Bir
yazarın eserinin dil ve anlatım biçimidir. Sözcük seçimi, cümle yapısının
uzunluğu-kısalığı, cümlede dilin kullanılış şekli üslubu belirleyen önemli
unsurlardır. Üslup; "ifade tarzı, söyleyiş şekli, biçim, tarz, stil,
biçem, eda" olarak da adlandırılır.
Aynı
konunun farklı farklı işlenişi üslup kavramı ile ilgilidir. Edebiyatımızda
birçok kişi "Leyla ve Mecnun" mesnevisini işlemiştir. Fuzuli'nin
yazdığı "Leyla ve Mecnun" mesnevisinin klasikleşmesi, ön plana
çıkması, çağları aşması ancak üslupla anlatılacak bir durumdur.
Üslup,
kişinin kendisine aittir. Her sanatçının farklı bir üslubu vardır. Hatta
Buffon: "Üslup yazarın ta kendisidir." der. Üslubu; bir insanın parmak izi, imzası
olarak tarif etmek yanlış olmaz. Dünya edebiyatında Tolstoy ve Flaubert üslup meraklısı
kişiler olarak tanınır. Kısacası üslup; "Sanatçı,
konuyu nasıl işliyor?" sorusunun
cevabıdır.
Üslup
ile İlgili Açıklamalı Örnek Cümleler
Örnek
1
Yazar,
eserinde yalın, akıcı bir anlatımı seçmiştir.
Üslup;
bir yazarın eserinin dil ve anlatım biçimi olduğundan bu cümlede de bununla
ilgili sözcük ve söz öbekleri yer almaktadır. "Yalın", "akıcı bir anlatım"
bu anlamda cümlede yer alan sözlerdir. Üslup için çok önemli olan bir husus da
"Sanatçı konuyu nasıl işlemiş?" sorusudur. Bu sorunun cevabı cümlede
varsa o cümle bir şekilde üslup ile alakalıdır. Bu cümlede de bu sorunun
cevabının var olduğu görülmektedir. Öyle ki; "Yazar, yalın ve akıcı bir
anlatımla işlemiştir." cümlesi bu sorunun cevabıdır.
Örnek
2
Şairin
ilk şiirlerindeki pürüzlü anlatımı bu şiirle yerini herkesi büyüleyen akıcı bir
anlatıma bırakmıştır.
"Sanatçı
konuyu nasıl işlemiş?" sorusu sorulduğunda; "pürüzlü anlatımdan uzak,
büyüleyen akıcı bir anlatımla anlatmıştır." cevabını alırız. Bu da üslup
ile ilgilidir. Bu cümlede "pürüzlü
anlatım", "büyüleyen",
"akıcı"
sözleri tamamen anlatımla dolayısıyla üslup ile alakalıdır.
Örnek
3
Sanatçı, son yapıtlarında
edebi sanatlara başvurmaktan kaçınmış duru, yalın, özgün anlatımı yeğlemiştir.
Sözcük
seçimi, cümle yapısının uzunluğu-kısalığı, cümlede dilin kullanılış şekli üslup
ile ilgili önemli hususlardır. Bu cümlede geçen "edebi sanatlara başvurmama", "duru", "yalın" ve "özgün" sözleri üslup ile ilgilidir. Yine "Sanatçı
konuyu nasıl işlemiş?" sorusunu sorduğumuzda "Edebi sanatlara
başvurmaktan kaçınan duru, yalın, özgün bir şekilde anlatmıştır." cevabını
alırız. Bu da üslup ile ilgilidir.
Örnek
4
Kapalı
ve soyut bir dil kullanması şiirlerini anlaşılmaz kılmıştır.
Üslup,
kişinin kendisine aittir. Her sanatçının üslubu farklıdır. "Sanatçı konuyu
nasıl işlemiş?" sorusu sorulduğunda "kapalı ve soyut bir şekilde
işlemiş" cevabını alırız. Bu da üslup demektir. "kapalı dil",
"soyut dil"
kelime grupları üslup ile ilgili tamlamalardır.
Örnek
5
Şiirlerinin,
romanları kadar tutulmamasının nedeni şiirlerinde süslü ve ağdalı bir dil
kullanmasıdır.
Bir
yazarın eserinin dil ve anlatım biçimine üslup denir. Bu cümlede de üslup ile
ilgili ifadeler yer almaktadır. "Süslü" ve "ağdalı" sözcükleri anlatımla dolayısıyla üslup ile
ilgili kavramlardır. "Sanatçı konuyu nasıl işlemiş?" sorusu
sorulduğunda "süslü ve ağdalı bir dil kullanmış" cevabını alırız. Bu
da anlatımla dolayısıyla üslup ile ilgilidir.
Örnek
6
Zaman
zaman konuşma diline başvurması eserlerine farklı bir hava katmıştır.
Sözcük
seçimi, cümle yapısının uzunluğu-kısalığı, cümlede dilin kullanış şekli üslubu
belirleyen önemli özelliklerdir. Üslup; "ifade tarzı, söyleyiş şekli,
biçim, tarz, stil, biçem, eda" olarak da adlandırılır. Cümlede bu manada
"konuşma dili" söz öbeği ön plana çıkmaktadır. Yine
"Sanatçı konuyu nasıl işlemiş?" sorusunu sorduğumuzda "Konuşma
diline başvurarak anlatmış." cevabını alırız. Bu da cümlenin dil ve
anlatımıyla dolayısıyla üslup ile alakalı bir özelliktir.
Örnek
7
Şiirlerinde
oldukça sade bir dil kullanır.
"Sanatçı
konuyu nasıl işlemiş?" sorusunu sorduğumuzda "sade bir dil ile
anlatmıştır." cevabını alırız. Bu da anlatımla dolayısıyla üslup ile
ilgilidir. "Sade"
sözcüğü tek başına üslup için yeterli bir kavramdır.
Örnek
8
Öğretmeni, Mustafa'nın uzun
cümle kurması merakının önüne bir türlü geçemedi.
Üslup,
bir yazarın eserinin dil ve anlatım biçimidir. Sözcük seçimi, cümle yapısının
uzunluğu-kısalığı, cümlede dilin kullanılış şekli üslup ile ilgili önemli
hususlardır. Yine "Sanatçı konuyu nasıl işlemiş?" sorusunu
sorduğumuzda "Uzun cümle kurarak anlatmıştır." cevabını alırız. Bu da
anlatım ile ilgili olduğundan üslup demektir. "uzun cümle",
"kısa cümle"
tamlamaları üslup ile ilgili öbeklerdir.
Örnek
9
Hiç
kimse onun gibi eserlerinde kelimelere takla attıramamıştır.
Sanatçının
kelimeleri yan, mecaz, gerçek vb. anlamlarda kullanması üslup ile ilgilidir. Bu
cümlede de "kelimelere takla attırmak" kelime grubu sözcüklerin çok anlamlılık
özellikleriyle ilgilidir. Bu da üslup ile ilgili bir özelliktir.
Aşağıdaki
cümlelerde geçen üslupla ilgili ifadeler farklı bir renkle belirtilmiştir.
Cümleleri inceleyiniz.
Eserinde, uzun cümlelere, sanatlı söyleyişlere
başvurması okuyucuyu eserden uzaklaştırmıştır.
Anadolu'nun
bozkırlarında yaşayanları eserlerinde içten
bir anlatımla kaleme almıştır.
Yazar,
romanlarında yaşadığı çevreyi yerel
bir söyleyişle anlatmaya çalışmıştır.
Anılarının
bazı yerlerinde anlatımının hicve dönüştüğü göze çarpmaktadır.
Olayları
anlatırken yabancı sözcüklere, söz öbeklerine yer vermez.
Onun
eserlerini herkes okuyabilir çünkü eserlerinde açık, sade, basit bir anlatımı tercih etmiştir.
Öykülerini
okurken dikkatim dağılır, yazar içeriğe yoğunlaşırken akıcılıktan
uzaklaşmıştır.
Yazar; betimlemelerde abartıya kaçmış; soyut kavramları somutlaştırarak kavratmayı amaçlamıştır.
Sözcük
ve söz öbeklerini cümlelere ustalıkla yerleştirmesi esere ayrı bir hava
katmıştır.
Not: İçerik; anlatılan şey, konu; üslup; konunun
işleniş şeklidir.
Ayrıca bakınız
Hiç yorum yok:
Yorum Gönderme