Edebiyat Okulu: Cahit Sıtkı Tarancı

CAHİT SITKI TARANCI (1910-1956)

Şair kimliğiyle öne çıkan Cahit Sıtkı Tarancı, 4 Ekim 1910'da Diyarbakır'ın Camiikebir Mahallesi'nde ticaret ve ziraatla geçinen bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. İlköğrenimini Diyarbakır'da tamamladı. Orta öğrenimini Fransız Saint Joseph Lisesinde, liseyi de Galatasaray Lisesinde okudu. Burada Fransızcayı çok iyi özümseyerek Baudelaire, Rimbaud ve Mallarme'yi öğrenme ortamı buldu.

Cahit Sıtkı Tarancı, yazın çalışmalarına öykü türüyle başladı. Daha sonra şiire yöneldi. İlk şiirlerini "Akademi", "Servet-i Fünun" ve "Uyanış" dergilerinde yayımladı. Bu şiirlerde hece kalıplarının kalıplaşmış şekillerinin dışına çıktı. 1931'de Mülkiye Mektebine (Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi) girse de ikinci senenin sonunda okuldan atıldı. Bu ara "Ömrümde Sükût" şiir kitabını yayımladı. Mülkiyeden atılınca Ankara Yüksek Ticaret Okulunda öğrenim gördü. Ayrıca Sümerbank'ta memur olarak çalıştı. Daha sonra memuriyet hayatından ayrılıp öykülerini yayımlamakta olduğu Cumhuriyet gazetesinde çalışma hayatını sürdürdü.

Cahit Sıtkı Tarancı, daha sonra öğrenimini tamamlamak üzere Paris'e gitti. Burada hem gazetelere öyküler gönderdi hem de Oktay Rıfat ile tanıştı. Ayrıca radyoda spikerlik yaptı. Alman-Fransız Savaşı nedeniyle Türkiye'ye geri döndü ve kısa bir süre tercümanlık yaptı. İstanbul'da bir süre kaldıktan sonra Ankara'ya gitti. Ankara'da önce Anadolu Ajansı'nda; daha sonra Toprak Mahsulleri Ofisi ve Çalışma Bakanlığı'nda tercüman olarak çalıştı.

Cahit Sıtkı Tarancı, asıl "Otuz Beş Yaş" şiiri ile tanındı. Bu şiirle 1946'da CHP Şiir Ödülü'nde birincilik aldı. 1951'de evlendi. Evlendikten sonra yazdığı şiirlerini "Düşten Güzel" kitabında topladı. "Ziyaya Mektuplar" ismindeki mektupları ölümünden sonra 1957'de yayımlandı. İçerikte arkadaşı Ziya Osman'a yazdığı mektuplar yer alır.

Cahit Sıtkı Tarancı, 13 Ekim 1956'da Viyana'da hayata veda etti. Cenazesi Ankara Cebeci Asri Mezarlığı'na defnedildi.

Edebi Kişiliği

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı'nda öz şiir (saf şiir) anlayışını sürdüren sanatçılardandır.
Yazın hayatına öykü türüyle başlar. Sonra şiire yönelir. "Otuz Beş Yaş" şiiriyle ödül alınca büyük bir üne kavuşur. İlk şiirlerinde Fransız şairlerinin üsluplarına benzer bir üslup kullanır. Şiirlerinde ölüm başta olmak üzere iç sıkıntılar, karamsarlık, ölüm-hayat, geçmiş zaman-şimdi karşıtlıkları ve yaşama sevincini işler.
Şiirlerinde "ölüm korkusu" ve "yaşama sevinci" iç içedir. Şair, ölümü unutabildiği şiirlerinde kendini mutlu hisseder. Genellikle ölüm korkusuyla yaşar ve bu korku kendisini sürekli rahatsız eder.
Hayata bağlılık, şiirlerinin diğer önemli bir özelliği olarak bilinir. "Gün Eksilmesin Penceremden" şiirinde yaşama olan bağlılığı ön plana çıkar.
Biçim ve ahenk şiirlerinde önem verdiği unsurlar olur. Şiirde mükemmeliyetçiliği savunur. Cahit Sıtkı Tarancı şiir için: "Şiir öyle bir türdür ki şiirin bir kelimesini dahi alıp çıkardığınızda şiirdeki bütün tılsım bozulur." der.
Romantizm ve sembolizm akımlarının etkisinde kalır.
Ahenkli bir konuşma diliyle şiirlerini oluşturur. Sadelik, yalınlık ve ahenk onun dil ve anlatımının diğer unsurlarını oluşturur.
Hece ölçüsünü duraksız kullanır. Sonraki zamanlarda serbest tarzda şiirler yazar.
Ünlü Fransız şairleri Baudelaire ve Verlaine'nin etkisinde kalır.
Nesir (düzyazı) türündeki eserlerinde mektupları önem kazanır. Nesirlerinde içtenlik ve samimiyet ön plana çıkar. "Ziya'ya Mektuplar" ile "Evime ve Nihal'e Mektuplar" bu anlayışın en güzel örneklerini oluşturur.
Elli civarında hikâye kaleme alır.
Çocukluk arkadaşı olan Ziya Osman Saba ile ölümüne dek yazışmalar yapar.
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı'nın en önemli şairlerinden olan Cahit Sıtkı Tarancı'nın en önemli şiirleri "Yaş Otuz Beş" ve "Memleket İsterim" şiirleridir.

Eserleri

Şiir

Otuz Beş Yaş

Ömrümde Sükût

Düşten Güzel

Sonrası

Mektup

Ziya'ya Mektuplar

Evime ve Nihal'e Mektuplar

Cahit Sıtkı Tarancı'nın Şiirlerinden Örnekler

OTUZ BEŞ YAŞ

Yaş otuz beş! Yolun yarısı eder.
Dante gibi ortasındayız ömrün.
Delikanlı çağımızdaki cevher
Yalvarmak, yakarmak nafile bugün,
Gözünün yaşına bakmadan gider.

Şakaklarıma kar mı yağdı ne?
Benim mi Allah'ım bu çizgili yüz?
Ya gözler altındaki mor halkalar?
Neden böyle düşman görünürsünüz;
Yıllar yılı dost bildiğim aynalar?

Zamanla nasıl değişiyor insan!
Hangi resmime baksam ben değilim:
Nerde o günler, o şevk, o heyecan?
Bu güler yüzlü adam ben değilim
Yalandır kaygısız olduğum yalan.

Hayal meyal şeylerden ilk aşkımız
Hatırası bile yabancı gelir.
Hayata beraber başladığımız
Dostlarla da yollar ayrıldı bir bir;
Gittikçe artıyor yalnızlığımız

Gökyüzünün başka rengi de varmış!
Geç fark ettim taşın sert olduğunu.
Su insanı boğar, ateş yakarmış!
Her doğan günün bir dert olduğunu,
İnsan bu yasa gelince anlarmış.

Ayva sarı nar kırmızı sonbahar!
Her yıl biraz daha benimsediğim.
Ne donup duruyor havada kuşlar?
Nerden çıktı bu cenaze? Ölen kim?
Bu kaçıncı bahçe gördüm tarumar.

N'eylesin olum herkesin başında.
Uyudun uyanamadın olacak
Kim bilir nerde, nasıl, kaç yaşında?
Bir namazlık saltanatın olacak.
Taht misali o musalla taşında.

Cahit Sıtkı Tarancı

Hiç yorum yok:

Yorum Gönderme