Edebiyat Okulu: Haber (Bildirme) Kipleri

Geldikleri fiillere farklı zaman anlamları katan eklere haber ekleri denir. Haber; gerçekleşmiş, gerçekleşiyor veya gerçekleşecektir. Haber kipleri beşe ayrılır.

a. Öğrenilen Geçmiş Zaman "-mış, -miş, -muş, -müş": Başkasından duyulan veya sonradan fark edilen geçmiş bir eylemi dile getirmek için kullanılan bir zamandır.

Örnek

Yaz-mış-ım

Yaz-mış-sın

Yaz-mış

Yaz-mış-ız

Yaz-mış-sınız

Yaz-mış-lar

Öğrenilen Geçmiş Zaman Kipinin Cümle İçerisindeki Kullanımına Örnekler

Mustafa dün evde arkadaşına bir mektup yazmış.

Görüşmeyeli bayağı zayıflamışsın. (yeni bir görünüm kazanma)

Karla birlikte köyümüzün yolu kapanmış. (başkasından durumu öğrenme)

b. Görülen Geçmiş Zaman "-dı, -di, -du, -dü -tı, -ti, -tu,-tü": Tanık olunan, bizzat görülen geçmişte yapılan bir eylemin dile getirilmesinde kullanılır.

Örnek

Yaz-dı-m

Yaz-dı-n

Yaz-dı

Yaz-dı-k

Yaz-dı-nız

Yaz-dı-lar

Görülen Geçmiş Zaman Kipinin Cümle İçerisindeki Kullanımına Örnekler

Bütün konuları sınıfta öğretmenin gözetiminde yazdım.

Sizi dün çarşıda gezerken gördüm.

Annesi hasretle beklediği çocuğunun yanaklarından saatlerce öptü.

Ayrılan arkadaşının ardından öylece bakakaldı.

c. Şimdiki Zaman "-yor, -mekte, -makta": Yapılmakta olan, bitmemiş eylemlerin anlatılmasında kullanılır.

Örnek

Yazı-yor-um

Yazı-yor-sun

Yazı-yor

Yazı-yor-uz

Yazı-yor-sunuz

Yazı-yor-lar

Şimdiki Zaman Kipinin Cümle İçindeki Kullanımına Örnekler

Büyük bir aşkla ve heyecanla bunları yazıyorum.

Öğretmen şimdi sınıfta ders anlatıyor.

Bahçedeki çocuklar hiçbir şeye aldırış etmeden top oynuyorlar.

d. Gelecek Zaman "-ecek, -acak": Fiillere gelerek eylemin gelecekte yapılacağını belirten eklerdir.

Örnek

Yaz-acak(ğ)-ım

Yaz-acak(ğ)-sın

Yaz-acak

Yaz-acak(ğ)-ız

Yaz-acak-sınız

Yaz-acak-lar

Gelecek Zaman Kipinin Cümle İçerisindeki Kullanımına Örnekler

Gelecek hafta bir ziyaret için İstanbul'a gideceğim.

Bunları, bir gün tarih yazacak.

Sen de bir gün bunları yapmadığına pişman olacaksın.

e. Geniş Zaman "-r, -ar, -er": İş, oluş ve hareketin her zaman yapılacağını bildiren eklere denir.

Örnek

Yaz-ar-ım

Yaz-ar-sın

Yaz-ar

Yaz-ar-ız

Yaz-ar-sınız

Yaz-ar-lar

Geniş Zaman Kipinin Cümle İçerisindeki Kullanımına Örnekler

Her sabah düzenli olarak burada koşu yaparım.

Geceleri geç saatlere kadar ders çalışır.

Annesine aldırış etmeden her akşam dışarıda top oynar.

Not: Geniş zamanın olumsuzu Türkçede olumsuzluk ekleri olan "-me, -ma" eklerinden farklı olarak "-mez, -maz" ekleri ile yapılır. I. tekil ve çoğul şahıslarda yine "-me, -ma" ekleri olur.

Örnek

Olumlu Olumsuz

Yazarım yazmam

Yazarsın yazmazsın

Yazar yazmaz

Yazarız yazmayız

Yazarsınız yazmazsınız

Yazarlar yazmazlar

Ayrıca bakınız

Yapım Ekleri

Yapım Ekleri
İsimden İsim Yapım Ekleri
İsimden Fiil Yapım Ekleri
Fiilden İsim Yapım Ekleri
Fiilden Fiil Yapım Ekleri

Çekim Ekleri

Çekim Ekleri