Sultan Veled, 24 Nisan 1226'da Karaman'da doğdu. Mevlana Cellaleddin-i Rumi'nin büyük oğludur. Annesi, Semerkantlı Şerafettin Lala'nın kızı Gevher Hatun Harzem hanedanından olduğu için "Sultan Veled" diye anıldığı rivayet edilir. Sultan Veled, ayrıca Mevlana'nın en sevdiği talebelerinden olan Selahaddin-i Zerkub'un kızı ile evlenmiştir.
İlköğrenimini babasından alan Sultan Veled, hem babasına hem de Şems-i Tebrizi'ye hizmet etmiştir. Mevlânâ'nın tasavvufla ilgili görüşlerini bir sistem halinde birleştirip Mevlevi tarikatına gerçek kimliğini kazandırmıştır.
Mevlevi tarikatının şeyhi Hüsammeddin
Çelebi'nin ölümü üzerine 27 yıl boyunca bu tarikatın şeyhi olmuştur.
Mevlevilik, onun zamanında kendine özgü kuralları olan örgütlü bir tarikat
haline gelmiş ayrıca Mevlevilik, Anadolu Türklüğünün yetişmesinde de önemli bir
rol oynamıştır.
Edebi Kişiliği
- Sultan Veled, öğretici nitelikteki tasavvufi şiirleriyle ön plana çıkar. Coşkunluk, lirizm ve derinlikten uzak biridir.
- Şiirlerini Farsça olarak kaleme alır.
- Az da olsa Türkçe şiirler de yazar.
- Divan tarzı şiirleri Anadolu'da yazan ilk kişidir.
- İlk Mevlevi dergâhını kuran kişi olarak bilinir.
- Sultan Veled, babası gibi dil tercihini Farsçadan yana kullanır. Eserlerinin çoğunu Farsça yazar.
- Türkçe olarak kaleme aldığı birkaç gazeli ve mesnevi şeklinde birkaç eseri vardır.
- Farsça olarak kaleme aldığı bazı eserlerinin sonunda Türkçe bölümler yer alır.
- Türkçe şiirleri eski Anadolu Türkçesinin ilk örneklerinden sayılır. Bu şiirlerinde aruz ölçüsünü tercih etmiştir.
Eserleri
Divan: Aruz ölçüsünün değişik kalıplarıyla yazılmış 925 gazel ve 455 rubaiyi içerir. Tamamı 13.335 beyitten oluşur. İçerisindeki 129 beyit Türkçedir. Divan'da yer alan bütün gazeller tasavvufi ve didaktik bir mahiyet taşır. Bu gazeller aynı zamanda sade ve açık bir dille yazılmıştır.
Maarif: Sultan Veled'in mensur (düzyazı) tarzda kaleme alınan dini ahlaki öğütler içeren son eseridir. Eser, elli altı bölümden meydana gelmiştir. Eser, babasının "Fihi Ma Fih" eserine nazire olarak yazılmıştır.
İbtidaname: Sultan Veled'in yazdığı ilk mesnevidir. 8760 beyitten oluşan eserde 76 Türkçe beyit yer almaktadır. Eserde hem Mevlânâ hem de kendisi hakkında bilgiler yer alır. "Mesnevi"nin esas alındığı eserde; ölmeden evvel ölme, Allah aşkıyla pişip kötülüklerden arınma işlenmiştir. Eserde tüm bunlar için de mürşit birine bağlanmanın gerekliliği vurgulanır.
İntihaname: Sultan Veled'in üçüncü ve son mesnevisidir. Eserin tamamı Farsçadır. Mesnevî vezniyle yazılmış büyük bir öğüt kitabıdır. 7000 beyit olan eser Farsça kaleme alınmıştır.
Rebabname:
"Mesnevi"nin vezniyle
yazılmıştır. Eserde 162 Türkçe beyit bulunmaktadır. Eser, nazım-nesir karışık
olarak kaleme alınmıştır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder