ŞEVKET SÜREYYA AYDEMİR
(1897-1976)
Yazar, iktisatçı ve tarihçi Şevket Süreyya Aydemir, 1897'de Edirne'de
Balkanlardan göç eden topraksız bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Babası, varlıklı iken yoksul düşmüş bir bahçıvan; annesi ise aydın bir kişi olan Şaziye
Hanım'dır. Okuma ve yazmayı annesinden öğrendi. Sonra Askeri Rüştiye'ye devam
etti. Liseyi Edirne Lisesinde bitirdi.
Şevket Süreyya Aydemir, küçük yaşlardan itibaren siyasetle ilgilenmeye
başladı. Henüz on bir yaşındayken İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne üye oldu. Bu
yıllarda Turancılık görüşlerini benimsedi. Ağabeyinin Sarıkamış'ta hayatını
kaybetmesi onun I. Dünya Savaşı'na gönüllü olarak katılmasına neden oldu.
Kafkasya Cephesi'nde savaştı ve yaralandı. Geri çekilme emrinin verilmesiyle
Edirne'ye döndü. Burada öğretmenlik eğitimini tamamladı.
Şevket Süreyya Aydemir, Edirne'nin Yunanlılar tarafından işgal
edilmesinden sonra bir ara yerel direniş hareketlerine katıldı. Azerbaycan'ın
talebi üzerine oraya öğretmen olarak gitti. Ermenilere karşı oluşturulan
kurulun başına geçti ve bir halk kahramanı haline geldi. Bu esnada Komünizm'e
merak salıp Komünist fikirleri benimsedi. Batum'a gidip Komünist Partisi'ne girdi.
Buradan Moskova'ya gidip Doğu Emekçileri Komünist Üniversitesi'ne kaydoldu. 1923'te
Türkiye'ye döndü.
Şevket Süreyya Aydemir, Türkiye'ye döndüğünde Aydınlık Dergisi'nde
komünist fikirleri yaymaya çalışan yazılar kaleme aldı. 1924'te "Lenin ve
Leninizm" kitabını yayımladı. 1925'te TKP'nin üyesi oldu. Türkiye İşçi ve Çiftçi Fırkası'nın dağıttığı broşürler
nedeniyle hem dergi kapatıldı hem de İstiklal Mahkemeleri tarafından
yargılanarak on yıl hapse mahkûm edildi. 1927'de çıkan af yasasından
faydalanarak beraat etti. Bundan sonra Komünizm düşüncesinden Kemalizm
düşüncesine yöneldi.
Şevket Süreyya Aydemir, 1928'de bürokrat olarak Ankara'da çalışmaya
başladı. 1951 yılına kadar eğitimci ve iktisatçı olarak çeşitli devlet
görevlerinde yer aldı. Ankara Belediyesi İktisat Müdürlüğü, Ankara Ticaret
Mektebi Kurucu Müdürlüğü, Başbakanlık Yüksek Denetleme Kurulu Üyeliği gibi
görevlerde bulundu.
1932'de Atatürk'ün isteğiyle Yakup Kadri'yle birlikte Kadro Dergisi'ni
çıkardı. Derginin kapatılmasından sonra 1936 yılına kadar Ankara Ticaret
Mektebi'nde müdür oldu. Sonra Ankara Belediyesi İktisat Müdürlüğü yaptı. İktisat
Bakanlığı'nda çalıştı. 1951'de emekli edildikten sonra kendisini tamamen yazın
çalışmalarına verdi.
Şevket Süreyya Aydemir, 1976'da Ankara'da vefat etti.
Edebi
Kişiliği
- Yapıtlarında, kahramanlarının ayrıntılı hayat
hikâyelerini anlattı.
- Sırasıyla Turancılık, Komünizm ve Kemalizm fikirlerini benimsedi.
- Biyografi ve incelemelerinde I. Meşrutiyetten
günümüze dek toplumumuzun geçirdiği değişimleri ve yaşanan olayları
anlattı.
- Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı'nda biyografi
yazarı olarak ün yaptı.
- Makalelerini düzenli olarak bir gazetede
yayımladı.
- "Suyu Arayan Adam" kitabında kendi hayat
hikâyesini anlatır. Eser, otobiyografik roman özelliği taşır.
- "İhtilallerin Mantığı" eserinde ülkemizdeki
devrim ve ihtilalleri inceler.
- Anadolu köylüsünün kalkınmasını bir aydın
öncülüğünde gerçekleşmesini "Toprak Uyanırsa" romanında kaleme alır.
- "Tek Adam" eserinde Atatürk'ü; "İkinci Adam"
eserinde İsmet İnönü'yü anlattı.
- Cumhuriyet gazetesinde düzenli olarak makaleleri yayımlandı.
Eserleri
Biyografi
Tek Adam (Atatürk'ün Hayatı)
İkinci Adam (İnönü'nün Hayatı)
Menderes'in Dramı
Makedonya'dan Orta Asya'ya Enver Paşa
Roman
Toprak Uyanırsa
Otobiyografi
Suyu Arayan Adam
Suyu Arayan Adam
Ayrıca bakınız
1. Öz (Saf) Şiir Anlayışını Sürdüren Şiir
2. Serbest Nazım ve Toplumcu Gerçekçi Şiir
3. Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir (Memleketçiler)
4. Birinci Yeni (Garipçiler)
5. Garip Dışında Yeniliği Sürdüren Şairler
6. Maviciler
7. Hisarcılar
8. İkinci Yeni Şiiri
9. 1960 Sonrası (İkinci Yeni Sonrası) Toplumcu Şiir
10. 1980 Sonrası Türk Şiiri
11. Cumhuriyet Döneminde Halk Şiiri
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Anlatmaya Bağlı Metinler (Hikâye-Roman)
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Göstermeye Bağlı Metinler (Tiyatro)
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Öğretici Metinler
Şevket Süreyya Aydemir (1897-1976)
Ayrıca bakınız
Hiç yorum yok:
Yorum Gönderme