Edebiyat Okulu: Özel İsim (Ad) Nedir? Örnekler

Tek bir şeyi karşılayan, tek olan, tam bir benzeri olmayan varlıkları karşılayan isimlerdir. Başlıca özel isimler şunlardır:

Kişi adları ve soyadları

Örnek

Yunus Emre, Dadaloğlu, Karacaoğlan

Takma adlar

Örnek

Deli Ozan (Faruk Nafiz Çamlıbel), Ahmet Agâh (Yahya Kemal Beyatlı)

Kişi adlarından önce ve sonra gelen unvanlar, saygı sözleri, rütbe adları

Örnek

Avukat Hasan Bey, Betül Hanım, Mareşal Fevzi Çakmak, Mimar Sinan, Dede Korkut, Genç Osman, Deli Petro

Hayvanlara verilen lakaplar

Örnek

Her zamanki gibi Boncuk yine sevimliydi.

Pamuk oldukça uykusuz görünüyordu.

Bu sabah da Fino direğin yanında sağı solu kolluyordu.

Millet, boy, oymak adları

Örnek

Bunu bir Türk yapamaz demişti.

Orta Asya Kazak ve Kırgız biri için farklı bir anlam taşır.

Dil ve lehçe adları

Örnek

Belki de bu sitede Türkçenin inceliklerine vakıf olacaksınız.

Devlet adları

Örnek

Kimse Suriye ve Irak'ta küçük hesaplar peşine düşmemelidir.

Din ve mezhep adları

Örnek

Bu coğrafyada Müslümanlık hep hâkim olmuştur.

Bizler Hanefilik mezhebinin derinliğini kavrayamadık.

Din ve mezhep adlarının mensuplarını bildiren adlar

Örnek

Her Müslüman örnek bir kişi olmak zorundadır.

İmam, Hanefi olanları dikkatli olmaları hususunda özellikle uyardı.

Din ve mitoloji ile ilgili özel adlar

Örnek

Bu zor zamanlarında Allah yardımcıları olsun.

Üzüntülüydü çünkü Cebrail bugün vahyi kesmişti.

Onlar için Kibele çok çok önemliydi.

Gezegen ve yıldız adları

Ay, güneş ve dünya sözcükleri astronomi terimi olarak kullanıldığında özel isim olur. Diğer durumlarda özel isim olmaktan çıkar.

Örnek

Mustafa, Halley'i farklı bir gök cismi olarak biliyordum, diyordu.

O derste Dünya'nın hareketlerini bir türlü anlamıyordu.

Bazen Ay'ın farklı biçimlere girmesi kişilerde heyecan uyandırır.

Türkiye, ilk kez böyle bir Güneş tutulmasına tanık oldu.

Uzay bilimciler için Neptün ve Plüton birer soru işareti değildir.

Kıta, deniz, okyanus, bölge, şehir, ilçe, semt, mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak, park, dağ, deniz, göl, tepe, yayla, ırmak, ova, boğaz, kanal, geçit adları

Örnek

Küresel ısınma toplantısı Afrika'da yapılacak.

İran, Hazar Denizi'nde büyük bir medeniyet kurmuş.

O havada Manş Denizi mükemmel görünüyordu.

Büyük Okyanus ile Atlas Okyanusu arasında önemli bir mesafe vardır.

Asya ve Avrupa'nın kesişme noktası Türkiye'dir.

Bu kışı Doğu Anadolu şiddetli geçirdi.

Emekli olunca Sakarya'ya yerleşeceğim.

Ahmet Ali Paşa Mahallesi'nde ikamet etmekteydi.

Herkes Zafer Meydanı önünde bekliyordu.

İlk arabalar Turgut Özal Bulvarı'ndan geçmek zorunda kaldı.

Çalışanlar, Cemal Nadir Sokağı ile temizliğe başladılar.

Gelenler en çok Antalya Milli Parkı'nı beğenmişler.

Türkiye’nin en uzun caddesi İskele Caddesi'dir.

Ankara Güniz Sokak ismini bir daha hatırladı.

Şaire adeta ilham olmuştu Ağrı Dağı.

Gezide herkes Everest Tepesi'ni merak ediyordu.

Bu yıl da Marmara Denizi'nde yüzeceğiz.

Bir hatırası kalmaz mı Van Gölü'nde feribotla Tatvan'a gitmenin.

Unutma, Murat Nehri'nde balık tuttuğumuz günleri.

Lalelerle süslendiğinde bir başka olur haziranda Muş Ovası.

Toplantıda Türkiye, Asya ülkelerine ev sahipliği yapacak.

Ünlü padişahın Süveyş Kanalı ile ilgili projesini bazı kişiler maalesef anlayamadı.

Seyyahlar için Panama Geçidi ayrı bir heyecana sebep olur.

En duygusal anlarını kamyonu Zigana Geçidi'ni geçince yaşardı.

Konya Ovası'nın bittiği yerde Çukurova başlar.

Yeşilırmak ve Kızılırmak bir gün Fırat Nehri ile beslenecek.

İstanbul'un Asya Yakası, Avrupa Yakası'ndan daha sakindir.

İstanbul Boğazı hep emsalsiz olarak kalacak.

Mülteciler için Ege Denizi önemli geçiş yeridir.

İlkbaharın Erciyes Dağı bir başka şenlenir.

Saray, köşk, han, kale, köprü, kule, anıt, müze vb. yapı adları

Örnek

Dolmabahçe Sarayı, Çankaya Köşkü, Rüstem Paşa Hanı, Ankara Kalesi, Mostar Köprüsü, Mevlana Müzesi, Sümela Manastırı, Boğaziçi Kulesi, Zafer Abidesi, Bilge Kağan Anıtı

Kurum, kuruluş ve kurul adları

Örnek

Türkiye Büyük Millet Meclisi çalışmasını tamamlayarak tatile girdi.

Türk Dil Kurumu bu konularda en güvenilir kaynaktır.

Konuyu en son Anayasa Mahkemesi karara bağlayacak.

Gazi Üniversitesi onun hayatında bir dönüm noktası olmuştur.

Yeşilay Derneği çalışanları dövizleriyle yine sahadalar.

Bakanlar Kurulu bu kez farklı bir konuyu karara bağlayacak.

Din Öğretimi Genel Müdürlüğü yarışmalara çok önem verir.

Kanun, tüzük, yönetmelik, yönerge, genelge adları

Örnek

Çıraklık ve Mesleki Eğitim Kanunu,

Türk Bayrağı Tüzüğü,

Ortaöğretim Kurumları Yönetmeliği

Kitap, dergi, gazete ve sanat eserlerinin (tablo, heykel, beste vb.) adları

Örnek

En beğendiği eser, Kendi Gök Kubbemiz idi.

Akif Safahat ile ününü her tarafa yayar.

O haberi de Resmi Gazete sayesinde öğrenmişti.

Türk Edebiyatı dergisinde birçok yazım çıkacak.

Kütüphanesinde Sabah, Türkiye, Milliyet, Hürriyet gazetelerini sürekli bulundurur.

Kaplumbağa Terbiyecisi, Osman Hamdi Bey'in iki farklı versiyonunu çizdiği tablosudur.

Onuncu Yıl Marşı, Çamlıbel ve Çağlar tarafından yazılan ve 1933'te bestelenen marştır.

Ulusal, resmî ve dinî bayramlarla anma ve kutlama günlerinin adları

Örnek

Cumhuriyet Bayramı, Ramazan Bayramı, Kurban Bayramı, Miraç Kandili, Öğretmenler Günü, Çanakkale Şehitlerini Anma Günü

Tarihî olay, çağ ve dönem adları

Örnek

Kurtuluş Savaşı, Çanakkale Savaşı, Millî Mücadele, İlk Çağ, Lale Devri, Cahiliye Dönemi, Buzul Dönemi, Tanzimat Dönemi

Kurultay, bilgi şöleni, çalıştay, açık oturum vb. toplantıların adları

Örnek

Uluslar Arası Türk Dili Kurultayı

Manas Bilgi Şöleni

Özel adlardan türetilen bazı adlar

Örnek

Türkçe, Türkçü, Türkçülük, Türklük, İslamcı, Hristiyanlık, Yahudilik,

Ankaralı, Reşat Nuriler, Atatürkçülük

Ayrıca bakınız

Sözcük Türleri Konu Anlatımı