Edebiyat Okulu: 10. Sınıflar Türk Dili ve Edebiyatı Dersi Birinci Dönem İkinci Yazılı Soruları Klasik Kazanımlara Uygun Yeni Sistem Cevap Anahtarlı

Adı-Soyadı:

Sınıf:

No:

2023-2024 Eğitim Öğretim Yılı Türk Dili ve Edebiyatı Dersi 10. Sınıf I. Dönem II. Yazılı Sınavı Soruları

YÜKSEK ÖKÇELER

Hatice Hanım, çok genç yaşta dul kalmış zengin bir hanımcağızdı.

(…)

Başlıca merakı temizlikle namusluluktu. Göztepe’deki köşkünü hizmetçi Eleni ve evlatlığı Gülter ile her sabah beraber temizler, aşçısı Mehmet’i her gün tıraş ettirir, zavallı Bolulu oğlanı tepeden tırnağa kadar beyazlar giymek zorunda bırakırdı. Eleni de, Gülter de son derece namusluydular.

Kileri kitlemezdi. Paraları meydanda dururdu. Hele Mehmet’in namusuna diyecek yoktu. Konuşurken gözlerini kaldırıp insanın yüzüne bile bakmazdı. Hatice Hanım, köşkten hiçbir yere çıkmadığı için işi gücü adamlarını denetlemekti. Sürekli odaları dolaşır, tavan arasına çıkar, mutfağa inerdi. Derdi ki:

– Benim gibi olun! Ben kimseyle görüşüyor muyum? Sakın siz de komşuların hizmetçileriyle, uşaklarıyla konuşmayın.

(...)

Mehmet bile bu nasihati noktası noktasına tutmuştu. Arka bahçedeki mutfağına değil misafir, hemşeri filan, hatta yabancı bir kedi bile girmiyordu. Hatice Hanım, belki günde on defa iner, onu yapayalnız tenceresinin başında bulurdu.

Hatice Hanım’ın temizlik, namus merakından başka bir de yüksek ökçe merakı vardı. Güzeldi, tombuldu, cıvıl cıvıl bir şeydi. Fakat boyu çok kısa olduğu için evin içinde de bir karışa yakın ökçeli ayakkabılar, terlikler giyerdi. Sanki bir cambaza dönmüştü. Bu yüksek ökçelerle merdivenleri takır takır bir hamlede iner, ayağı burkulmadan bir aşağı, bir yukarı koşar dururdu. Sonunda bir baş dönmesi geldi. Çağırdığı doktor ilaç filan vermedi.

– Bütün rahatsızlığınıza sebep bu ökçelerdir; hanımefendi, dedi. Onları çıkarın. Rahat yünden, yumuşak bir terlik giyin. Hiçbir şeyiniz kalmaz. (…)

S.1. Yukarıdaki parçada ne anlatılmaktadır. Kısaca yorumlayınız. (15 puan) (Kazanım: A.2.13. Metni yorumlar.)

S.2. Aşağıdaki soruları cevaplayınız. (5+5+5+5+5+5=30 puan) (Kazanım: A.1.12. Metinden hareketle dil bilgisi çalışmaları yapar.)

a) Aşağıdaki cümlelerdeki isim tamlamalarını bulup türlerini yazınız.

Annemin merhametinin sınırı benim için önemliydi.

Okulumuzun en önemli meselesi bu mesele değildi.

b) Aşağıdaki cümlelerdeki ilgili yerlere ilgili noktalama işaretlerini getiriniz.

Türk edebiyatının en çok okunan eseri ( ) Çalıkuşu ( ) romanıdır ( )

Betül ( ) Tuba ( ) Esra okula ( ) Ali ( ) Serkan ( ) Ahmet çarşıya gittiler.

c) Aşağıdaki cümlelerdeki yazım yanlışlarını bulup doğrusunu yazınız.

Bulunduğunuz odada en önemli kişi, bir sonra ki adımın ne olduğunu bilendir.

Doğum evi bekçisi işine geç gidince müdür tarafından azarlandı.

S.3 Aşağıdaki dörtlükte hangi edebi sanat vardır? Sadece ismini yazınız. (10 puan) (Kazanım: A.1.5 Şiirdeki mazmun, imge ve edebî sanatları belirleyerek bunların anlama katkısını değerlendirir.)

Çukurova bayramlığın giyerken

Çıplaklığın üzerinden soyarken

Şubat ayı kış yelini kovarken

Cennet demek sana yakışır dağlar

S.4. Aşağıdaki parçanın nazım birimi ve nazım şeklinin sadece ismini yazınız. (5+5=10 puan) (Kazanım: A.1,4. Şiirin nazım biçimini ve nazım türünü tespit eder.)

Beni candan usandırdı cefâdan yâr usanmaz mı

Felekler yandı âhımdam murâdım şem’i yanmaz mı

Kamu bîmârına cânân devâ-yı derd ider ihsân

Niçin kılmaz bana dermân beni bîmâr sanmaz mı

Gamım pinhân tutardım ben dediler yâre kıl rûşen

Desem ol bîvefâ bilmen inanır mı inanmaz mı

Fuzûlî rind-i şeydâdır hemîşe halka rüsvâdır

Sorun kim bu ne sevdâdır bu sevdâdan usanmaz mı

Fuzûlî,

S.5. Aşağıdaki eserlerin kimlere ait olduklarını yazınız. (3+3+3+3+3=15 puan) (Kazanım: A.1.11. Türün/biçimin ve dönemin/akımın diğer önemli yazarlarını ve eserlerini sıralar.)

a) Beng ü Bâde

b) Küçük Şeyler

c) Letâif-i Rivâyât

d) Uzun Hikâye

e) Risaletü’n-Nushiyye

S.6. Aşağıdaki şiiri kısaca yorumlayınız. (10 puan) (Kazanım: A.1.9. Şiiri yorumlar.)

Şu Boğaz Harbi nedir? Var mı ki dünyâda eşi?

En kesîf orduların yükleniyor dördü beşi,

-Tepeden yol bularak geçmek için Marmara’ya-

Kaç donanmayla sarılmış ufacık bir karaya.

Ne hayâsızca tehaşşüd ki ufuklar kapalı!

Nerde -gösterdiği vahşetle- “bu: bir Avrupalı! “

Dedirir -yırtıcı, his yoksulu, sırtlan kümesi,

Varsa gelmiş, açılıp mahbesi, yâhud kafesi!

(...)

S.7. Aşağıdaki metinde edebiyatın hangi bilim dalıyla ilişkisi açıklanmıştır. Sadece ismini yazınız. (10 puan) (Kazanım: Edebiyatın tarih ve din ile olan ilişkisini kavrar.)

Geçmiş zamanlara ait bir edebî eseri layıkıyla ve tarihî manâsıyla anlamak için, önce o devrin genel hayatını, yaşayış ve düşünüş tarzlarını, o devir insanlarının hayat ve evren hakkında neler bildiklerini öğrenmemiz gerekir. Demek oluyor ki edebiyat tarihi, bir milletin coğrafi çevresini, din, hukuk, ahlâk, iktisat, güzel sanatlar gibi kurumlarını ve siyasi hayatını genel yapısıyla gösteren medeniyet tarihinin ya da genel ve yaygın anlamıyla “tarih”in çerçevesi içinde incelenmelidir. (…)

Başarılar dileriz.

CEVAP ANAHTARI

C.1. Okuduğunuz metin Ömer Seyfettin’in, içinde yirmi hikâye bulunan ve Yüksek Ökçeler adını taşıyan kitabında yer alan aynı isimli hikâyesidir. Eserde günlük hayatta rastlayabileceğimiz kahramanlar ve olaylar konu edilmiştir. Aynı zamanda Türk edebiyatında olay hikâyeciliğinin öncüsü olan Ömer Seyfettin, Yüksek Ökçeler adlı hikâyesinde de olayı ön plana çıkarmıştır. (15 puan)

C.2.

Annemin merhametinin sınırı benim için önemliydi. (zincirleme isim tamlaması) (5 puan)

Okulumuzun en önemli meselesi bu mesele değildi. (belirtili isim tamlaması) (5 puan)

Türk edebiyatının en çok okunan eseri ('') Çalıkuşu ('') romanıdır (.) (5 puan)

Betül (,) Tuba (,) Esra okula (;) Ali (,) Serkan (,) Ahmet çarşıya gittiler. (5 puan)

Bulunduğunuz odada en önemli kişi, bir sonraki adımın ne olduğunu bilendir. (5 puan)

Doğumevi bekçisi işine geç gidince müdür tarafından azarlandı. (5 puan)

C.3. Kişileştirme (teşhis) (10 puan)

C.4. Nazım birimi: Beyit (5 puan)

Nazım şekli: Gazel (5 puan)

C.5. a) Beng ü Bâde: Fuzûlî (3 puan)

b) Küçük Şeyler: Samipaşazade Sezai (3 puan)

c) Letâif-i Rivâyât: Ahmet Mithat Efendi (3 puan)

d) Uzun Hikâye: Mustafa Kutlu (3 puan)

e) Risaletü’n-Nushiyye: Yunus Emre (3 puan)

C.6. Çanakkale Savaşı’nda verilen üstün mücadeleden bahsediyor. Karşıdaki gücün çok fazla olduğunu belirtirken mücadelenin bir benzerinin olmadığına vurgu yapıyor. Kısacası metinde şair, düşman güçlerine karşı verilen olağanüstü bir mücadeleyi dile getirmektedir.) (10 puan)

C.7. Edebiyat-tarih ilişkisi. (10 puan)

Ayrıca bakınız

Türk Dili ve Edebiyatı

9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı I. Dönem I. Yazılı Soruları ve Cevap Anahtarı

9. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı I. Dönem II. Yazılı Soruları ve Cevap Anahtarı Türkiye Geneli

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı I. Dönem I. Yazılı Soruları ve Cevap Anahtarı

10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı I. Dönem II. Yazılı Soruları ve Cevap Anahtarı

11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı I. Dönem I. Yazılı Soruları ve Cevap Anahtarı

11. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı I. Dönem II. Yazılı Soruları ve Cevap Anahtarı

12. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı I. Dönem I. Yazılı Sorular ve Cevap Anahtarı

12. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı I. Dönem II. Yazılı Soruları ve Cevap Anahtarı

Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi