19. yüzyılın ikinci yarısında parnasizme tepki olarak doğan bir şiir akımıdır. Parnasizmde insanların duygularına yer verilmezken sembolistler bunun aksine duygusallığa ve insanın iç dünyasına yönelmişlerdir. Sembolizm, (simgecilik) akımıyla birlikte fizyolojiden psikolojiye; gözlem ve deneyden duygu ve bilinçaltına; nesnellikten öznelliğe yönelme olur.
Sembolistler,
semboller vasıtasıyla dış çevrenin insan üzerindeki etki ve izlenimlerini
anlatmışlardır. Sembolizme sanat, resim, müzik ve edebiyat alanlarında
rastlanır. Sembolizmi "Dekadizm"den uzak düşünmemek gerekir.
Dekadizm, toplumsal ve sanatsal düzenin dışına çıkıp karamsarlık, hayal ve
aşırı duyarlılık anlamına gelir.
Sembolizm (Simgecilik) Akımının Başlıca Özellikleri
- Sembolizmde dış dünya olduğu gibi değil
hissedildiği, algılandığı, duyulduğu gibi yansıtılır. Sembolistler,
duyguların dış dünyayı olduğu gibi değil onu değiştirerek bize
ulaştırabileceğini düşünmüşlerdir. Dolayısıyla şiirin gerçeği değil
gerçeğin bizde bıraktığı etkiyi anlatması gerektiğini savunmuşlardır.
- Sembolistler duygu, hayal ve öznellik açısından
romantiklerle benzerlikler taşısalar da kendilerinden önceki bütün şiir
anlayışlarına karşı çıkmışlardır.
- Sembolizmde şairler hayali ülkelere büyük özlem
duymuşlardır.
- Sembolistler, şiirde anlamın kapalı ve belirsiz
olmasını önemsemişlerdir. Sembolizmde sözcüğün müzikal değeri anlamsal
değerinin önündedir.
- Her okurun şiiri kendine göre yorumlayabilmesine
olanak sağlamışlardır.
- Sembolistlere göre şiir anlaşılmak için değil
duyulmak içindir. Onun için şiir düşüncelere değil duygulara
seslenmelidir.
- Sembolistler, şiiri sessiz bir şarkı olarak
tanımlayıp şiirde musikiyi ön plana çıkarmışlardır. Sembolizmde musiki
değeri olmayan sözcükler kullanılmaz. Müziği, özle biçim arasında uyumu
sağlayan bir unsur olarak görmüşlerdir.
- Sembolizmde şiirlerin dili oldukça ağırdır.
- Sembolistler, mecaz ve sembollerle dolu kapalı
anlatımı esas almışlardır. Çağrışım ve sanatsal ifadelere çok fazla
başvurmuşlardır.
- Sembolistler, şiirlerinde gerçeklerden kaçıp
hayale sığınmışlardır. Çirkin olanı hayal ile güzelleştirmeye
çalışmışlardır. Sararmış yapraklar, durgun sular, perdede gezinen
gölgeler, tan ağartısı, alacakaranlık, hüzün oluşturan gün batımı, ay
ışığı, kimsesiz kırlar gibi ifade biçimleri sembolizmdeki doğa
görüntülerinin yarı aydınlık tasvirlerini gösterir.
- Sembolistler, alışılmamış bağdaştırmalar, yepyeni
imgeler oluşturmuşlardır. Düşünceleri dile getirmek için de yeni yeni
sözcükler türetme yoluna gitmişlerdir.
- Sembolizmde duyular arası geçiş
yaşanır. Mor uğultu, beyaz titreyiş gibi.
- Lirizm, sembolizmin en önemli öğesidir.
- "Sanat sanat içindir." anlayışıyla şiir
yazan sembolistler toplumsal ve siyasi meselelerden uzak durmuşlardır.
- Şiirde ölçü ve uyak gibi biçimle ilgili unsurları
yok saymışlardır. Klasik nazım biçimleri yerine serbest müstezat başta
olmak üzere serbest nazım biçimlerine yönelmişlerdir.
- Sembolizmde saf şiir geliştirilmiştir.
20. yüzyılda dünya edebiyatında önemli etkiler
oluşturan sembolizmin başlıca diğer temsilcileri ise Arthur Rimbaud, Paul
Verlaine, Edgar Allen Poe, Paul Valery'dir. Sembolizmde sanatçıların çoğu
Fransız edebiyatına ait kişilerdir.
Edebiyatımızda sembolizmin en başarılı örneklerini veren şairimiz ise hiç kuşkusuz Ahmet Haşim'dir. Haşim'de sembolizmin tüm özelliklerini bulmak mümkündür. Haşim, Piyâle'nin ön sözünde "Şairin dili, düzyazı gibi anlaşılmak için değil ama duyulmak üzere oluşmuş müzik ile söz arasında, sözden çok müziğe yakın, ortalama bir dildir." ifadeleriyle şiirle ilgili düşüncelerini ortaya koyar.
Yahya Kemal Beyatlı, Ahmet Hamdi Tanpınar, Ahmet
Muhip Dranas, Cahit Sıtkı Tarancı'da da sembolist izlere rastlanır.
Sembolist Şiir Örneği
GÖK ÖYLE MAVİ
Gök öyle mavi, öyle durgun,
Paul Verlaine (Çeviren Cahit Sıtkı
Tarancı)
Ayrıca bakınız
Hiç yorum yok:
Yorum Gönderme