Ek
eylemin çekimli biçimleri olan "idi, imiş, ise" ek olarak yazıldığı
zaman bitişik, sözcük olarak yazıldığında ayrı yazılır. Sözcüklere bitişik de
ayrı da yazılabilir.
Örnek
Ahmet bir zamanlar buralarda çobandı. (çoban idi)
Bu yerler bir zamanlar tenhaymış. (tenha imiş)
Yarın okulda olacaksanız uğrayalım. (olacak
iseniz)
Bize uğramıyor değildi. (değil idi)
Ek
Fiilin Yazılışıyla İlgili Uyarılar
1. Ünsüz harfle biten sözcüklere ulandığı
(bitişik yazıldığı) zaman "i" sesi düşer. Birleşik yazımlarda
kalınlık-incelik (büyük ünlü uyumu) uyumuna uyar.
Örnek
Bitkin idi > bitkindi
Çirkin idi > çirkindi
Rahatsız idi > rahatsızdı
Temiz imiş > temizmiş
Çalışkan imiş > çalışkanmış
Tembel imiş > tembelmiş
Bakar ise > bakarsa
Gelir ise > gelirse
Çocuk ise > çocuksa
2. Ünlü harfle biten
kelimelere bitişik yazıldığı zaman araya "y" kaynaştırma ünsüzü
girer. Bu durumda baştaki "i" ünlüsü düşer ve sözcük kalınlık-incelik
(büyük ünlü uyumu) uyumuna uyar.
Örnek
Evli
idi > evliydi
Başarılı
idi > başarılıydı
Zeki
idi > zekiydi
Sonuncu
imiş > sonuncuymuş
Mustafa
imiş > Mustafa'ymış
Akıllı
imiş > akıllıymış
Ne
ise > neyse
Bu
ise > buysa
Hasta
ise > hastaysa
3. Ek fiilin zarf-fiil eki
almış şekli olan "iken" ayrı yazılabildiği gibi
kelimelere bitişik de yazılabilir. Bitişik yazıldığı zaman "iken"in
başındaki "i" sesi düşer.
Örnek
Yazılacak
iken > yazılacakken
Yazıyor
iken > yazıyorken
İçer
iken > içerken
Uyur
iken > uyurken
Silmiş
iken > silmişken
Doktor
iken > doktorken
Okur
iken > okurken
Geliyor
iken > geliyorken
Bilmiyor
iken > bilmiyorken
Çizer
iken > çizerken
4. "iken" ünlü ile
biten sözcüklere bitişik yazıldığı zaman ise "iken"in başındaki
"i" ünlüsü düşer ve araya "y" kaynaştırma ünsüzü girer.
Örnek
Bilgili
iken > bilgiliyken
Evde
iken > evdeyken
Okulda
iken > okuldayken
Yolda
iken > yoldayken
İlgili
iken > ilgiliyken
Öğrenci
iken > öğrenciyken
Bizde
iken > bizdeyken
Nöbetçi
iken > nöbetçiyken
Ek Fiilin Yazılışının Cümle İçerisindeki Kullanımı ile İlgili
Örnekler
Bize
geldiğinde de gereğinden fazla bitkindi. (bitkin idi)
Görüntü
gerçekten de çok çirkindi.
(çirkin idi)
Oranın
havası bizim buralara nispetle daha temizmiş.
(temiz imiş)
Eskiden
beri her işinde böyle çalışkanmış.
(çalışkan imiş)
Bize
erken gelirse hep beraber
onlara gideceğiz. (gelir ise)
Onu
yapan bu çocuksa derhal
gereğini yapalım. (çocuk ise)
İsmail daha bir
haftalık evliydi. (evli idi)
Diğer işlerinde de
böyle başarılıydı. (başarı idi)
Bütün bunları bize
yapan Mustafa’ymış. (Mustafa
imiş)
Küçüklüğünde de aynen
böyle akıllıymış. (akıllı imiş)
Bunları neyse sonra konuşalım. (ne ise)
Beklediğimiz kişi buysa sorun yok. (bu ise)
Biri ayran içerken diğer sigara içiyordu. (içer
iken)
Birisi evdeyken asla evde durmak istemezdi.
(evde iken)
O gün o nöbetçiyken bütün bunlar yaşandı.
(nöbetçi iken)
Bütün bunları onlar
bilmiyor değildi. (bilmiyor
değil idi)
Yararlanılan Kaynaklar
Türk Dil Kurumu, Noktalama İşaretleri Açıklamalar (tdk.gov.tr)
Ayrıca bakınız
"De" Bağlacı ile "-de, -da" Eklerinin Yazımı
Fiil Çekimi ile İlgili Yazılışlar
Satır Sonuna Sığmayan Sözcüklerin Yazımı
Kesme İşaretinin Kullanıldığı Yerler
Düzeltme İşareti ile İlgili Yazım Kuralları
Bitişik ve Ayrı Yazılan Kelimelerin Yazımı
Bitişik Yazılan Birleşik Kelimelerin Yazımı
Ayrı Yazılan Birleşik Kelimelerin Yazımı
Gün, Ay ve Tarih Adlarının Yazımı
Gezegen ve Yıldız Adlarının Yazımı
Dünya Güneş ve Ay Adlarının Yazımı
Pekiştirmeli Sözlerin Yazılışı
Büyük Harflerin Kullanıldığı Yerler
Yazımı En Çok Karıştırılan Sözcükler
Noktalama İşaretleri Konu Anlatımı
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder