Edebiyat Okulu: Belgisiz Sıfatlar Nedir? Örnekler

Varlıkların sayı bakımından belirsizliklerini ifade eden sıfatlara denir. Varlıkları tam olarak değil de yaklaşık olarak belirten sıfatlardır. "Bir, birçok, birkaç, çoğu, kimi, bazı, tüm, başka, bütün, birtakım, hiçbir, herhangi bir, her" gibi sözcüklerin önlerine bir ismin gelmesiyle oluşur.

Örnek

Bir gün hepimiz yaptıklarımızdan pişman olacağız. (bir gün)

Yarın okulumuzda bazı dersler boş geçecek. (bazı dersler)

Birçok insan anne ve babasının kıymetini sonradan anlar. (birçok insan)

Bunu hiçbir insan geri çeviremez. (hiçbir insan)

Birkaç arkadaş birlikte pikniğe gidecekler. (birkaç arkadaş)

Onlar, bu konuda her şeyi göze almışlardı. (her şey)

Kimse bütün insanlığı karşısına alamaz. (bütün insanlık)

Biraz elma alalım diye gelmiştik manava. (biraz elma)

İnsanlar, çoğu zaman yaşanılan anın kıymetini bilmezler. (çoğu zaman)

Bir gün sen de anlarsın dünyanın kaç bucak olduğunu. (bir gün)

Kimi insanlar balıkların çeşidini bilir, ben ayrılıkların. (kimi insanlar)

Yaptığımız tüm hesaplar alt üst oldu böylece. (tüm hesaplar)

Birtakım düşünceler kişileri köreltir. (birtakım düşünceler)

Bu işte herkes başka hesap peşindedir. (başka hesap)

Herhangi bir tuşla oraya ulaşabilirsiniz. (herhangi bir tuş)

Yukarıdaki cümlelerde koyu yazılmış olan yerler varlıkları tam değil de yaklaşık veya belirsiz olarak ifade ettiklerinden belgisiz sıfat görevindedirler.

Belgisiz Sıfatlarla İlgili Uyarılar

1. "Bir" sözcüğü hem belgisiz sıfat hem de sayı sıfatı olarak kullanılır. "Herhangi bir" anlamında kullanılırsa belgisiz sıfat, "tek" anlamında kullanılırsa ve yerine "iki, üç, dört" vb. sayılar gelebiliyorsa sayı sıfatıdır.

Örnek 1

Bir gün olur sen de bizi anlarsın.

Yukarıdaki cümledeki "bir" sözcüğü belgisiz sıfattır. "Bir" sözcüğünün yerine "iki, üç" vb. sayılar gelemez. Öyle ki: "İki gün olur sen de bizi anlarsın." şeklinde bir cümle karşımıza çıkar ki bu da yanlış bir cümle olur.

Örnek 2

Bir günde o uzak dediğimiz yere ulaşmış.

Yukarıdaki cümlede geçen "bir" sözcüğü sayı sıfatıdır. "Bir" sözcüğünün yerine "iki, üç" vb. sayıları getirebiliriz. Öyle ki "İki günde uzak dediğimiz yere ulaşmış." şeklinde bir cümle karşımıza çıkar ki bu da doğru bir cümledir.

2. "Kimi" ve "çoğu" sözcükleri hem belgisiz zamir hem de belgisiz sıfat olarak kullanılır. Sözcüklerin önünde bir isim varsa belgisiz sıfat yoksa belgisiz zamirdir.

Örnek

Kimi insanlar balıkların, ben ayrılıkların çeşidini bilirim. (belgisiz sıfat)

Kimi bunu hazmedemedi, şikâyet yoluna gitti. (belgisiz zamir)

Çoğu çiçekler baharın açılır. (belgisiz sıfat)

Çoğu gerçeğin farkına bile varmamıştı. (belgisiz zamir)

Ayrıca bakınız

Sözcük Türleri Konu Anlatımı

İsim (Ad) Konu Anlatımı