ÜNSÜZ YUMUŞAMASI (ÜNSÜZ DEĞİŞİMİ)
Türkçe sözcüklerin sonunda "b, c, d, g" ünsüzleri bulunmaz. Sert ünsüzle (p, ç, t, k) biten bir sözcükten sonra ünlüyle başlayan bir ek geldiğinde sert ünsüzler yumuşayarak "b, c, d, g, ğ"ye dönüşür. Buna ünsüz yumuşaması (ünsüz değişimi) denir.
Türkçe sözcüklerin sonunda "b, c, d, g" ünsüzleri bulunmaz. Sert ünsüzle (p, ç, t, k) biten bir sözcükten sonra ünlüyle başlayan bir ek geldiğinde sert ünsüzler yumuşayarak "b, c, d, g, ğ"ye dönüşür. Buna ünsüz yumuşaması (ünsüz değişimi) denir.
Ünsüz yumuşamasında;
p ünsüzü → b ünsüzüne,
ç ünsüzü → c ünsüzüne,
t ünsüzü → d ünsüzüne,
k ünsüzü → g veya ğ ünsüzlerine dönüşür.
Örnek
Ağaç → ağacı
Kayık → kayığa
Kanat → kanadı
Kitaplık → kitaplığa
Kelebek → kelebeğe
Kalp → kalbi
Çorap → çorabı
Hesap → hesabı
Borç → borcu
Yamaç → yamaca
Yoğurt → yoğurda
Demeç → demece
İlaç → ilaca
Kâğıt → kâğıdı
Kurt → kurda
Renk → rengi
Kıraç → kıracı
Durak → durağa
Yaprak → yaprağı
Çocuk → çocuğu
Kepenk → kepengi
Ahenk → ahengi
Gözlük → gözlüğe
Kap → kabın
Bıçak → bıçağı
Bayrak → bayrağı
Sağlık → sağlığı
Çiçek → çiçeği
Kitap → kitabı
Kasap → kasabı
Tarak → tarağı
Yurt → yurdu
Yazmak → yazmağa
Okuyacak → okuyacağız
Dert → derdi
Sebep → sebebi
Süzgeç → süzgece
Takip → takibi
Dolap → dolabı
Talep → talebi
Nasip → nasibi
Cevap → cevabı
Sahip → sahibi
Rakip → rakibi
Kaşık
→ kaşığa
Sözlük
→ sözlüğe
Kireç
→ kireci
Topaç
→ topaca
Dalgıç
→ dalgıca
Ekmek → ekmeğe
Taklit → taklidi
Kazak → kazağa
Tüfek → tüfeğe
Kirpik → kirpiği
Ekmek → ekmeğe
Taklit → taklidi
Kazak → kazağa
Tüfek → tüfeğe
Kirpik → kirpiği
Ünsüz Yumuşaması ile
İlgili Bazı Kurallar
1. Tek heceli bazı
sözcüklerde ünsüz yumuşaması olmayabilir.
Örnek
Koç → koç-u
Ot → ot-un
Suç → suç-u
Et → et-i
At → at-ı
Ak → ak-ı
Çöp → çöp-ü
Top → top-u
İp → ip–i
Dut → dut-u
Üç → üç-e
Saç → saç-ı
Sap → sap-ı
İt → it-i
Ok → ok-a
Tok → tok-a
2. Tek heceli bazı
sözcüklerde ünsüz yumuşaması olabilir.
Örnek
Çok → çoğ-u
Cep → ceb-e
Gök → göğ-e
Kap → kab-a
Çok → çoğ-a
Taç → tac-a
Yurt → yurd-a
3. Özel adlarda ünsüz yumuşaması söyleyişte olur, bu yumuşama yazıda gösterilmez.
Örnek
Zonguldak → Zonguldak'ın,
Sinop → Sinop'a,
İsmet → İsmet'in
Irak → Irak'a
Gemlik → Gemlik'e
Ürgüp → Ürgüp'e
4. Dilimize yabancı
dillerden geçmiş bazı yabancı sözcüklerde ünsüz yumuşaması olmaz.
Örnek
Hukuk → hukuk-u
Millet → millet-i
Dikkat → dikkat-i
Kart → kart-a
Devlet → devlet-e
Davet → davet- i
Sanat → sanat-ı
Bisiklet → bisiklet-i
Pilot → pilot-u
Tank → tank-ı
5. Bazı türemiş
sözcüklerde ünsüz yumuşaması olmaz. Bu kelimeler genellikle "t" harfi
ile biterler.
Örnek
Yazıt → yazıt-ı
Karşıt → karşıt-ı
Özet → özet-i
Anıt → anıt-ı
Ünsüz Yumuşaması ile İlgili Örnek Cümleler
Bir kişinin sağlığı yerinde değilse o kişi dünyanın lezzetinden mahrum
kalır.
Sevgiyle dolu kalbe her zaman huzur dolar.
Mutluluğa susamış gönüller hiçbir zaman yalnızlığa
alışamazlar.
Sütten ağzı yanan yoğurdu üfleyerek yer.
İlk durağa
geldiğimizde rengi kaçan kişilerle
karşılaştık.
Kitabı
eline alan kişiler bıçağı bir tarafa bırakırlar.
Sözlüğe
değmeyen eller bileği kopuk kişilere
benzer.
Ekmeğe
saygı duymayan geleceğe saygı
duymayandır.
Çiçeği
burnundaki kasaba bir şeyler
soruyordu.
Derdi
dünya olanın dünya kadar derdi olur.
Sahibi
olmayan bayrağa da hürmet ediniz.
Demliğe
çay yemliğe yem konulur demiş,
atalarımız.
Kuşa kurda
yem olmamak için bardağın dolu
tarafını iyi okumak lazım.
Çocuğa
en zor gelen şey borca bulaşmış olmasıdır.
Soğuğa
sıcağa böceğe aldırmazlardı onlar.
Ayrıca bakınız
pdf mükemmel e-kitaplar için bakınız
Ayrıca bakınız
Ünsüz Yumuşaması- Ünsüz Değişimi
Ayrıca bakınız
pdf mükemmel e-kitaplar için bakınız
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder