Dudak Ünsüzleri Benzeşmesi (n-b çatışması)

DUDAK ÜNSÜZLERİ BENZEŞMESİ (N-B ÇATIŞMASI)
       
Türkçede "n" ünsüzü ile biten bir heceden sonra "b" ile başlayan bir hece gelmez. Bu durumlarda dudak ünsüzlerinden "b" sesi kendisinden önceki "n" sesini "m" sesine dönüştürür. "b, m, p" sesleri dudak ünsüzüdürler. Bu seslerin oluşum yerleri aynıdır. Bu ses olayındaki mantık da esasen buradan kaynaklanmaktadır. Dudak ünsüzleri benzeşmesi (n-b çatışması) Farsça kelimeler başta olmak üzere daha çok yabancı kelimelerde görülür.

İpucu: "b, m" seslerinin oluşumunda mutlaka dudaklarımız birleşir. Yani dudaklarımızı birbirine değdirmeden bu sesler asla oluşmaz. "n" sesi damak ünsüzü olduğundan böyle bir oluşum söz konusu değildir. "n" sesinde dudaklarımız birleşmez. Lütfen bunu uygulayarak deneyiniz.

Örnek
Yanlış             Doğru

Sünbül            sümbül

Tenbel            tembel

Penbe             pembe

Tanbur            tambur

Muşanba         muşamba

Anbar              ambar

Cınbız              cımbız

Saklanbaç       saklambaç

Anber              amber

Dolanbaç         dolambaç

Konposto         komposto

Kanbur             kambur

Kanber             kamber

Münbit             mümbit

Çenber             çember

Çarşanba         çarşamba

Perşenbe         perşembe


Uyarı 1: Özel isimlerde dudak ünsüzleri benzeşmesi kuralı aranmaz.

Örnek

İstanbul

 Safranbolu

 Zeytinburnu 

 Binboğa

Uyarı 2: Birleşik sözcüklerde dudak ünsüzleri benzeşmesi (n-b çatışması) kuralı aranmaz.

Örnek

Onbaşı

Binbaşı

Günbatımı

Tonbalığı

Sonbahar 

 SORU-1

 Aşağıdaki seçeneklerden hangisinde "dudak ünsüzleri benzeşmesine (n-b çatışması) örnek olabilecek bir sözcük yoktur?

 A) Mustafa, kambur arkadaşıyla dağ bayır gezmişti o gece.
B) Depremde ambarlardaki her şey dağıtılmıştı.
C) Kişilerin ona tonbul demelerini bir türlü hazmedemiyordu. 
D) Lale sümbül açılsın da gidelim.
E) Senin için pembe neyse benim için kırmızı odur. 
ÇÖZÜM: "A" seçeneğinde "kambur", "B" seçeneğinde, "ambar", "D" seçeneğinde "sümbül", "E" seçeneğinde ise "pembe" sözcüklerinde dudak ünsüzleri benzeşmesi (n-b çatışması) vardır. "b" sesi dudak ünsüzü, "n" sesi ise damak ünsüzü olduğundan birleşik ve özel isimler hariç bu ikisinin yan yana gelmemesi gerekir. Dolayısıyla "C" seçeneğindeki "tonbul" sözcüğü bu kurala uyan bir sözcük değildir. Doğrusu "tombul" olmalıdır. Doğru seçenek "C" dir.

Ayrıca bakınız
Ayrıca bakınız


 pdf mükemmel e-kitaplar için bakınız
Gönderen zaman:

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

Kaydol: Kayıt Yorumları (Atom)