Alaycı
bir ifadeyle söylenilenin tersini kastetmeye kinayeli söyleyiş denir. Kinayeli
söyleyiş ile bir söz sanatı olan "kinaye" çoğu zaman karıştırılır.
Kinaye; mecaz anlamı kastedilmekle birlikte bir sözün hem gerçek hem de mecaz
anlama gelecek şekilde kullanılmasıdır. Kinayeli söyleyiş ise
söylediklerimizin tam tersini kastetmedir.
Kinayeli Söyleyiş ile İlgili Açıklamalı Örnek Cümleler
Örnek 1
Kinayeli Söyleyiş ile İlgili Açıklamalı Örnek Cümleler
Örnek 1
O kadar kaliteli gömlekler satar ki gömlekleri, ilk yıkamada rengârenk olur.
Cümlede alaycı bir ifadeyle yazılanların tam tersi kastedilmiştir. Birilerinin çok kalitesiz gömlek sattığını söylemeye çalışmaktadır. Kaliteli gömlek ilk yıkamada renk vermez. Alaycı bir ifadeyle söylenilenin tam tersi kastedildiğinden cümlede kinayeli söyleyiş söz konusudur.
Örnek 2
Cümlede alaycı bir ifadeyle yazılanların tam tersi kastedilmiştir. Birilerinin çok kalitesiz gömlek sattığını söylemeye çalışmaktadır. Kaliteli gömlek ilk yıkamada renk vermez. Alaycı bir ifadeyle söylenilenin tam tersi kastedildiğinden cümlede kinayeli söyleyiş söz konusudur.
Örnek 2
Onun iyi bir esnaf olduğu beşinci iflasından
sonra anlaşıldı.
Cümlede geçen "İflas etmek" söz grubu kinayeli söyleyişin olduğu
yerdir. İflas etmek, başarısızlığın, beceriksizliğin bir sonucudur. Cümlede
kişiden hem iyi bir esnaf olarak hem de iflas etmiş biri olarak bahsedilmiştir.
Söylenilenin tam tersi bir anlam söz konusu olduğundan cümlede kinayeli
söyleyiş hâkimdir.
Örnek 3
Süper zekiler de yanılabilir ama aptallar asla yanılmaz.
Yanılma, kişilerin zekâlarıyla alakalı bir durumdur. Zeki insanlar bir şeye
çabuk uyum sağladıklarından daha az; aptal kişiler ise uyum problemi
yaşadıklarından sürekli yanılırlar. Bu cümlede sözün tam tersi kastedilmiştir.
Bu da kinayeli söyleyiş anlamına gelmektedir.
Örnek 4
Bu okul süper yönetilmektedir, musluklar dışında okulda her şey akmaktadır.
Kinayeli söyleyiş; alaycı bir ifadeyle sözün tersini kastetmektir. Bu cümlede
de okul yönetimi eleştirilmiştir. Bir okulda en başta akması gereken musluklardır.
Cümlede musluklar akmıyor bunun dışında her şey akıyor, denilmiştir. Bu da
okulda problemlerin çok olduğu anlamına gelmektedir. Dolayısıyla cümlede
kinayeli söyleyiş söz konusudur.
Örnek 5
O kadar başarılı bir öğrenciydi ki liseyi altı yılda bitirdi.
Cümlede ifadenin tam tersi kastedilmiştir. Öğrencinin okul başarısını aldığı
belgeler; başarısızlığı ise sınıfı geçip geçmemesi belirler. Lise, 4 yıllık
öğrenimin olduğu bir süreçtir. 5. veya 6. yılında liseyi bitirenler
başarısızdır. Bu da cümlede kinayeli söyleyiş anlamına gelmektedir.
Örnek 6
Trafikte o kadar dikkatli ki
mahallede çarpmadığı bir benim arabam kalmış.
Alaycı bir ifadeyle sözün tersini kastetmeye kinayeli söyleyiş denir, demiştik.
Burada da araba sürücüsüyle alay etme söz konusudur. Dikkatli sürücü trafik
kazalarına karışmayan kazalara sebep olmayan sürücüdür. Cümlede kasabadaki
bütün arabalara çarpan bir sürücüden bahsedilmiştir. Sürücü son derece
başarısızdır. Dolayısıyla cümlede kinayeli söyleyiş egemendir.
Örnek 7
Takımımız futboluyla göz dolduruyor; her maçta en az beş gol yiyor.
Çok gol yiyen takım değil çok gol atan takım başarılı takımdır. Cümlede
yazılanın tam tersi kastedilmiştir. Ortada çok başarısız bir takım vardır. Bu
takım için "göz doldurmak" deyimi değil de "gözden düşmek"
deyiminin kullanılması gerekir. Kısacası cümlede kinayeli söyleyiş vardır.
Örnek 8
Eserlerini o kadar açık ve anlaşılır bir dille yazmış ki kendisi bile
anlayamıyor.
Cümlede yazılanın tam tersi kastedilmiştir. Yazarın kendisi bile anlamamışsa demek
oluyor ki eserde "açık, anlaşılır" bir anlatım değil ağdalı, kapalı,
süslü bir anlatım söz konusudur. Bunu da cümlenin son sözlerinden anlıyoruz.
Öyleyse cümlede kinayeli bir söyleyiş söz konusudur.
Örnek 9
Eh bu hızla gidersek okula belki yarın sabah varırız.
Alaycı bir ifadeyle sözün tersini kastetmeye kinayeli söyleyiş denir. Cümlede,
aslında yazılanın tam tersi kastedilmektedir. "Hızlı giden" çabuk yol
alır. Cümlenin son sözleri bize yürümenin çok yavaş gerçekleştiği hakkında
fikir vermektedir. Yani cümlede kinayeli bir söyleyiş vardır.
Örnek 10
Mustafa, o kadar zeki bir öğrencidir ki öğretmen konuyu sınıftakilere bir; ona on kez anlatır.
Mustafa, o kadar zeki bir öğrencidir ki öğretmen konuyu sınıftakilere bir; ona on kez anlatır.
Zeki öğrenciler, konuları hemen anlar. Cümlede, alaycı bir ifadeyle
yazılanların tam tersi kastedilmektedir. Aslında Mustafa için "aptalın
tekidir" demek istenmektedir. Yani cümlede kinayeli bir söyleyiş söz
konusudur.
Ayrıca bakınız
Ayrıca bakınız
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder