Naili (1611-1666)

naili
Asıl adı Mustafa'dır. "Pirizade Mustafa Naili Çelebi" olarak da bilinir. Hayatı hakkında yeteri kadar bilgi bulunmayan Naili, 1611'de İstanbul'da memuriyetle meşgul orta hali bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelir. İlerleyen yıllarda devlet memurluğu görevinde bulunur. Divan-i Hümayun kâtipliği yapar.

Naili, sade yaşantısıyla ön plana çıkan bir Divan şairidir. Dönemin diğer sanatçıları gibi devlet büyüklerine çok fazla kasideler yazma yoluna gitmemiş bu sebeple ancak geçinebilecek bir gelire sahip olmuştur. Hayatından memnun olmadığını birçok kez kasidelerinde dile getirmiştir. Ömrünün sonlarına doğru sürgüne gönderilmiş son yıllarını büyük acılar içerisinde geçirmiştir.

Hayatının sonlarında affedilerek İstanbul'a gelmiş olan Naili, 1666'da İstanbul'da ölmüştür.

 

Edebi Kişiliği

  • Aynı ismi taşıyan Manastırlı Naili ile karıştırılmaması için "kadim" sıfatı ile anılır.
  • "Sebkihindi" akımının Türk edebiyatındaki öncü kişilerindendir. Şiirlerindeki anlam sözün önüne geçmiştir.
  • İran şiirini yakından bilen biri olarak bilinir.
  • Gazellerindeki anlamsal derinlik ve hayal gücündeki genişlikle Naili, 17. yüzyıl Divan Edebiyatı'nda gazel ustası olarak ön plana çıkar.
  • Sözü külfetli olduğundan halk zevki ve dilinden uzak kalır.
  • Şiire getirdiği yenilikle tüm kaynaklarda şiiri övülür. Şiirlerinde daha önce görülmeyen farklı bir üslup görülür.
  • Şiirlerinde acı ve ıstırap geniş yer tutar.
  • Sebkihindi akımında sık sık kullanılan mübalağa da şiirlerinde göze çarpar. Daha çok soyut kavramlar üzerinde mübalağa sanatı yapar.
  • Naili, tasavvufu bir amaç değil araç olarak görür. Onun için şiirlerinde çok fazla tasavvufi özellikler görülmez.
  • Şiirlerinde süslü, sanatlı ve ağdalı bir dil kullanır. Uzun tamlamalar ile yabancı sözcüklerin çokluğu şiirinin anlaşılmasını zorlaştırır.
  • Şiirlerinde önemli bir özellik de "ahenk" unsuruna verdiği önemdir. Bu ahenk, dış ahenk olmaktan ziyade iç ahenk olarak karşımıza çıkar.
  • Divan sahibi bir sanatçıdır.
  • En çok Nef'i ve Neşati'den etkilenir.
  • Nedim ve Şeyh Galip üzerinde de önemli etkiler oluşturur.
 
Eserleri

Divan-ı Kadim: Tek eseridir. 4413 beyitten oluşur. Divanda ilkin dini şiirler, rubai ve şarkılar sıralanmıştır.


Naili'nin Şiirlerinden Örnekler

Yakar mı nâme-berin yoksa yâra değmez mi
Niyâz-nâmemiz ol gam-güsâra değmez mi

Bizi unuttu mu yoksa peyâm-ı sıhhat-ı yâr
Bu memlekette garîb-üd-diyâra değmez mi

Bir âşinâlığı ol mâh-ı çâr-ebrûnun
İki cihanda da ömr-i dû-bâra değmez mi

Bahârı neyleriz ol gül-izâr-ı gonce-femin
Gülüp açılması bin nevbahâra değmez mi

Ne denli saklasan ey köhne pîr-i nâ-bâliğ
Tecemmülün yine mîrâs-hâra değmez mi

Kadem kadem gece teşrîfi Nailî o mehin
Cihân cihân elem-i intizâra değmez mi?

Naili


Ayrıca bakınız

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder