HALDUN TANER (1915-1986)
Yazar kimliğiyle
öne çıkan Haldun Taner, 16 Mart 1915'te İstanbul'da dünyaya geldi. Vatansever ve aydın
bir ailenin çocuğudur. Çok küçük yaşlarda babasını kaybetti. Annesiyle
büyükbabasının konağında yaşadı.
Haldun Taner,
ortaöğrenimini Galatasaray Sultanisinde tamamladı. Devlet tarafından Almanya
Heidelberg Üniversitesine gönderildi. Daha sonra Siyasal Bilimler Fakültesi'ne
gitti. Ağır tüberküloz hastalığı nedeniyle öğrenimini yarıda bırakarak
İstanbul'a döndü. 1938-1942 yılları arasında Erenköy Sanatoryumu'nda tedavi
gördü. Öğrenimine devam ederek 1950'de İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi
Alman Filoloji Bölümünü bitirdi.
Haldun Taner,
öğrenimini tamamladıktan sonra İstanbul Üniversitesi Sanat Tarihi kürsüsünde
asistan olarak çalışmaya başladı. Asistanlığı bırakıp Viyana'ya gitti. Burada
tiyatro bilimi konusunda kendisini yetiştirdi. Max Reinhardt Tiyatro
Akademisinde öğrenim gördü. Viyana'daki bazı tiyatrolarda reji asistanı olarak
görev aldı.
Yazın yaşamına
gençlik yıllarında kaleme aldığı skeçlerle başlayan Haldun Taner, "Töhmet" adlı ilk öyküsü
olan "Yedigün"ü 1946'da yayımladı. 1957 yılında Türkiye'ye döndü. İstanbul
Üniversitesi Gazetecilik Enstitüsünde sanat tarihi, Ankara Dil ve Tarih Coğrafya
Fakültesinde tiyatro tarihi okuttu. Bu görevlerin yanında "Tercüman" gazetesinde
köşe yazıları yazdı. Tiyatro yazarlığına devam etti.
Haldun Taner,
1950'li yıllarda oyun yazarlığına başladı. "Keşanlı Ali Destanı" tiyatro
oyunuyla tanındı. Oyun, 1964'te Atıf Yılmaz tarafından sinemaya aktarıldı.
"Devekuşu Kabaresi" ile "Bizim Tiyatro"yu kurdu. Daha sonra "Milliyet" gazetesinde yazarlık yapmaya başladı. Bu
gazetede "Deve Kuşuna Mektuplar" başlığı altında haftalık köşe yazıları yazdı.
"Ülkü", "Yedigün", "Yücel", "Küçük Dergi" gibi dönemin önde gelen dergilerinde
yazıları yayımlandı.
Haldun Taner, 7
Mayıs 1986'da İstanbul'da hayata veda etti.
Edebi Kişiliği
- Haldun Taner, öykü, tiyatro, kabare yazarı ve
gazeteci olarak ön plana çıkan Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı'nın
önde gelen yazarlarındandır.
- 1945 yılında başladığı yazın hayatında deneme,
hikâye, gazete yazıları ve tiyatro alanında eserler verdi.
- Öykülerinde bireyin toplum içindeki yaşam biçiminin üzerinde durur. Bunların aksayan yanlarını mizah unsurlarını kullanarak
anlatır. Sonradan görme zenginlerin yaşayışları, eski ve yeni yaşam
biçimleri arasında kalanları, ahlaki ve toplumsal çöküntüleri, yükselmek
için tüm değerlerini feda eden hazır kişileri eserlerinde konu edinir.
- Öykücülüğünün ilk devrelerinde klasik Türk
tiyatrosundaki meddah geleneğinin anlatım imkânlarından faydalanır. İkinci
devresinde kişi ve olaylara toplumcu bir anlayışla bakar.
- Gazetelerde sanat, kültür yazıları ve fıkralar
yazar.
- Mizah, gözlem ve yergi eserlerinde önemli
unsurlar olarak öne çıkar.
- Tiyatrolarındaki güldürü sadece komiklikten
oluşmaz, düşünceye ve düş gücüne de dayanır. Konularını güncel hayattan alan siyasi ve sosyal
yönü ağır basan oyunlar yazar.
- "Keşanlı Ali Destanı" ona büyük ün
kazandırır. Bu eser Türk edebiyatında ilk epik tiyatro örneğini oluşturur. Oyun,
Almanya ve İngiltere başta olmak üzere birçok ülkede oynanır.
- Türkiye'de epik tiyatro ve kabare tiyatrosunun
öncüsü sayılır. Bu anlamda verdiği yapıtlar çağdaş Türk tiyatrosunun
klasikleri arsında yer alır. Zeki Alasya ve Metin Akpınar ile "Deve-kuşu
Kabare Tiyatrosu"nu; Ahmet Gülhan ile de Tef Tiyatro Grubu'nu kurar.
- Eserlerini pürüzsüz bir Türkçe ve kendine özgü
bir gerçeklik anlayışı ile kaleme alır.
- "Şişhaneye Yağmur Yağıyordu"
öyküsüyle New York Herald Tribune Gazetesi'nin düzenlediği yarışmada
birinci olur. "Varlık" dergisince 1956'da yılın en çok beğenilen
hikâyecisi seçilir. "Sersem Kocanın Kurnaz Karısı" oyunuyla 1972 Türk Dil
Kurumu Tiyatro Ödülü'nü kazanır.
Eserleri
Hikâye
Yaşasın Demokrasi
Şişhane'ye Yağmur Yağıyordu
On İkiye Bir Var
Konçinalar
Yalıda Sabah
Kızıl Saçlı Amazon
Ayı Işığında Çalış Kur
Tuş
Sancho'nun Sabah Yürüyüşü
Oyun
Fazilet Eczanesi
Lütfen Dokunmayın
Ve Değirmen Dönerdi
Huzur Çıkmazı
Zili Zarife
Keşanlı Ali Destanı
Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım
Vatan Kurtaran Şaban
Sersem Kocanın Kurnaz Karısı
Dev Aynası
Yar Bana Bir Eğlence
Astronot Niyazi
Gezi
Düşsem Yollara Yollara
Fıkra-Portre
Ölürse Ten Ölür Canlar Ölesi Değil
Söyleşi
Hak Dostum Diye Başlayım Söze
Hak Dostum Diye Başlayım Söze
Ayrıca bakınız
1. Öz (Saf) Şiir Anlayışını Sürdüren Şiir
2. Serbest Nazım ve Toplumcu Gerçekçi Şiir
3. Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir (Memleketçiler)
4. Birinci Yeni (Garipçiler)
5. Garip Dışında Yeniliği Sürdüren Şairler
6. Maviciler
7. Hisarcılar
8. İkinci Yeni Şiiri
9. 1960 Sonrası (İkinci Yeni Sonrası) Toplumcu Şiir
10. 1980 Sonrası Türk Şiiri
11. Cumhuriyet Döneminde Halk Şiiri
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Anlatmaya Bağlı Metinler (Hikâye-Roman)
Haldun Taner (1915-1986)
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Göstermeye Bağlı Metinler (Tiyatro)
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Öğretici Metinler
Ayrıca bakınız
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder