1. Herhangi bir sebeple tamamlanmamış cümlelerin sonuna konur.
Örnek
Ah o eski günlerim bir geri gelse…
Muş Ovası uçsuz bucaksız güzelliğiyle önümüzde duruyordu ki…
Yolumuzun sağ tarafında uçsuz bucaksız bozkırlar…
Onun için yaptıklarım bir bir aklıma geliyor da…
Bir anda karşımıza bir yabani hayvan sürüsü çıktığında…
2. Söylenmek istenmeyen sözler yerine konur.
Örnek
Bütün mahalle ona "… Mustafa" derdi.
Kılavuzu karga olanın burnu b…tan çıkmaz.
Hızlı koşan atın... seyrek
düşer. (atasözü)
Arabacı B...'a
yaklaştığını söylüyor, ikide bir fırsat bularak arabanın içine doğru başını
çeviriyordu. (Ahmet Hamdi Tanpınar)
Gizli tanık …'den bunları öğrenmişler.
O …siz adamla beni bir daha yan yana getirmezseniz çok
iyi olur.
3. Alıntılarda başta, ortada, sonda alınmayan sözcük, sözcük grupları ve
bölümlerin yerine kullanılır.
Örnek 1
Nelson Mandela; "… en büyük
zafer hiçbir zaman düşmemekte değil, her düştüğünde ayağa kalkmakta
yatar." der.
Yukarıdaki cümlede cümlenin ilk sözcüğü
yazılmadığı için üç nokta işareti kullanılmıştır.
Örnek 2
Dost dost diye nicesine sarıldım
Benim sâdık yârim kara topraktır
Beyhude dolandım boşa yoruldum
Benim sâdık yârim kara topraktır
…
Yukarıdaki
şiirde şiirin sondan devam ettiğini belirtmek için üç nokta işareti konmuştur.
Örnek 3
Saçma ey göz eşkden gönlümdeki odlara su
Kim bu denlü dutuşan odlara kılmaz çâre su
…
Umduğum oldur ki
rûz-ı haşr mahrûm olmayam
Çeşm-i vaslun vire men teşne-i dîdâra su
Yukarıdaki şiirde şiirin orta beyitleri yazılmadığı için üç nokta işareti
kullanılmıştır.
Örnek 4
…
Tarihim, şerefim, şiirim,
her şeyim:
Yeryüzünde yer beğen!
Nereye dikilmek istersen,
Söyle, seni oraya dikeyim!
(Arif Nihat Asya)
Yukarıdaki
şiirde şiirin baş tarafı yazılmadığı için üç nokta işareti kullanılmıştır.
4. Örnekler sıralandıktan sonra "ve benzerleri" yerine konur.
Örnek
Okul çantasından birçok şey çıkardı: kitap, defter, cetvel…
O her alanda eser veren biriydi: roman, tiyatro, masal…
Bu yörede birçok meyve yetişir: elma, üzüm, portakal…
Toplantıya kimler katılmamıştı ki: Mustafa, Sabri, Mehmet…
Sözcük türlerini şöyle sıralayabiliriz: sıfat, zarf, zamir…
5. Ünlem ve seslenme ifadelerinde anlamı pekiştirmek için konur.
Örnek
— Koca Ali... Koca Ali, be!.. (Ömer Seyfettin)
6. Özellikle
tiyatro metinlerinde karşılıklı konuşmalarda susma yerine kullanılır.
Örnek 1
—Oğlum sen misin?
—…
— Niçin
konuşmuyorsun?
Örnek 2
— Kimsin?
— Ali...
— Hangi Ali?
— ...
— Sen misin,
Ali usta?
— Benim!..
— Ne arıyorsun
bu vakit buralarda?
— Hiç...
— Nasıl hiç?
Suya çekicini mi düşürdün yoksa!..
(Ömer Seyfettin)
7. Sözün bir
yerde kesilerek geri kalan bölümün okuyucunun hayal dünyasına bırakıldığını
göstermek veya ifadeye güç katmak için konur.
Örnek
Sana uğurlar olsun... Ayrılıyor yolumuz! (Faruk Nafiz Çamlıbel)
Üç Nokta (…)
işareti ile İlgili Önemli Uyarılar
1. Ünlem ve
soru işaretinden sonra üç nokta işareti gelirse üç nokta işareti yerine iki
nokta işareti konulmalıdır. Türk Dil Kurumu iki nokta işaretini yeterli
saymaktadır.
Örnek 1
— Koca Ali... Koca Ali, be!... (yanlış)
— Koca Ali... Koca Ali, be!.. (doğru)
Örnek 2
Gök ekini biçer gibi!... Başaklar daha
dolmadan. (yanlış)
Gök ekini biçer gibi!.. Başaklar daha
dolmadan. (doğru)
Örnek 3
Nasıl da akşam oldu?... Nasıl da yavrucaklar sustu?... (yanlış)
Nasıl da akşam oldu?.. Nasıl da yavrucaklar sustu?.. (doğru)
2. Üç nokta yerine dört ve daha fazla nokta kesinlikle kullanılmaz.
Örnek
Okula kimler gelmemişti ki: Ahmet, Osman, Ömer.... (yanlış)
Okula kimler gelmemişti ki: Ahmet, Osman, Ömer.................. (yanlış)
Okula kimler gelmemişti ki: Ahmet, Osman, Ömer... (doğru)
Üç Nokta İşareti
(…) ile İlgili Alıştırmalar
1. Aşağıdaki üç nokta işaretlerinin konuluş gerekçelerini belirtiniz.
Seni geçen yıldan bu yana öyle özlüyorum ki…
O …li
adamı derhal buradan uzaklaştırın.
Yunus Emre: "… hoş gör, Yaradan'dan
ötürü." der.
Doğum gününde çocuğunu hediyelere boğmuştu: oyuncak,
elbise, tablet…
2. Aşağıdaki üç nokta işaretleri yanlış konulmuştur. Bunların nedenlerini
araştırınız.
Ne güzeldi o yıllar!... Ne şirindi o yerler!...
Mustafa neredeyse bütün arkadaşlarını doğum gününe çağırmıştı: Ali, Osman,
Ömer!...
Herkes farklı bir hediye takdim etmişti: Gömlek, otomobil, bilgisayar…………….
Yararlanılan Kaynaklar
Türk Dil Kurumu, Noktalama İşaretleri Açıklamalar (tdk.gov.tr)
Ayrıca bakınız
Noktalama İşaretleri Konu Anlatımı
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder