Bir cümlede anlamca birbirine aykırı olan sözlerin birlikte
kullanılması cümlenin anlam bütünlüğünü bozar. Bu tür cümlelerde genellikle
kesinlik ihtimal çelişkisi görülür.
Örnekler
Tam seksen civarında köyün yolu kapalıdır.
Cümlede "tam" ve "civarında" sözcüklerinin
birlikte kullanıldığını görmekteyiz. "Tam"; "kesinlik",
"civarında"; "ihtimal" bildiren
sözcüklerdir. Cümledeki anlatım bozukluğu şu şekillerde
giderilebilir:
Seksen
civarında köyün yolu kapalıdır.
Tam seksen
köyün yolu kapalıdır.
Hiç şüphesiz Türkiye'nin en soğuk şehri Erzurum olsa
gerek.
"Hiç şüphesiz" söz grubu "kesinlik"
bildirirken; "olsa gerek" söz grubu "ihtimal"
bildirmektedir. Cümledeki anlatım bozukluğu şu şekillerde
giderilebilir:
Hiç şüphesiz Türkiye'nin
en soğuk şehri Erzurum'dur.
Türkiye'nin en
soğuk şehri Erzurum olsa gerek.
Emanetlerimi eminim bu saate kadar
almış olmalısınız.
"Eminim" sözü "kesinlik"; "almış
olmalısınız" sözcükleri de "ihtimal" bildirmektedir. Bu iki
sözün bir arada kullanılmaması gerekir. Cümledeki anlatım bozukluğu şu
şekillerde giderilebilir:
Emanetlerimi eminim bu
saate kadar almış.
Emanetlerimi
bu saate kadar almış olmalısınız.
Bu şehre yerleşeli hemen hemen tam on yıl oldu.
Cümlede geçen "hemen hemen" söz grubu
"ihtimal" bildirirken; "tam" sözcüğü "kesinlik"
bildirmektedir. Bu iki sözcüğün bir arada kullanılması anlatım bozukluğuna neden
olmuştur. Cümleyi şu şekilde düzeltebiliriz:
Bu şehre yerleşeli tam on yıl oldu.
Elbette okula gitmemişse sinemaya gitmiş olabilir.
Cümlede geçen "elbette" sözcüğü kesinlik;
"olabilir" sözcüğü de ihtimal bildirmektedir. Bu iki sözcük bir
cümlede birlikte kullanıldığı zaman anlatım bozukluğu oluşur. Cümleyi şu
şekilde düzeltebiliriz:
Elbette okula gitmemişse sinemaya gitmiştir.
Okula
gitmemişse sinemaya gitmiş olabilir.
Mustafa artık kesinlikle böyle bir hataya düşmeyebilir.
"Kesinlikle" ve "düşmeyebilir" sözcüklerinin
bir arada kullanılması çelişki oluşturmuştur. İki sözcükten birini cümlede
kullanmak gerekir. Cümledeki anlatım bozukluğu şu şekillerde
giderilebilir:
Mustafa
artık kesinlikle böyle bir hataya düşmez.
Mustafa
artık böyle bir hataya düşmeyebilir.
Okul bahçesinde yaklaşık tam iki yüz elli kişi vardı.
"Yaklaşık" ve "tam" sözcüklerinin bir arada
kullanılması anlatım bozukluğuna neden olmuştur. Bu çelişkili durum şöyle
düzeltilebilir:
Okulun bahçesinde tam iki yüz elli kişi vardı.
Ayrıca bakınız
Anlam Bakımından Anlatım Bozuklukları-Bağdaşıklık
Duruluk İlkesine Aykırılık (Gereksiz Sözcük Kullanmak)
Sözcükleri Birbiriyle Karıştırma-Yanlış Anlamda Kullanma
Yerinde Kullanılmayan Sözcük veya Öğeler (Sözün Yanlış Yerde Kullanılması)
Zamir Eksikliğinden Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları (Anlam Belirsizliği)
Yapısı Yanlış Sözcük Kullanmak
Yardımcı Eylemleri Gereksiz Kullanmak
Yapı Bakımından Anlatım Bozuklukları-Bağlaşıklık
Özne Yüklem Uygunluğuna Aykırı Yanlışlıklar
Öğe Eksikliğinden Kaynaklanan Anlatım Bozuklukları
Ek Yanlışları (Tamlayan Eki Eksikliği)
Yardımcı Eylem, Eylemsi Eksikliği vb. Yanlışlıklar
Anlatım Bozuklukları Konu Testleri
Anlatım Bozuklukları Konu Anlatımı
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder