AKA GÜNDÜZ (1885-1958)
Yazar, gazeteci ve siyasetçi kimlikleriyle öne çıkan ve asıl adı Enis Avni
olan Aka Gündüz 1886'da Selanik'te dünyaya geldi. Babası
Binbaşı İbrahim Kadri Bey'dir.
Aka Gündüz, ilköğrenimini Serez ve Selanik'te;
ortaöğrenimini ise Galatasaray Sultanisinde bitirdi. Daha sonra Edirne Askeri İdadisi ve Kuleli Askeri İdadisinde
okudu. Hastalığı nedeniyle Harbiyenin ikinci sınıfından ayrılmak zorunda
kaldı. Paris'e giderek bir müddet Güzel Sanatlar Okulu ve Hukuk Fakültesine devam
etti. Bunlardan hiçbirini bitirmeden üç yıl aradan sonra yurda döndü.
1910'da Selanik'e sürgün edilen Aka Gündüz, 31 Mart
Olayı'nı bastırmak amacıyla kurulan Hareket Ordusu'na gönüllü olarak katıldı.
Bu amaçla İstanbul'a gelir fakat işgal kuvvetleri tarafından Malta'ya sürgüne
gönderilir. Ankara hükümetinin girişimi sonucu yurda döner. 1932-1946
yılları arasında Ankara milletvekili olarak mecliste bulunur.
1920 yılında "Alay Dergisi"ni çıkardı. "Çocuk
Bahçesi" ve "Genç Kalemler" dergilerinde çıkan yazılarıyla dikkatleri çekti. Aka
Gündüz, ayrıca "İleri" ve "Hâkimiyet-i Milliye" gazetesi yazarlığı ile "Alay" gazetesi başyazarlığı yaptı.
Evli ve bir çocuk babası olan Aka Gündüz, 7 Kasım
1958'de Ankara'da öldü.
Edebi Kişiliği
- Hikâye ve roman yazarlarındandır.
- Servetifünuncular gibi şiirler yazarak yazın
hayatına başlar sonra Genç Kalemler hareketiyle başlayan "Yeni Türkçe"
hareketine katılır.
- "Avni", "Enis Safvet", "Muallim", "Serkenkebin" takma
adlarıyla edebi şiirler yazar.
- Romanlarının konularını gerçek hayattan alır. Kahramanlar
da kendi çevresinde olan kişilerdir. Romanlarında Milli Mücadele, Atatürk
ve Cumhuriyet en çok işlenen konulardır.
- Romanlarında ahlaksızlık, erdem ve toplum
sorunlarını anlatır. Öykülerinde de savaş yıllarının kişilerde bıraktığı
etkiler, Türklük şuurunu işler. Özellikle ilk öykülerinde Türkçü ve
idealisttir. Çocuklara milliyetçilik ve kahramanlık duygularını aşılatmak
için milli hikâyeler yazar.
- Yapıtlarında mekân İstanbul ve Anadolu'dur.
Romanlarında İstanbul kötülüğü; Anadolu ise iyiliği ve temizliği simgeler.
- Yapıtlarında iyiler en iyi; kötüler ise en kötüdür.
- İmparatorluktan ulusal devlete geçişi eserlerinde
anlatır. Özellikle Rumeli'de düşmanda kalan topraklarımızdan ötürü çektiği
ızdırabı dile getirir.
- Eserlerinin önemli bir yönü de Atatürk ile
başlayan yenileşmede modern Türkiye'nin doğuşu ve sosyal değişiminin edebiyata yansımasıdır.
- Eserlerinde topluma ders vermeyi amaçladığından sanat kaygısı taşımaz. Üslup açısından başarılı olmayan Aka Gündüz, eserlerinin olay örgüsünde de başarı göstermez.
- Saf bir Türkçe ile eserlerini oluşturur.
Cümleleri oldukça kısadır.
- Mizahi öyküler yazar.
- "Dikmen Yıldızı" romanında Kurtuluş Savaşı'nı
konu edinir. Romanda Yıldız'ın şahsında dönemin Ankara'sı ve Kurtuluş
Savaşı yüzeysel bir şekilde yansıtılır.
- Balzac, Zola, Byron, Musset, Mauppassant,
Moliere, Gorki, Tolstoy, Goethe ve Schiller gibi sanatçılardan
etkilenir.
- Yazın hayatında roman türüyle tanınmışsa da Aka
Gündüz, mizah, makale, fıkra, sohbet ve tiyatro türünde de eserler kaleme alır.
Eserleri
Oyun
Beyaz Kahraman
Yandım Osman
Mavi Yıldırım
Muhterem Katil
Öykü
Bu Toprağın Kızları
Kurbağacık
Türk Kalbi
Sarı Zeybek
Hayattan Hikâyeler
Roman
Dikmen Yıldızı
İki Süngü Arasında
Odun Kokusu
Yaldız
Aşkın Temizi
Üvey Ana
Mezar Kazıcıları
Yayla Kızı
Giderayak
Bebek
Bir Şoförün Gizli Defteri
Sansaros
Eğer Aşk
Eğer Aşk
Ayrıca bakınız
1. Öz (Saf) Şiir Anlayışını Sürdüren Şiir
2. Serbest Nazım ve Toplumcu Gerçekçi Şiir
3. Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir (Memleketçiler)
4. Birinci Yeni (Garipçiler)
5. Garip Dışında Yeniliği Sürdüren Şairler
6. Maviciler
7. Hisarcılar
8. İkinci Yeni Şiiri
9. 1960 Sonrası (İkinci Yeni Sonrası) Toplumcu Şiir
10. 1980 Sonrası Türk Şiiri
11. Cumhuriyet Döneminde Halk Şiiri
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Anlatmaya Bağlı Metinler (Hikâye-Roman)
Aka Gündüz (1885-1958)
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Göstermeye Bağlı Metinler (Tiyatro)
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Öğretici Metinler
Ayrıca bakınız
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder