Soru İşareti ve Kullanıldığı Yerler

1. Soru anlamlı tüm cümlelerin sonuna konur. Yani soru eki "mi" ve birer soru sözü olan; soru zamiri, soru sıfatı, soru zarfının yer aldığı cümlelerin sonunda yer alır.


Örnek

 

Türkçenin ilk yazılı metinleri nerede bulunmaktadır? (soru zamiri)

 

Kim yarın günün anlam ve önemini belirten konuşmayı yapacak? (soru zamiri)

 

Hangi ülke bu rezaletin sorumluluğunu üstlenecek? (soru sıfatı)

 

Niçin bülbül yaslı bakışır dağlar? (soru zarfı)

 

Sanat eserlerinde dilin ikinci planda olamayacağını anlayacak  bir gün? (soru edatı)

 

2. Şüphe duyulan bilgilerin yanına ya da kesin bilinmeyen yer, tarih vb. durumlar için kullanılır. Bu durumlarda soru işareti (?) parantez içerisinde belirtilir.

 

Örnek

 

Ahmet Yılmaz 1940 (?) yılında doğmuş.

 

Köroğlu'nun Bolu'da (?) yaşadığı bilinir.

 

Karacaoğlan'ın Güneydoğu Anadolu'da (?) yaşadığı söylenilir.

 

Samsun’dan İstanbul'a uçakla iki saatte (?) varmış.

 

Fatih Anadolu Lisesi'nden 1997 (?) yılında mezun olmuş.

 

Dede Korkut'un (570?-632) yılları arasında, Hz. Muhammed (S.A.V) zamanında yaşadığı rivayet edilmektedir.


3. Soru bildiren ancak soru eki veya sözü içermeyen cümlelerin sonuna konur.

 

Örnek 1

 

Gümrükteki memur başını kaldırdı:

 

— Adınız?

 

Örnek 2

 

— Mesleğiniz?

 

— Öğretmenlik.

 

— Branşınız?

 

— Türk Dili ve Edebiyatı.

 

Örnek 3

 

— Babası silahı alır almaz evden fırladı ve iki el ateş etti.

 

— Sonra?

 

— Bir eve hızlıca koştu.

 

— Başka?

 


Soru İşareti (?) ile İlgili Önemli Uyarılar

 

1. Soru anlamı taşıyan sıralı cümlelerde soru işareti cümlenin sonuna konur. Önceki cümlelerde soru işareti (?) yerine virgül işareti (,) konulur.

 

Örnek

 

İhsan mı çalışmadı, öğretmen mi düşük not verdi, yanlışlık mı oldu?

 

Mustafa okula geldi mi, gelmedi mi?

 

Üsküdar'dan mı, Hisar'dan mı, Kavaklardan mı? (Yahya Kemal Beyatlı)

 

Hasan geçen yaz evini mi, arabasını mı boyadı?

 

Çamların kozalaklarını topladı mı, yaktı mı?

 

2. Soru anlamı taşıyan fakat cevap gerektirmeyen cümlelerin sonuna da soru işareti (?) konur. Bu tür cümlelerin cevabı kendi içinde gizlidir. Bunlara "sözde soru cümlesi" de denir.

 

Örnek

 

Mustafa'dan daha çalışkan öğrenci mi olur? ("olmaz" anlamında / sözde soru cümlesi)


Bu havada bahçede top mu oynanılır? ("oynanmaz" anlamında / sözde soru cümlesi)

Bu yetimlere benden başka kim bakabilecek ki? (kimse bakamayacak anlamında / sözde soru cümlesi)

 

Hasan'ı hiç sevmez olur muyum? ("severim" anlamında / sözde soru cümlesi)

 

Böyle sahnelere yürek mi dayanır? ("dayanmaz" anlamında / sözde soru cümlesi)

 

3. "mı, mi" eki temel cümlede zarf tümleci görevinde kullanıldığı zaman cümlenin sonuna soru işareti (?) konmaz. 

 

Örnek

 

Sabah erken bize geldi mi yürüyüşe çıkarız. ("Gelince" anlamını verdiği için zarftır.)

 

Ders çalışmaya başladı  dünyayla ilişkisini keser. ("Başlayınca" anlamını verdiği için zarftır.)

 

Her ayın sonu geldi mi şehre maaşını almaya giderdi. ("Geldiğinde" anlamında olduğu için zarftır.)

 

4. İçerisinde soru sözcükleri (soru zamiri, soru sıfatı, soru zarfı) ve soru eki ("mi" soru edatı) bulunan cümlelerde soru anlamı yoksa cümlenin sonuna soru işareti konmaz.

 

Örnek

 

Niçin bu kadar mecalsiz düştüğümü anlayamadım.

 

Yolu bu civarlara düştü  mutlaka bize haber verir.

 

Nasıl bulmak istiyorsan öyle bırak çevreyi.

 

Bizi kim arayıp sorarsa biz de onları arayıp sorarız.

 

Kaç kişi toplantıya katılmıştı, bir türlü hatırlayamadım.

 


Soru İşareti (?) ile İlgili Alıştırmalar

 

1. Aşağıda yer alan cümlelerde yer alan soru işaretlerin konuş gerekçesini araştırınız.     

Sınavda son konularda çok fazla soru sorulacağını kim söylemiş?

 

Bunları bugüne kadar niçin bize söylemediniz?

 

Saha çalışmasına bize sınıftaki hangi öğrenciler eşlik edecek?

 

O da bir gün bu kutlu yürüyüşümüze katılacak mı?

 

Köroğlu'nun 1567 (?) yılında doğduğu söylenilir.

 

Sizi bu konuda desteklemez olur muyum efendim?


2. Aşağıda yer alan cümlelerde soru işaretlerinin yer almamasının nedenlerini bulmaya çalışınız.

 

Bu çocuk sizi gördü mü her zamanki gibi ağlamaya başlar.

 

Defalarca kez anlatmama rağmen konuyu niçin anlamadığını anlayamadım.

 

Kaç gün ağladı sızladı; kimse onu dinlemedi.

 

Hangi gün beyaz gömlek giysem yağmur yağar.

 

Bunu yapan kim olursa olsun bunun hesabını verecek.


Yararlanılan Kaynaklar


Türk Dil Kurumu, Noktalama İşaretleri Açıklamalar (tdk.gov.tr)


Ayrıca bakınız

 

Nokta İşareti

Virgül İşareti

Noktalı Virgül İşareti

İki Nokta İşareti

Üç Nokta İşareti

Ünlem İşareti

Kısa Çizgi İşareti

Uzun Çizgi İşareti

Eğik Çizgi İşareti

Tırnak İşareti

Kesme İşareti

Tek Tırnak İşareti

Parantez Yay Ayraç İşareti

Denden İşareti

Köşeli Ayraç İşareti


Noktalama İşaretleri Test 1

Noktalama İşaretleri Test 2

Noktalama İşaretleri Test 3

Noktalama İşaretleri Test 4

Noktalama İşaretleri Test 5 

Noktalama İşaretleri Test 6

Noktalama İşaretleri Test 7

Noktalama İşaretleri Test 8

Noktalama İşaretleri Test 9

Noktalama İşaretleri Test 10

 

Yazım Kuralları Konu Anlatımı


Noktalama İşaretleri Konu Anlatımı


Ana Sayfa 

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder