ORHAN ASENA (1922-2001)
Oyun yazarı olarak öne çıkan Orhan Asena, 7 Ocak
1922'de Diyarbakır'da dünyaya geldi. İlk ve ortaöğrenimini Diyarbakır'da tamamladı. 1945'te İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesini bitirdi. Eğil, Niksar ve
Ulukışla'da doktor olarak görev yaptı. 1955'te tıp öğrenimini ilerleterek
çocuk hastalıkları uzmanı oldu. Sonrasında Çocuk Esirgeme Kurumu'nda ve SSK'da çalıştı.
Orhan Asena, daha sonra Almanya'ya giderek orada
sekiz yıl doktorluk yaptı. Türkiye'ye döndükten sonra Ankara'ya
yerleşti. Devlet Tiyatroları Genel Müdürlüğü'nde çalıştı.
Orhan Asena, yazın hayatına daha çocuk yaşlarda
iken şiir ve öykü yazarak başladı. İlk şiirleri "İstanbul" ve "Yaratılış" dergilerinde yayımlandı. İlk tiyatro çalışmalarını henüz lisede öğrenciyken
yaptı. Zamanla oyun yazarlığına ağırlık vermeye başladı. İlk oyunu olan "Tanrılar ve
İnsanlar-Gılgamış" Ankara Devlet Tiyatrosu'nda 1954-1955 yıllarında sahnelendi.
Bu oyunu 1959'da da kitap olarak yayımlandı. Yapıt, İngilizce, Almanca, Fransızca,
İspanyolca, Rusça ve İtalyancaya çevrildi.
Türk tiyatrosunun Shakespeare'i olarak anılan
Orhan Asena, kırktan fazla oyun kaleme aldı ve oyunları neredeyse Türkiye'deki bütün
sahnelerde oynandı. Birçok oyunu kitap olarak yayımlandı. Orhan Asena ayrıca,
"Atçalı Kel Mehmet" oyunuyla 1970 TRT Başarı Ödülü'nü aldı. Başarılı oyun yazarlığıyla İsmet Küntay
Tiyatro Ödülü, Avni Dilligil Tiyatro Ödülü, Türkiye İş Bankası Büyük Tiyatro
Ödülü'nü aldı. Yine 1988'de Kültür Bakanlığı tarafından verilen Devlet
Sanatçısı unvanına layık görüldü.
Orhan Asena, 15 Şubat 2001'de Ankara'da hayata
veda etti. Cenazesi, Cebeci Asri Mezarlığı'na defnedildi.
Edebi Kişiliği
- Yazın hayatına şiir ve öykü türleriyle başlayan sanatçı oyun yazarı olarak ün yapar.
- Eserlerinde toplumsal ve psikolojik alanları
kapsayan konuları kaleme alır; tarihi olaylara değinir. Trajik olayların işlendiği "Hürrem Sultan"
oyunu bunun başarılı bir örneğini oluşturur.
- Suç, korku, dostluk, bireysel açmazlar,
yalnızlık, zaaflar, kişisel bunalımlar oyunlarında üstünde durduğu ana
kavramlar olur.
- Başkaldırı temasının da egemen olduğu eserlerinde
kişilerin iç çelişkilerini sergiler.
- Bireyleri net tonlarla yani ak ya da kara olarak
değil gri olarak sunar.
- Gılgamış efsanesinden esinlenerek yazdığı
"Tanrılar ve İnsanlar" eseri büyük yankı yapar.
- Bazı tiyatro eleştirmenlerince "Türk tiyatrosunun Shakespeare'i" olarak nitelendirilir.
- Orhan Asena'nın "Tanrılar ve İnsanlar-Gılgamış" oyunu, Nevit Kodallı'nın müziğiyle opera haline getirilir.
- Toplumu değiştirme projesinin hakim olduğu "Tohum ve Toprak" oyununda idealist bir devlet
adamı olan Alemdar Mustafa Paşa'yı konu edinir.
- "Simavnalı Şeyh Bedreddin" oyununda düşünceleri
uğruna kendi hayatından olan ünlü tasavvufçu Şeyh Bedreddin'in trajedisini
işler.
- "Atçalı Kel Mehmet" oyununda Aydın İhtilali'ne
önderlik eden Atçalı Kel Mehmet'in şahsında insanların ezilişi ve
başkaldırışını konu edinir.
- "Şili'de Av" oyununda Şili Devlet Başkanı
Salvador Allende'nin ölümüyle sonuçlanan darbe esnasında dışarıdaki insan
avından kaçan yedi gencin hesaplaşma, tartışma ve çatışmalarını konu
edinir.
- "Ya Devlet Başa Ya Kuzgun Leşe" eserinde Kanuni
Sultan Süleyman'ın oğulları arasındaki taht kavgasını işler.
- "Ölü Kentin Nabzı" oyununda Şili'de 1977 yılında
Pinochet'in baskı rejimine karşı direniş hareketini konu edinir.
- "Hürrem Sultan"da Kanuni Sultan Süleyman
dönemindeki iktidar mücadelelerini ele alır.
- "Fadik Kız" oyununda Anadolu insanının sömürülüşünü hikâye eder.
Eserleri
Oyun
Tanrılar ve
İnsanlar-Gılgamış
Hürrem Sultan
Tohum ve Toprak
Simavnalı Şeyh
Bedrettin
Şili'de Av
Atçalı Kel
Mehmet
Ölü Kentin
Nabzı
Ölümü Yaşamak
Fadik Kızı
Gecenin Sonu
Toroslardan
Öteye
Karagöz Emekli Oldu
Karagöz Emekli Oldu
Ayrıca bakınız
1. Öz (Saf) Şiir Anlayışını Sürdüren Şiir
2. Serbest Nazım ve Toplumcu Gerçekçi Şiir
3. Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir (Memleketçiler)
4. Birinci Yeni (Garipçiler)
5. Garip Dışında Yeniliği Sürdüren Şairler
6. Maviciler
7. Hisarcılar
8. İkinci Yeni Şiiri
9. 1960 Sonrası (İkinci Yeni Sonrası) Toplumcu Şiir
10. 1980 Sonrası Türk Şiiri
11. Cumhuriyet Döneminde Halk Şiiri
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Anlatmaya Bağlı Metinler (Hikâye-Roman)
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Göstermeye Bağlı Metinler (Tiyatro)
Orhan Asena (1922-2001)
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Öğretici Metinler
Ayrıca bakınız
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder