Fütürizm (Gelecekçilik)

fütürizm (gelecekçilik)

Makineyi ve hızı edebiyata taşıyan fütürizm (gelecekçilik) 20. yüzyılda ortaya çıkmıştır. İtalya'da başlayıp oradan Avrupa'ya yayılan bir edebiyat akımıdır.

Kuruculuğunu İtalyan şair Marinetti'nin yaptığı Fütürizm (gelecekçilik)  hayatın içinde olanların sürekli değiştiğini sanatın da bu değişime ayak uydurması gerektiğini savunur. Marinetti'nin 1909'da Paris'te Le Figaro gazetesinde yayımladığı manifesto, geçmişin tümüyle reddi anlamına geliyordu. Modern hayatın verdiği heyecanlardan doğan bir edebiyat akımıdır.



Fütürizmin Başlıca Özellikleri

 
  • Fütürizmde geleneksel tüm sanat anlayışlarına karşı çıkılmıştır.
  • Fütürizmde sanatta süreklilik, değişkenlik ve hareketlilik savunulur.
  • Geçmişte ait olan her şeyin unutulması, yok edilmesi gerektiğine inanılır.
  • Şiirde ölçü, uyak ve nazım şekilleri yerine serbest nazım tercih edilir.
  • Fütürizmde geleneksel dil bilgisi kuralları ve söz dizimi yıkılmış mastar halindeki isim ve fiillere önem verilmiştir.
  • Makineye duyulan hayranlık, savaşın güzelliği, tehlike tutkusu gibi kavramlar yüceltilmiştir.
  • Geçmişe ve durgun davranışa düşmanlık beslemişlerdir.
  • Şairler, içinde bulundukları zamanın ve geleceğin dinamizmine yönelmişler, bu hareketliliğin sesini şiirleriyle duyurmuşlardır.
  • Dizelerde makine ve çark seslerini duyurmaya çalışmışlardır. Trenlere, uçaklara övgüler düzmüşlerdir.
  • Fütürizmde hayatta olan her şey hareketlidir. Sanatçı da kendinde bir hız bulduğu için eserini bu hıza uydurmuştur.
  • Farklı konularda bildiriler yazıp yayımlamak fütürizmde önemsenmiştir.
  • Fütüristler kavgayı hoş görmüşlerdir. İsyan, kavga ve dövüşü şiirin temel öğeleri olarak kabul etmişlerdir. Şiirin tanınmayan ve bilinmeyen güçlere karşı saldırgan olması gerektiğini savunmuşlardır.
  • Fütüristler, zamanla özellikle İtalya'da faşizm ile özdeşleşerek savaşı yücelten beyanlarda bulunmuşlardır. Mussolini'nin faşizmi bu anlamda ön plana çıkar.
  • Rus fütüristler, İtalyanların tersine savaşa karşı olmuşlardır. Kadın-erkek eşitliği üzerinde durmuşlardır.
  • Fütürizm, uzun ömürlü olamamış I. Dünya Savaşı'ndan sonra yerini dadaizme bırakmıştır.

Dünya Edebiyatında Fütürizm ve Temsilcileri

Dünya edebiyatında fütürizmin kurucusu Marinetti'dir. Marinetti; İtalyan edebiyatına bağlı bir şair, romancı, yayın yönetmeni ve oyun yazarıdır. Ön plana çıkan diğer bir isim de Rus şair Mayakovski'dir. Fütürizmin en önemli temsilcilerinden olan Mayakovski şiirleri ve resimleri ile fütürizmi tanıtmıştır.

 

Türk Edebiyatında Fütürizm ve Temsilcileri

 
Türk edebiyatında fütürizmle özdeşleşen Nazım Hikmet Ran'dır. Nazım, bazı şiirlerinde makineye açık açık hayranlığını dile getirir. Özellikle "Makinalaşmak" şiiri fütürizmin birçok öğesini barındırır.

Fütürizmdeki geleneksel dil kurallarına olan karşıtlık Nazım Hikmet'te de görülür. Resimli Ay isimli dergisinde çıkan "Putları Yıkıyoruz" yazı dizisinde de fütürist etkilere rastlanır. Edebiyatımızda diğer önemli bir şahsiyet Rıfat Ilgaz'dır. Ilgaz'da yer yer fütürizmin izleri görülür.

 

Fütürizm (Gelecekçilik) Akımına Örnek

MAKİNALAŞMAK 


Trrrum,
Trrrum
Trrrum
Trak tiki tak
Makinalaşmak
İstiyorum
Beynimden etimden iskeletimden
geliyor bu!
Her dinamoyu
altıma almak İçin
çıldırıyorum!
Tükrüklü dilim bakır telleri yalıyor
damarlarımda kovalıyor
oto – direzinler lokomotifleri 
Trrrum,
Trrrum,
Trrrum
Trak tiki tak!
Makinalaşmak istiyorum!

(Nazım Hikmet)


Hiç yorum yok:

Yorum Gönder