Bir varlığın ya da
kavramın ne olduğunu belirtmeye tanımlama denir. İyi bir tanımda, sadece gerekli olan şeyler
bulunur. Tanımlama, aynı zamanda "Bu nedir?" sorusunun cevabını
içerir.
Tanımlamanın Özellikleri
Tanımlama iki şekilde yapılır:
Nesnel Tanımlama: Varlığın gerçek özelliklerine bir şey katılmadan yapılan tanımlamadır. Bu şekilde oluşturulan tanım cümlelerinin anlamları herkes için aynıdır.
Örnek
Kroki, bir yerin kuş bakışı görünüşünü kabataslak çizmedir.
Öznel Tanımlama: Herkes için aynı anlamı ifade etmeyen öznel tanımlardır. Bu tanımlamada "görecelik" esastır.
- Tanım cümleleri "-dır, denir, demektir…" biçiminde sonlanır.
- Tanımlamada, bir nesne ya da varlık "eksiksiz" olarak belirtilir.
- Düşünceyi geliştirmek için hem yazılı hem de sözlü anlatımda kullanılır.
- Bir kavramı hem nitelikleri hem de nicelikleriyle açıklama yoludur.
- Tanımlamada öncelikle tanımlanan şeyin kendisine benzeyen şeylerden ayıran tarafları belirtilir.
- Tanımlama, paragraflarda genellikle giriş bölümünde yer alır.
- Bir paragrafta tanımlamanın olduğu tanım cümlelerinden anlaşılır.
- Tanım cümleleri daha çok açıklama, yorum ve yargı bildiren cümlelerle karıştırılır. Buna dikkat etmek gerekir.
Tanımlama iki şekilde yapılır:
Nesnel Tanımlama: Varlığın gerçek özelliklerine bir şey katılmadan yapılan tanımlamadır. Bu şekilde oluşturulan tanım cümlelerinin anlamları herkes için aynıdır.
Örnek
Kroki, bir yerin kuş bakışı görünüşünü kabataslak çizmedir.
Öznel Tanımlama: Herkes için aynı anlamı ifade etmeyen öznel tanımlardır. Bu tanımlamada "görecelik" esastır.
Örnek
Aşk, hayata farklı gözlerle bakmaktır.
Tanımlama ile İlgili Örnekler
Örnek 1
Bireyin davranışlarında beklenilen olumlu değişikliklerin oluşturulmasına eğitim denir. Eğitim, formal veya informal şekilde yapılan bir süreçtir aynı zamanda. Eğitim, küçük büyük; genç yaşlı herkesi erdemli kılar. Eğitimin olmadığı yerde savaş ve sömürü vardır. İnsanlar doğru yola erişemez. Onun için eğitim aynı zamanda kişilerde istendik yönde olumlu davranış oluşturmadır.
Açıklama: Bir varlığın ya da kavramın ne olduğunu belirtmeye tanımlama denir. "Bu nedir?" sorusunun cevabını içerir. Yukarıdaki paragrafta "Eğitim nedir?" sorusu sorulduğunda "Bireyin davranışlarında beklenilen olumlu değişikliklerin oluşturulmasıdır." veya "Formal veya informal şekilde yapılan bir süreçtir." cevaplarını alırız.
Örnek 2
Şiir, duygu ve düşüncelerin güzel ve etkili bir biçimde dile getirildiği ve estetik (güzellik) kavramının esas alındığı yazılara denir. Şiir, hiçbir dönemde önemini yitirmemiş aksine sürekli artan bir trendle ilgi alanını genişletmiştir. Tarihin farklı dönemlerinde şiire farklı anlamlar yüklenmiştir. Şiiri; "estetik duyguları harekete geçiren unsur" olarak tanımlayanlar olduğu gibi "şekilsel bütünsel ritm güzelliği" olarak tanımlayanlar da çıkmıştır.
Açıklama: Bir paragrafta tanım cümlesi kullanılmışsa o paragrafta tanımlama yapılmış demektir. Tanımlama, paragrafların genellikle giriş bölümünde yer alır. Bu paragrafta da "Şiir nedir?" sorusunu sorduğumuzda "Duygu ve düşüncelerin güzel ve etkili bir biçimde dile getirildiği ve estetik (güzellik) kavramının esas alındığı yazılardır." cevabını alırız. Metnin devamında da şiirle ilgili farklı tanımlar yer almaktadır. Bu tanımlamada daha çok nitelikler ön plana çıkmıştır.
Örnek 3
Deneme, yazarın herhangi bir konuda kesin sonuçlara varmadan kendi kendisiyle konuşuyormuş gibi yazdığı yazılardır. Deneme, her konuda yazılabilir. Güncel olaylara yer vermediği için fıkradan ayrılır. Denemede yazarın asıl amacı bilgi vermek değil kendini anlatmaktır. Düşündürmek, denemenin en önemli özelliği sayılır. Türk edebiyatında deneme Cumhuriyet Döneminde önem kazanmıştır.
Açıklama: Yazarın tanımlama yapmaktaki amacı söz konusu kavramı belirginleştirmektir. İyi bir tanımda sadece gerekli şeyler bulunur. Metne "Bu nedir?" sorusunu sorduğumuzda "Yazarın herhangi bir konuda kesin sonuçlara varmadan, kendi kendisiyle konuşuyormuş gibi yazdığı yazılardır." cevabını alırız. Bu da bize denemenin tanımını vermektedir. Zaten bir paragrafta tanım cümlesi varsa o parçada tanımlama yapılmış demektir. Öyleyse bu paragraf da bir tanımlama paragrafıdır.
Ayrıca bakınız
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder