ASAF HALET ÇELEBİ
(1907-1958)
Şair kimliğiyle öne çıkan Asaf Halet Çelebi, 27 Aralık 1907'de İstanbul'da
dünyaya geldi. Asıl ismi Mehmet Ali Asaf'tır. Dahiliye Nezareti memurlarından Mehmet Sait Halet Bey'in oğludur. Galatasaray Lisesinde sekiz yıl öğrenim
gördü. Dini-tasavvufi edebiyatla yakından ilgilenen babasından Fransızca ve
Farsça; Mevlevi Şeyhi Ahmet Remzi Dede ile Rauf Yekta Bey'den musiki ve nota
dersleri aldı. Kısa bir süre de Sanayi-i
Nefise Mektebi'nde okudu. Daha sonra Adliye Meslek Mektebini okuyup oradan
mezun oldu.
Asaf Halet Çelebi, devlet hizmetindeki görevine Üsküdar Adliyesi'nde Ceza Mahkemesi
zabıt kâtipliğiyle başladı. Osmanlı Bankası ve Devlet Deniz Yolları
İşletmesi'nde çalıştı. 1945'te dayısının kızı Nermin Çelebiler ile evlendi. Uzun
süre İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü kitaplığında
kütüphane memurluğu yaptı.
Asaf Halet Çelebi, yazın alanında şiir türüyle başladı. Gençlik
yıllarında divan şiirinden etkilenip gazel ve rubailer kaleme aldı. 1937'den
sonra serbest ölçüyü kullanmaya başlayıp Batı şiirinin tekniklerine yöneldi. Yeni şiirin
öne çıkan dergilerinden "Ses", "Hamle", "Sokak", "Uyanış", "Gün" ve "Servet-i Fünun"da 1938-1941 yılları arasında ilk şiirleri yayımlandı. Bu
şiirleri soyut şiirin o dönemdeki ilk örnekleri olur. 1940-1942 yılları arasında
resim, müzik ve bilimle ilgili yazılar kaleme aldı. 1949'dan sonra nispeten
muhafazakar dergilerde adını duyurmaya başladı. Bütün şiirlerini bir araya
getirdiği ve daha önceki kitaplarında yer almayan "Om Mani Padme Hum" şiirini 1953'te yayımladı. İstanbul dergisinde yayımladığı "Benim Gözümle Şiir Davası"
adlı altı makalede şiirle ilgili poetikasını açıkladı.
Asaf Halet Çelebi, 15 Ekim 1958'de İstanbul'da hayata veda etti.
Edebi Kişiliği
- Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı'nda saf şiir
anlayışını sürdüren sanatçılardandır.
- Batı'yı taklit etmeyen kendi kültürümüzle Doğu
kaynaklarından beslenen şiir anlayışını savunur.
- İlk başlarda Divan şiirinden etkilenir, rubai ve
gazeller yazar. Sonra serbest ölçü ile Batı şiirinin
tekniklerine uygun eserler oluşturur.
- Bütün şiirlerini "Om Mani Padme Hum" eserinde
toplar. Asaf Halet Çelebi'nin gizemci şiir anlayışı bütün çıplaklığıyla
burada yer alır.
- İlk şiirlerinin konuları masallar, tekerlemeler ve ergenlik dönemlerinin sorunları oluşturur.
- Şiirlerinde kişileri masal havasına
sokacak bir üslup egemendir.
- İmge, ses ve anlam sonraki şiirlerinde ön plana
çıkan olur. Bu unsurlarla Türk şiirinde "modern gelenekçi"
anlayışın temsilcisi olur. İçi musiki dolu şiirler yazar.
- Soyut şiir zihniyetinin edebiyatımızdaki ilk tanımını yapan Asaf Halet Çelebi, kendisinden sonra gelen şairleri etkiler.
- Bir
sezgi şairi olarak tanınır.
- Dünyadaki şiir sayısı kadar şekil olduğunu
düşünmüş, vezin ve kafiyeye kesin bir şekilde bağlanmamak gerektiğini
savunmuştur.
- Anadolu-İran-Hindistan mitolojisi çizgisinde
uzanan bir yaşamın görünümlerini dile getiren Asaf Halet Çelebi, İslam Tasavvufu ile Hint
mistisizmini birleştirmeye çalışır.
- Türk sanat müziği hakkında derin bir bilgisi olan
Asaf Halet Çelebi, resim, müzik ve bilimle ilgili makaleler de yayımlar.
- Mensur şiir ya da şiirsel düzyazı şeklinde denemelere imza atar.
- Divan ve Fars edebiyatı ile ilgili çevirileri olan Asaf Halet Çelebi Hint edebiyatı üzerine makaleler kaleme alır.
- "Hırsız", "Trilobit" ve "Cüneyd" adlı şiirleri
Fransızcaya çevrilir.
Eserleri
Şiir
He
Lamelif
On Mani Padme Hum
İnceleme
Benjamin
Mevlana
Molla Cami
Ömer Hayyam
Divan Şiirinde İstanbul
Asaf Halet Çelebi'nin Şiirlerinden Örnekler
SİDHARTA
niyagrôdhâ
koskoca bir ağaç görüyorum
ufacık bir
tohumda
o ne ağaç ne tohum
om mani padme hum
sidharta buddha
ben bir meyvayım
ağacım âlem
ne ağaç
ne meyva
ben bir denizde eriyorum
om mani padme hum
Asaf Halet Çelebi
Ayrıca bakınız
1. Öz (Saf) Şiir Anlayışını Sürdüren Şiir
Asaf Halet Çelebi (1907-1958)
2. Serbest Nazım ve Toplumcu Gerçekçi Şiir
3. Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir (Memleketçiler)
4. Birinci Yeni (Garipçiler)
5. Garip Dışında Yeniliği Sürdüren Şairler
6. Maviciler
7. Hisarcılar
8. İkinci Yeni Şiiri
9. 1960 Sonrası (İkinci Yeni Sonrası) Toplumcu Şiir
10. 1980 Sonrası Türk Şiiri
11.Cumhuriyet Döneminde Halk Şiiri
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Anlatmaya Bağlı Metinler (Hikâye-Roman)
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Göstermeye Bağlı Metinler (Tiyatro)
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Öğretici Metinler
Ayrıca bakınız
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder