Bedri Rahmi Eyüboğlu (1911-1975)

bedri rahmi eyuboglu

Ressam ve şair olarak tanınan Bedri Rahmi Eyüboğlu, 1911'de babasının kaymakam olduğu Giresun Görele'de dünyaya geldi. Çocukluk yılları Anadolu'nun değişik yörelerinde geçti. Babası Trabzon milletvekili olduğu için Trabzon'a yerleşti. Trabzon Lisesini bitirdi. Lise hocası Zeki Kocamemi'nin etkisiyle resme yöneldi. İlk şiirlerini de lise yıllarında kaleme aldı. Daha sonra İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi Resim Bölümü'ne girdi. Burada Nazmi Ziya Güran ve İbrahim Çallı'dan ders aldı. Ayrıca Ahmet Haşim'den estetik ve mitoloji dersleri aldı. 1927'de resim öğretmenliğine başlayıp bunu ömrünün sonuna kadar sürdürdü.

Bedri Rahmi Eyüboğlu, 1931'de Fransa'ya gitti. Dijon ve Lyon'da Fransızcasını geliştirdi. Van Gogh ve Cezanne'den etkilendi. Daha sonra Londra'ya gidip oradan Türkiye'ye döndü. İstanbul'a yerleşip Ernestine Letoni ile 1936'da evlendi. Bu arada sanatsal çalışmalarına devam eden Bedri Rahmi Eyüboğlu, Güzel Sanatlar Akademisi'nin 1936 yılındaki diploma yarışmasında "Hamam" adlı çalışması ile birinci oldu.

1938'de Edirne'ye giden Bedri Rahmi Eyüboğlu, burada doğa resimlerine yöneldi. "Ses" dergisinin yazarları arasında yer almaya başladı. Resim, desen ve deneme yazılarını bu dergide yayımladı. 1941'de ilk şiir kitabı olan "Yaradana Mektuplar"ı yayımladı. Şiirleri, "Yeditepe", "Ses", "Güney", "İnsan", "İnkılapçı Gençlik" ve "Varlık" dergilerinde yayımlandı. Sanatının ilerleyen yıllarında resimlerde daha çok halay çekenler, han avluları, çocuk emziren kadınlar, saz çalan âşık kişileri işlemeye başladı. Resim çalışmalarını yürütürken şiirden de uzak durmayıp 1948'de ikinci şiir kitabı olan ve büyük ses getiren "Karadut"u yayımladı.

Bedri Rahmi Eyüboğlu, yazmaya olan tutkusunu 1951'de "Yeni Sabah" gazetesindeki yazılarıyla sürdürdü. Daha sonra "Cumhuriyet" gazetesine geçti. İlk şiir kitabı olan "Tuz"u 1953'te; ilk düzyazı kitabı olan "Canım Anadolu"yu 1956'da; "Üçü Birden" kitabını da 1957'de yayımladı.

1961'de aldığı bursla eşiyle ABD'ye gitti. Çalışmalarını burada sürdürmeye başlayan Bedri Rahmi Eyüboğlu, burada zengin renklerle soyut biçimlere yöneldi. Türkiye'ye döndükten sonra soyut ve renk düzenlemelerini bırakıp yeniden eski konulara döndü. Han, kahvehane, kemençeciler, balıklar ve gecekonduları resmetmeye çalıştı. 12 Mart sürecinde kardeşinin gözaltına alınması kendisini ve dolayısıyla sanatını oldukça etkiledi. Yeniden toplumsal içeriği ağır basan resme yöneldi.

Bedri Rahmi Eyüboğlu 21 Eylül 1975'te İstanbul'da pankreas kanserinden hayata veda etti. Cenazesi, Küçükyalı Mezarlığı'na defnedildi.

 

Edebi Kişiliği
 
  • Bedri Rahmi Eyüboğlu, Türkiye'nin önemli şair ve ressamlarındandır.
  • Şiirlerinde Halk Edebiyatı'nda yer alan masal, türkü ve deyiş türlerine karşı duyduğu hayranlığı işler. Halk kaynağından beslenip masal, türkü ve söylencelerden yararlanır.
  • Halk dili ve şiirinden aldığı öğeleri kendine has bir şekilde kullanarak halk diline yaklaşma çabasını sonuna dek sürdürür. Bu nitelikleriyle şiirleri, resimleriyle büyük benzerlik gösterir.
  • Toplumsal meseleleri işlediği şiirlerinde yergiye ve alaya başvurur.
  • 1940'lardan sonra duvar resimlerine yönelir. 1950'de mozaik çalışmalarına başlar. Uluslararası alanda çok büyük başarılar elde eder.
  • Şiirlerinde doğaya olan bağlılığı, yaşama sevinci, insan sevgisi ve toplumsal meseleleri işler.
  • Yazma, seramik, heykel, gravür, mozaik, vitray, hat gibi birçok formda eser üreten sanatçı geleneksel süsleme sanatıyla Batı'nın tekniklerini birleştirir.
  • Çağımızın sanat anlayışı içinde daha çok renge önem veren bir ressam olarak ön plana çıkar.
  • Özellikle gezi ve deneme yazılarında akıcı ve rahat bir dil kullanır. Bu türlerde halk kültürü ve halk sanatı konularındaki görüşlerini sergiler.
  • "Karadut" en tanınmış şiiri olarak bilinir. Şiirde aşk konusunu işler.
  • Halkın sanat ve kültürü hakkındaki görüşlerini gezi ve deneme türündeki eserlerinde dile getirir.
  • 1972'de 33. Devlet Resim ve Heykel Sergisi'nde birincilik ödülünü alır.
  • 2006'da hayatını anlatan "Gözleri Anadolu'yu Gören Adam" adlı belgesel filmi çekilir.

 

Eserleri
 
Şiir

Yaradana Mektuplar

Karadut

Yaşadım

Dol Karabakır Dol

Tuz

 
Deneme

Tezek

Deli Fişek

 
Gezi

Canım Anadolu

 

Bedri Rahmi Eyüboğlu'nun Şiirlerinden Örnekler

KARADUT

Karadutum, çatal karam, çingenem 
Nar tanem, nur tanem, bir tanem 
Ağaç isem dalımsın salkım saçak 
Petek isem balımsın, ağulum 
Günahımsın, vebalimsin. 

Dili mercan, dizi mercan, dişi mercan 
Yoluna bir can koyduğum, 
Gökte ararken yerde bulduğum, 
Karadutum, çatal karam, çingenem, 
Daha nem olacaktın bir tanem? 
Gülen ayvam, ağlayan narımsın 
Kadınım, kısrağım, karımsın… 

Sigara paketlerine resmini çizdiğim, 
Körpe fidanlara adını yazdığım, 
Karam, karam, 
Kaşı karam, gözü karam, bahtı karam 
Sıla kokar, arzu tüter 
Ilgıt ılgıt, buram buram. 
Ben beyzade, kişizade, 
Her türlü dertten topyekûn azade 
Hani şu ekmeği elden suyu gölden. 
Durup dururken yorulan, 
Kibrit çöpü gibi kırılan, 
Yalnız sanat çıkmazlarında başını kaşıyan, 
Artık otlar, göstermelik atlar gibi bedava yaşayan, 
Sen benim mihnet içinde yanmış kavrulmuşum. 

Netmiş, neylemiş, nolmuşum, 
Cömert ırmaklar gibi gürül gürül, 
Bahtın karışmış bahtıma çok şükür. 
Yunmuş, yıkanmış adam olmuşum. 

Karam, karam 
Kaşı karam, gözü karam, bahtı karam 
Sensiz bana canım dünya haram olsun... 

Bedri Rahmi Eyüboğlu

Ayrıca bakınız



Öz (Saf) Şiir Anlayışını Sürdüren Şiir


Serbest Nazım ve Toplumcu Gerçekçi Şiir


Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir (Memleketçiler)


Birinci Yeni (Garipçiler)


Garip Dışında Yeniliği Sürdüren Şairler


Maviciler


Hisarcılar


İkinci Yeni Şiiri


1960 Sonrası (İkinci Yeni Sonrası) Toplumcu Şiir


1980 Sonrası Türk Şiiri


Cumhuriyet Döneminde Halk Şiiri


Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Anlatmaya Bağlı Metinler (Hikâye-Roman)


Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Göstermeye Bağlı Metinler (Tiyatro)


Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Öğretici Metinler


Ayrıca bakınız


Hiç yorum yok:

Yorum Gönder