Yardımcı Eylem Eylemsi Eksikliğinden Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları

Örnekler


Söylediklerinin saçma ve gerçeği yansıtmadığı görülüyor.

 

Yukarıdaki cümlede "ve" bağlacından önce ve sonra gelen sözcüklere bakıldığı zaman anlatım bozukluğu fark edilir. "Söylediklerinin saçma yansıtmadığı ve gerçeği yansıtmadığı görülüyor." cümlesiyle karşılaşırız. Bu da dil ve anlatım açısından kusurlu bir cümledir. Cümledeki anlatım bozukluğu şu şekilde giderilebilir:


Söylediklerinin saçma 
olduğu ve gerçeği yansıtmadığı görülüyor. 

 

Sınavlara az hatta hiç çalışmadığı aldığı notlardan anladık. 

 

Cümlede ortak fiilimsi kullanımından kaynaklanan bir anlatım bozukluğu söz konusudur. Cümle; "Sınavlara az çalışmadığı hatta hiç çalışmadığı aldığı notlardan anladık." şeklindedir. "Az" sözcüğünden sonra olumlu ve cümlenin anlamına uygun bir eylemsinin gelmesi gerekir. Bunları dikkate alıp cümleyi yazacak olursak:

 

Sınavlara az çalıştığı hatta hiç çalışmadığı aldığı notlardan anladık. 

 

Görevlilerin beyaz kravat ve koyu renk ceket giymesi gerekir. 

 

"Kravat" ve "ceket" sözcükleri aynı fiilimsiye bağlanmıştır. Ceket giyilir ama kravat giyilmez. Öyleyse "kravat" sözcüğünden sonra bir fiilimsi getirmek gerekir. Cümledeki anlatım bozukluğu şu şekilde giderilebilir:


Görevlilerin beyaz kravat 
takması ve koyu renk ceket giymesi gerekir. 

 

Hangisinin başarılı hangisinin başarılı olmadığını öğreneceğiz.

 

Cümlede fiilimsi olan sözcüğün ortak kullanılmasından kaynaklanan bir anlatım bozukluğu vardır. Cümlede yer alan "hangisinin" sözcüğünden önce bir fiilimsinin gelmesi gerekir. Anlam ve dil bilgisi kurallarına uygun bir sözcük olmalıdır. Cümlenin doğru yazımı şu şekildedir:


Hangisinin başarılı 
olduğunu hangisinin başarılı olmadığını öğreneceğiz. 

 

Çok az veya hiç çalışmadan sınavlara girdiler.

 

Cümle; "Çok az çalışmadan veya hiç çalışmadan sınavlara girdiler." şeklindedir. Bu da dil ve anlatım bakımından kusurlu bir ifadedir. Burada "çalışmadan" zarf-fiilinin ortak kullanılmasından kaynaklanan bir anlatım bozukluğunun olduğu görülür. Cümledeki anlatım bozukluğu şu şekilde giderilebilir:


Çok az 
çalışarak veya hiç çalışmadan sınavlara girdiler. 

 

Bu yemekleri sağlıklı ve yaşlı olmayan kişiler yiyebilir.

 

"Bu yemekleri sağlıklı olmayan ve yaşlı olmayan kişiler yiyebilir." şeklindeki ifade, dil ve anlatım açısından kusurlu bir ifadedir. Cümlede "olmayan" sıfat-fiilinin ortak kullanılmasından kaynaklanan bir anlatım bozukluğu söz konusudur. "Ve" bağlacından önce olumlu bir fiilimsinin getirilmesi gerekir. Cümlenin doğru yazımı aşağıdaki gibidir:


Bu yemekleri sağlıklı 
olan ve yaşlı olmayan kişiler yiyebilir. 

 

Çocuklar bundan en az zarar ya da hiç zarar görmeden kurtulabilirler. 

 

Cümlede "görmeden" zarf-fiili ortak kullanılmıştır. Cümlenin orijinali, "Çocuklar bundan en az zarar görmeden ya da hiç zarar görmeden kurtulabilirler." şeklindedir. Bu da yanlış bir ifade tarzıdır. Cümledeki anlatım bozukluğu şu şekilde giderilebilir:


Çocuklar bundan en az 
zararla ya da hiç zarar görmeden kurtulabilirler. 

 

Ona, buraya gelmeden önce mi sonra mı telefon ettin?

 

Cümle ortak öğesiz şu şekildedir: "Ona, buraya gelmeden önce mi gelmeden sonra mı telefon ettin?" Ortak kullanılan öğeyi yazdığımızda cümle anlamsızlaşmaktadır. Öyleyse "sonra mı" sözcüğünden önce "gel-" fiilinin zıt anlamlısını getirmeliyiz. Kısacası cümlenin doğru yazımı şu şekildedir:


Ona, buraya gelmeden önce mi buradan gittikten sonra mı telefon ettin?

 

Bu, sizlere verebileceğimiz en önemli ödül ve en önemli hedeftir. 

 

Cümleyi olduğu gibi yazdığımız zaman "Bu, sizlere verebileceğimiz en önemli ödül ve verebileceğimiz en önemli hedeftir." şeklinde bir cümle ile karşılaşırız. "Ödül" için "verebilecek" fiilimsisi kullanılabildiği halde; "hedef" için "vermek" fiili kullanılamaz. "Hedef" sözcüğü için en güzel bağdaştırma "göster-" eylemidir. Cümledeki anlatım bozukluğu şu şekilde giderilebilir:

 

Bu, sizlere verebileceğimiz en önemli ödül ve göstereceğimiz en önemli hedeftir. 


Ayrıca bakınız


Anlam Bakımından Anlatım Bozuklukları-Bağdaşıklık

 

Duruluk İlkesine Aykırılık (Gereksiz Sözcük Kullanmak)

Sözcükleri Birbiriyle Karıştırma-Yanlış Anlamda Kullanma

Yerinde Kullanılmayan Sözcük veya Öğeler (Sözün Yanlış Yerde Kullanılması)

Karşılaştırma Yanlışlığı

Zamir Eksikliğinden Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları (Anlam Belirsizliği)

Deyim ve Atasözü Yanlışları

Anlamca Çelişen Sözcüklerin Bir Arada Kullanılması

Mantık Hataları

Yapısı Yanlış Sözcük Kullanmak

Yardımcı Eylemleri Gereksiz Kullanmak

 

Yapı Bakımından Anlatım Bozuklukları-Bağlaşıklık

 

Özne Yüklem Uygunluğuna Aykırı Yanlışlıklar

Öğe Eksikliğinden Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları

Yüklem Yanlışları

Özne Yanlışları

Nesne Eksikliği

Dolaylı Tümleç Eksikliği

Tamlama Yanlışları

Ek Yanlışları (Tamlayan Eki Eksikliği)

Tamlayan Eksikliği

Çatı Uyuşmazlığı

Kip Uyuşmazlığı

Olumluluk-Olumsuzluk Uyumu

 

Anlatım Bozuklukları Konu Testleri

 

Anlatım Bozuklukları Test 1

Anlatım Bozuklukları Test 2

Anlatım Bozuklukları Test 3

Anlatım Bozuklukları Test 4

Anlatım Bozuklukları Test 5

Anlatım Bozuklukları Test 6

Anlatım Bozuklukları Test 7

Anlatım Bozuklukları Test 8

Anlatım Bozuklukları Test 9

Anlatım Bozuklukları Test 10

 

Anlatım Bozuklukları Konu Anlatımı

 

Ana Sayfa


Hiç yorum yok:

Yorum Gönder