Edebiyat Okulu: Nesne Eksikliğinden Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları

Çoğunlukla ortak öğe durumunda olmayan dolaylı tümlecin cümlede ortak kullanılmasından kaynaklanan anlatım bozuklukları bu başlık altında değerlendirilir. Bu tipteki anlatım bozuklukları daha çok sıralı ve bağlı cümlelerde görülür.

Örnekler

Yasalara göre, paranın üzerine yazı yazmak, yırtmak yasaktır.

Cümlede dolaylı tümlecin ortak kullanılması anlatımı bozmuştur. Yırtmak sözcüğünden önce nesnenin yer alması gerekir. Cümleyi şöyle düzeltebiliriz:

Yasalara göre, paranın üzerine yazı yazmak, paraları yırtmak yasaktır.

Mustafa'ya anlatmış, ikna etmiştim.

Yukarıdaki cümlede "Mustafa'ya" sözcüğü ortak kullanılmıştır. Yani cümle; "Mustafa'ya anlatmış, Mustafa'ya ikna etmiştim." şeklindedir. Bu da anlatımı bozmuştur. Cümlenin doğru yazılışı şu şekildedir:

Mustafa'ya anlatmış, onu ikna etmiştim.

Yetimlere şefkat elimizi uzatmalı, korumalıyız.

Dolaylı tümlecin ortak kullanılması anlatımı bozmuştur. Cümledeki anlatım bozukluğu şu şekilde giderilebilir:

Yetimlere şefkat elimizi uzatmalı, onları korumalıyız.

Dostlarına değer veren, soran biriydi.

"Dostlarına değer veren, dostlarına soran biriydi." şeklinde yanlış bir cümle ile karşı karşıyayız. Yani cümlede nesne eksikliği söz konusudur. Cümlenin doğru yazılışı şu şekildedir:

Dostlarına değer veren, onları soran biriydi.

İstanbul'a iki kez gittim, çok beğendim.

"İstanbul'a" sözcüğü cümlede ortak kullanılmıştır. Bu da cümledeki anlatımı bozmuştur. Cümlenin doğru yazılışı şu şekildedir:

İstanbul'a iki kez gittim, İstanbul'u çok beğendim.

Arkadaşlarımızın sorununa sahip çıkarak desteklemeliyiz.

Cümleyi tam olarak yazdığımızda "Arkadaşlarımızın sorununa sahip çıkarak arkadaşımızın sorununa desteklemeliyiz." şeklinde yanlış bir anlatımla karşılaşmaktayız. Nesnenin eksik olması anlatım bozukluğuna neden olmuştur. "Desteklemeliyiz" çekimli fiilinden önce nesnenin gelmesi gerekir. Cümlenin doğru yazılışı aşağıdaki gibidir:

Arkadaşlarımızın sorununa sahip çıkarak arkadaşlarımızı desteklemeliyiz.

Genç yeteneklere çok değer verir, her yerde överdi.

"Genç yeteneklere" söz grubunun ortak kullanımı anlatımı bozmuştur. "Her yerde" söz öbeğinden önce nesnenin gelmesi gerekir. Doğrusu:

Genç yeteneklere çok değer verir, onları her yerde överdi.

Olaylara tek taraflı bakmak, öylece değerlendirmek yanlıştır.

"Cümle "Olaylara tek taraflı bakmak, olaylara öylece değerlendirmek yanlıştır." şeklindedir. Bu da yanlış bir ifadedir. Cümledeki anlatım bozukluğu şu şekilde giderilebilir:

Olaylara tek taraflı bakmak, olayları öylece değerlendirmek yanlıştır.

Ayrıca bakınız

Anlam Bakımından Anlatım Bozuklukları-Bağdaşıklık

Duruluk İlkesine Aykırılık (Gereksiz Sözcük Kullanmak)

Sözcükleri Birbiriyle Karıştırma-Yanlış Anlamda Kullanma

Yerinde Kullanılmayan Sözcük veya Öğeler (Sözün Yanlış Yerde Kullanılması)

Karşılaştırma Yanlışlığı

Zamir Eksikliğinden Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları (Anlam Belirsizliği)

Deyim ve Atasözü Yanlışları

Anlamca Çelişen Sözcüklerin Bir Arada Kullanılması

Mantık Hataları

Yapısı Yanlış Sözcük Kullanmak