" öyküsünde İstanbul'da bir fabrikada
işçi olarak çalışan Ali'nin annesiyle geçirdiği mutlu günleri anlatır.
Semaver, Sait Faik Abasıyanık'a her sabah yeniden hayat aşılayan büyük bir
moral kaynağı haline gelir. Annesinin sabah vakti ölmesiyle bu mutluluk bozulur.
- "Lüzumsuz Adam"da Mansur Bey isminde bütün
günleri aynı uğraşlarla geçen bir adamın hikâyesi anlatılır. Öyküde Mansur Bey'in hayatındaki
sıradanlıklar ve bundan duyduğu zoraki mutluluk ön plana çıkarılır.
- "Kayıp Aranıyor" romanında "Nevin" isminde bir
kadının mutluluğu, huzuru araması anlatılır.
- "Sarnıç", Sait Faik Abasıyanık'ın ilk kitabı olan
"Semaver"de anlatmadığı öykülerini içerir. İlk bölümde Adapazarı ve
Bursa'da yaşadığı dönemlerde gözlemlediği gelenek ve görenekleri; ikinci
bölümde İstanbul'da yaşadıkları ve gördükleri; son bölümde ise yurt dışı
tecrübelerinin oluşturduğu iki hikâyesi yer alır.
- "Şahmerdan" öyküsünde ağırlıklı olarak İstanbul izlenimlerini anlatır. Ayrıca Adapazarı ve
Bursa'da gördükleri de bu kitapta yer alır. Yine bu kitapta yer alan iki
öyküyle de ilk kez Doğu Anadolu'ya açılır.
- "Mahalle Kahvesi", Sait Faik Abasıyanık'ın yirmi
iki öyküsünü barındıran kitabıdır. Hikâyelerin çoğunda kendisini ve
İstanbul'da yaşayan insanları anlatır.
- "Havada Bulut" öyküsünde II. Dünya Savaşı'nın
olduğu yıllarda İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde aylak aylak gezen bir
öğrencinin dünyayı umursamayan maceralarını konu edinir.
- "Kumpanya" öyküsünde Sait Faik Abasıyanık, tuluat
tiyatrolarını ve bu tiyatrolarda çalışan insanların yaşamlarını konu alır.
Tiyatroda çalışanlar vasıtasıyla kent yaşamındaki değişim gözler önüne
serilir.
- "Havuz Başı" öyküsünde Sait Faik Abasıyanık Havuz
Başı'nda okuyucuyla dertleşir, okuyucuya içini döker, kendini anlatır.
Adapazarı'nda geçirdiği çocukluk günlerini de yine bu kitapta anlatır.
- "Alemdağda Var Bir Yılan" öyküsü, Sait Faik
Abasıyanık'ın ölmeden önce kaleme aldığı son öykü kitabıdır. Kitapta
Abasıyanık, kendi yalnızlığını anlatır.
Eserleri
Öykü
Sarnıç
Semaver
Şahmerdan
Lüzumsuz Adam
Havada Bulut
Mahalle Kahvesi
Kumpanya
Havuz Başı
Son Kuşlar
Alemdağda Var Bir Yılan
Tüneldeki Çocuk
Az Şekerli
Roman
Kayıp Aranıyor
Medarı Maişet Motoru
Ayrıca bakınız
1. Öz (Saf) Şiir Anlayışını Sürdüren Şiir
2. Serbest Nazım ve Toplumcu Gerçekçi Şiir
3. Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir (Memleketçiler)
4. Birinci Yeni (Garipçiler)
5. Garip Dışında Yeniliği Sürdüren Şairler
6. Maviciler
7. Hisarcılar
8. İkinci Yeni Şiiri
9. 1960 Sonrası (İkinci Yeni Sonrası) Toplumcu Şiir
10. 1980 Sonrası Türk Şiiri
11. Cumhuriyet Döneminde Halk Şiiri
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Anlatmaya Bağlı Metinler (Hikâye-Roman)
Sait Faik Abasıyanık (1906-1954)
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Göstermeye Bağlı Metinler (Tiyatro)
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Öğretici Metinler
Ayrıca bakınız
Hiç yorum yok:
Yorum Gönderme