VEYSİ
17. yüzyıl
Divan Edebiyatı'nın nesir alanındaki en önemli temsilcilerinden biridir. Şair ve
yazar kimlikleriyle bilinen Veysi, 1561'de Manisa Alaşehir'de doğdu. Kadı
Mehmed Efendi'nin oğlu olan sanatçının asıl adı Veyis'tir. Medresede yetişen sanatçılar arasında yer alır. Alaşehir'de başladığı medresede eğitimini daha sonra İstanbul'da sürdürür. Mısır,
Anadolu ve Rumeli'de kadılık yapar. Yedi kez de Üsküp'te kadılık görevinde
bulunur.
Veysi, 1628'te
Üsküp'te hayata veda etmiştir. Mezarı Üsküdar'dadır.
Edebi Kişiliği
- Osmanlı edebiyatında "inşa" adı verilen
nesir yazılarındaki başarısıyla bilinir.
- Nesir (düzyazı) türünde kaleme aldığı eserlerinde
söz ve anlam sanatlarını yoğun bir şekilde kullanır. Mecaz, teşbih,
istiare, tevriye sanatlarını sıklıkla kullanması nesrinin anlaşılmasını
güçleştirir.
- Arapça ve Farsça kelimelerle tamlamaları çokça
kullanır.
- Veysi, gazel türünde de birçok eser kaleme alır.
- Şiirlerinde nispeten sade bir dil kullanır.
- Şairliği, yazarlığının gölgesinde kalır.
- Eserlerinde deyimlere ve atasözlerine bolca yer
verir.
- Ona asıl ününü kazandıran "Habname"
isimli eseridir. Bu eserinde dönemin padişahı I. Ahmet ile Büyük
İskender'i karşı karşıya gördüğünü dile getirir. Eserde dönemin sosyal
aksaklıklarına dikkat çeker.
- Hicviye ve mektup türünde de eserler kaleme
alır.
Eserleri
Dürretü't-Tâc fî Sîreti Sâhibi'l Mî'râc
(Siyer-i Veysi): Hz. Muhammed'in (SAV) hayatını,
Mekke ve Medine dönemi olarak iki bölümde anlatan siyer kitabıdır.
"Siyer-i Veysi" diye anılır. Dili oldukça ağır olan bir eserdir.
Veysi, eserin konu ve anlatımında oldukça başarılıdır. Eserde 209 Farsça, 28
Arapça ve 65 Türkçe beyit bulunur.
Hâbnâme: Rüyaname ismiyle de bilinir. Nesir türünde kaleme
alınan eser, I. Ahmet ile Büyük İskender'in rüyada karşılıklı konuşmalarını
içerir. Eser, I. Ahmet'e sunulur. Ahlaki öğütlerle dolu bu rüya kitabında
Veysi, insanlığın tarihte karşılaştığı olumsuz durumların adaletle
sağlanacağını dile getirir. Bunun da ahlaklı ve yetenekli
insanların işbaşında olmalarıyla mümkün olabileceğini anlatır.
Düstûru'l-Amel: Eser, dini konuları içeren menkıbelerden
oluşmaktadır. "Şehadetname" olarak da bilinen eserin konusu
İslamiyet'in beş esasına aittir. Eserde İslamiyet'in beş temel esasından
kelime-i şehadet en üstün özellik olarak belirtilmektedir.
Fütûh-i Mısır: Mısır fetihlerini, Mısır fatihi Amr ibn As'ın
olaylarını anlatan bir eserdir.
Münşeat: Veysi'nin hayatı ve yaşadığı devir ile ilgili bazı
yazılarını ve dostlarına gönderdiği mektuplarını içerir.
Divan: Veysi'nin İki na't, iki terkibibent, bir teciibent başta olmak çok sayıda kasideyi içerir.
Ayrıca bakınız
Veysi
Keçeçizade İzzet Mola (1785-1829)
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder