MELİH CEVDET ANDAY (1915-2002)
Şair ve yazar kimlikleriyle
öne çıkan Melih Cevdet Anday, 13 Mart 1915'te İstanbul'da avukat bir babanın
oğlu olarak dünyaya geldi. Çocukluk yılları Kadıköy'de bulunan Bahriye'deki evinde geçti.
İlkokulu, İstanbul'da Taş Mektepte; ortaokulu
Kadıköy Sultanisinde okudu. Liseyi babasının görevi
nedeniyle Ankara Gazi Lisesinde tamamladı. Lise birinci sınıftayken Orhan Veli
Kanık ve Oktay Rıfat Horozcu ile tanışan Melih Cevdet Anday, liseyi
bitirdikten sonra bir süre Hukuk Fakültesi okudu. Hukuk Fakültesinden sonra Ankara Üniversitesi
Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesine kaydolduysa da DDY'de çalıştığı için
öğrenimini sürdüremedi. Kurumu tarafından sosyoloji öğrenimini
sürdürmesi için Belçika'ya gönderildi.
Yazın çalışmalarına şiirle
başlayan Melih Cevdet Anday, "Ukde" ismindeki ilk şiirini "Varlık" dergisinde
1936'da yayımladı. Şiirleri, daha sonra
"Ses", "Yaprak", "Yeditepe", "Papirüs", "Yeni Dergi" gibi dergilerde
yayımlandı. İlk şiirlerinde hececilerin biçim ve tema özelliklerini benimsedi.
Oktay Rıfat Horozcu ve Orhan Veli Kanık ile 1941'de "Garip" isminde bir şiir kitabı
çıkardı. Melih Cevdet Anday, daha sonra Milli Eğitim Bakanlığı Neşriyat Müdürlüğü'ne memur
olarak atandı. 1953-1954 yılları arasında "Akşam" gazetesinin edebiyat
sayfasını hazırladı. Fikirlerinden ötürü görevini bırakmak zorunda kaldı.
Melih Cevdet Anday,
1958'den sonra "Tercüman", "Büyük Gazete", "Yeni Tanin", "İkdam" ve "Akşam"
gazetelerinde deneme ve makaleler kaleme aldı. 1960-1997 yılları arasında
"Cumhuriyet" gazetesinde köşe yazıları yazmaya başladı. Sanat hayatının son
demlerinde roman ve tiyatroya yöneldi. İstanbul Büyükşehir Belediyesi
Konservatuvarı Tiyatro Bölümü'nde diksiyon dersleri verdi. 1977'de emekli oldu.
Melik Cevdet Anday, ayrıca TRT yönetim kurulu üyeliğinde beş yıl görev aldı.
1979 yılında UNESCO Genel Merkezi Kültür Müşaviri olarak Paris'e gitti.
Melih Cevdet Anday, 28
Kasım 2002'de İstanbul'da vefat etti. Cenazesi, Büyükada Mezarlığı'na
defnedildi.
Edebi Kişiliği
- "Garip" akımı ve serbest şiirin öncü
kişilerindendir.
- Şiirleriyle ön plana çıkan sanatçı tiyatro, roman, deneme ve makale türlerinde de eserler
kaleme alır.
- Sıradan insanı ve sokağı şiire sokup bunları
büyük bir sadelikle işler.
- Orhan Veli Kanık'ın ölümüyle birlikte toplumcu
şiire yönelen Melih Cevdet Anday, şiirlerinde toplumsal sorunların
yanı sıra ölçü, uyak, söz sanatları ve simgeyi de ön plana çıkarır.
- İlk şiirlerinde "Beş Hececiler"in tema ve biçim
özelliklerini benimser. O dönemin dilinde yer alan söyleyişlere kapılır.
- İlkin "duygu"yu ön plana çıkaran Melih Cevdet Anday, sonraki
zamanlarda düşünceyi öne çıkarmaya başlar.
- Şiirlerinde akıl ve duygu unsurlarını dengede
tutmaya çalışır. Bunun için; "Şiir, benim aklımdır." ifadesini kullanır.
- Düzyazı türündeki eserlerinde esprili ve özlü
dil dikkat çeker.
- Oyunlarında modern ferdin dramını, çelişki ve
çatışmalarını kaleme alır.
- Gazetelerde uzun süre yazılar yazar.
- Roman, deneme, oyun ve gezi türlerinde önemli
eserler oluşturur. Birçok tiyatro oyunu şehir ve devlet tiyatroları
tarafından sahnelenir.
- Şiire felsefeyi sokar.
- UNESCO'nun "Courrier" dergisi 1971'de onu
Cervantes, Dante, Tolstoy düzeyinde bir edebiyat adamı olarak tanıtır.
- Melih Cevdet Anday, eserlerinde kendi isminin
dışında "Yaşar Tellidede", "Niyaz Niyazoğlu", "M. C. A.", "A. Mecdi
Velet", "Gani Girgin", "Zate", "H. Mecdi Velet", "Yaşar
Tellioğlu" gibi takma adlar kullanır.
- "Gizli Emir" eseriyle 1970 TRT Roman Armağanı'nı;
"Buz Sarayı" ile 1973 TDK Çeviri Ödülü'nü; "Teknenin Ölümü" ile 1976
Yeditepe Şiir Armağanı'nı; "Sözcükler" ile 1978 Sedat Simavi Vakfı
Edebiyat Ödülü'nü; "Ölümsüzlük Ardından Gılgamış" ile de 1978 Sedat Simavi
Vakfı Edebiyat Ödülü'nü aldı. 1991'de TÜYAP Onur Ödülü'nü alan sanatçının
anısına ayrıca 2006 yılından beri "Melih Cevdet Şiir Ödülü" verilmektedir.
- En önemli eseri sayılan "Aylaklar" romanında,
konakta yaşamını sürdüren soylu bir ailenin nasıl yozlaştığını anlatır. Eser, MEB tavsiyeli 100 Temel Eser arasında yer alır.
- "Telgrafhane" adlı kitabında toplumsal konulara
ağırlık verir.
- "Kolları Bağlı Odysseus"ta mitoloji ön plana
çıkar. Anadolu'daki eski Yunan kültürü ile yaşadığımız tarihsel ve güncel
koşullar arasında bir metafor kurmak ister. Kendine özgü felsefi
şiir akımını başlattığı şiirde yer alan kapalı sözcükler dikkat çeker.
- "Mikado'nun Çöpleri" oyununda insanların iç dünyalarındaki çıkmazlar ile kadın-erkek arasındaki sürekli çatışmayı işler.
Eserleri
Şiir
Rahatı Kaçan Ağaç
Garip
Yan Yana
Yağmur Altında
Sözcükler
Ölümsüzlük Ardında Gılgamış
Şinanay
Tekkenin Ölümü
Telgrafhane
Kolları Bağlı Odysseus
Göçebe Denizin Üstünde
Roman
Aylaklar
Raziye
Gizli Emir
İsa'nın Güncesi
Oyun
İçeridekiler
Mikado'nun Çöpleri
Ayrıca bakınız
1. Öz (Saf) Şiir Anlayışını Sürdüren Şiir
2. Serbest Nazım ve Toplumcu Gerçekçi Şiir
3. Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Şiir (Memleketçiler)
4. Birinci Yeni (Garipçiler)
Melih Cevdet Anday (1915-2002)
5. Garip Dışında Yeniliği Sürdüren Şairler
6. Maviciler
7. Hisarcılar
8. İkinci Yeni Şiiri
9. 1960 Sonrası (İkinci Yeni Sonrası) Toplumcu Şiir
10. 1980 Sonrası Türk Şiiri
11. Cumhuriyet Döneminde Halk Şiiri
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Anlatmaya Bağlı Metinler (Hikâye-Roman)
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Göstermeye Bağlı Metinler (Tiyatro)
Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Öğretici Metinler
Ayrıca bakınız
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder