Asaf Halet Çelebi (1907-1958)

asaf halet çelebi

Şair kimliğiyle öne çıkan Asaf Halet Çelebi, 27 Aralık 1907'de İstanbul'da dünyaya geldi. Asıl ismi Mehmet Ali Asaf'tır. Dahiliye Nezareti memurlarından Mehmet Sait Halet Bey'in oğludur. Galatasaray Lisesinde sekiz yıl öğrenim gördü. Dini-tasavvufi edebiyatla yakından ilgilenen babasından Fransızca ve Farsça; Mevlevi Şeyhi Ahmet Remzi Dede ile Rauf Yekta Bey'den musiki ve nota dersleri aldı.  Kısa bir süre de Sanayi-i Nefise Mektebi'nde okudu. Daha sonra Adliye Meslek Mektebini okuyup oradan mezun oldu.

Asaf Halet Çelebi, devlet hizmetindeki görevine Üsküdar Adliyesi'nde Ceza Mahkemesi zabıt kâtipliğiyle başladı. Osmanlı Bankası ve Devlet Deniz Yolları İşletmesi'nde çalıştı. 1945'te dayısının kızı Nermin Çelebiler ile evlendi. Uzun süre İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü kitaplığında kütüphane memurluğu yaptı.

Asaf Halet Çelebi, yazın alanında şiir türüyle başladı. Gençlik yıllarında divan şiirinden etkilenip gazel ve rubailer kaleme aldı. 1937'den sonra serbest ölçüyü kullanmaya başlayıp Batı şiirinin tekniklerine yöneldi. Yeni şiirin öne çıkan dergilerinden "Ses", "Hamle", "Sokak", "Uyanış", "Gün" ve "Servet-i Fünun"da 1938-1941 yılları arasında ilk şiirleri yayımlandı. Bu şiirleri soyut şiirin o dönemdeki ilk örnekleri olur. 1940-1942 yılları arasında resim, müzik ve bilimle ilgili yazılar kaleme aldı. 1949'dan sonra nispeten muhafazakar dergilerde adını duyurmaya başladı. Bütün şiirlerini bir araya getirdiği ve daha önceki kitaplarında yer almayan "Om Mani Padme Hum" şiirini 1953'te yayımladı. İstanbul dergisinde yayımladığı "Benim Gözümle Şiir Davası" adlı altı makalede şiirle ilgili poetikasını açıkladı.

Asaf Halet Çelebi, 15 Ekim 1958'de İstanbul'da hayata veda etti.


Edebi Kişiliği


  • Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı'nda saf şiir anlayışını sürdüren sanatçılardandır.
  • Batı'yı taklit etmeyen kendi kültürümüzle Doğu kaynaklarından beslenen şiir anlayışını savunur.
  • İlk başlarda Divan şiirinden etkilenir, rubai ve gazeller yazar. Sonra serbest ölçü ile Batı şiirinin tekniklerine uygun eserler oluşturur.
  • Bütün şiirlerini "Om Mani Padme Hum" eserinde toplar. Asaf Halet Çelebi'nin gizemci şiir anlayışı bütün çıplaklığıyla burada yer alır.
  • İlk şiirlerinin konuları masallar, tekerlemeler ve ergenlik dönemlerinin sorunları oluşturur.
  • Şiirlerinde kişileri masal havasına sokacak bir üslup egemen olur.
  • İmge, ses ve anlam sonraki şiirlerinde ön plana çıkar. Bu unsurlarla Türk şiirinde "modern gelenekçi" anlayışın temsilcisi olur. İçi musiki dolu şiirler yazar.
  • Soyut şiir zihniyetinin edebiyatımızdaki ilk tanımını yapan Asaf Halet Çelebi, kendisinden sonra gelen şairleri etkiler. 
  • Bir sezgi şairi olarak tanınır.
  • Dünyadaki şiir sayısı kadar şekil olduğunu düşünüp vezin ve kafiyeye kesin bir şekilde bağlanmamak gerektiğini savunur.
  • Anadolu-İran-Hindistan mitolojisi çizgisinde uzanan bir yaşamın görünümlerini dile getiren Asaf Halet Çelebi, İslam Tasavvufu ile Hint mistisizmini birleştirmeye çalışır.
  • Türk sanat müziği hakkında derin bir bilgisi olan Asaf Halet Çelebi, resim, müzik ve bilimle ilgili makaleler de yayımlar.
  • Mensur şiir ya da şiirsel düzyazı şeklinde denemelere imza atar.
  • Divan ve Fars edebiyatıyla ilgili çevirileri olan Asaf Halet Çelebi Hint edebiyatı üzerine makaleler kaleme alır.
  • "Hırsız", "Trilobit" ve "Cüneyd" adlı şiirleri Fransızcaya çevrilir.

 

Eserleri

Şiir

He

Lamelif

On Mani Padme Hum

 
İnceleme

Benjamin

Mevlana

Molla Cami

Ömer Hayyam

Divan Şiirinde İstanbul

 

Asaf Halet Çelebi'nin Şiirlerinden Örnekler

 

SİDHARTA

niyagrôdhâ

koskoca bir ağaç görüyorum

            ufacık bir tohumda                                    

o ne ağaç ne tohum

om mani padme hum

sidharta buddha

ben bir meyvayım

            ağacım âlem

ne ağaç

            ne meyva

ben bir denizde eriyorum

om mani padme hum

Asaf Halet Çelebi


Ayrıca bakınız

 

Öz (Saf) Şiir Anlayışını Sürdüren Şiir


Serbest Nazım ve Toplumcu Gerçekçi Şiir


Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir (Memleketçiler)


Birinci Yeni (Garipçiler)


Garip Dışında Yeniliği Sürdüren Şairler


Maviciler


Hisarcılar


İkinci Yeni Şiiri


1960 Sonrası (İkinci Yeni Sonrası) Toplumcu Şiir


1980 Sonrası Türk Şiiri


Cumhuriyet Döneminde Halk Şiiri


Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Anlatmaya Bağlı Metinler (Hikâye-Roman)


Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Göstermeye Bağlı Metinler (Tiyatro)


Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Öğretici Metinler


Ayrıca bakınız


Hiç yorum yok:

Yorum Gönder