Egzistansiyalizm (Varoluşçuluk)

egzistansiyalizm (varoluşçuluk)

20. yüzyılda Fransa'da ortaya çıkan bir felsefe akımıdır. Bir felsefe akımı olan egzistansiyalizm (varoluşçuluk) Jean Paul Sartre tarafından edebiyatta uygulanmıştır.

Ünlü Fransız düşünür ve romancı Jean Paul Sartre, egzistansiyalizm için: "İnsan, bütün bir dünyadır; her yerde vardır, her yerde hareket halindedir, her şeyden sorumludur. Ne yaparsam yapayım, onu yapan benim. Şimdiki durumumuz, bütünüyle düşüncelerimizin sonucudur." ifadelerini sarf eder. 

Egzistansiyalizme göre insan önce dünyaya gelir, sonra kendi özünü oluşturur. İnsan var olmadan önce hiçbir özelliğe sahip değildir. Onlara göre yeni doğan bir bebek bir beyaz kâğıt gibidir.

Egzistansiyalizm (Varoluşçuluk) Akımının Özellikleri


  • Egzistansiyalizm, öncelikle "varlık" kavramının anlamının araştırılmasını içerir.
  • Varoluşçulara göre insan, her eyleminden kendisi sorumludur. Bu sorumluluk insanı bunalıma sokar.
  • Varoluşçular bunalım yaşayan insanları anlatırlar. Bunalımların kaynağını ise kişinin özü ve değerlerini oluştururken farklı seçeneklere karşı hissettiği sorumluluktur.
  • İnsanın geleceğini yine kişinin kendisinin kurabileceğini savunan felsefe akımıdır.
  • Egzistansiyalizmde insanın özgürlüğü oldukça önemlidir. İnsanın kendi kararları esastır. Eserlerde de kişilerin hür olmaya mecbur oldukları konular işlenmiştir. Varoluşsal özgürlük, hiçbir dış etken tarafından kısıtlanamaz. 
  • Egzistansiyalizme göre her insanın kendi iradesiyle şekillendireceği bir geleceği ve yine insanın kendisinin oluşturduğu değerleri vardır. Kısacası kişi, kendi iradesini kullanan bir bireydir.
  • Egzistansiyalizmde roman kahramanlarının ne zaman ne yapacağı belli değildir. Okuyucu merakı sürekli uyanık kalır ancak eserin sonunda kahramanların ne yaptığı kavranılır.
  • Varoluşçuların eserlerinde karakter yoktur; belli durumlarla karşı karşıya kalmış insanlar vardır.
  • Varoluşçular, varlık ve seçimlerin kişinin özünden çok önce geldiğini savunurlar. Onlara göre insan dünyaya gelip var olduktan sonra kendi özünü, değerlerini oluşturur.
  • Egzistansiyalistler, insana yapılan haksızlıklardan tüm insanları sorumlu tutmuşlardır. İnsan için de "en değerli" yakıştırmasında bulunmuşlardır.
  • Egzistansiyalizmde "Bir birey olarak benim var oluşumun anlamı bana göre nedir?" sorusunun cevabı önemlidir. Egzistansiyalistler: "Beni ben yapan, kendi benliğimiz, aldığımız kararlardır. Bu benlik, dünyaya sadece bir defa gelir. Bu benlik, benden başka kimsenin yapamayacağını yapma gücüdür." şeklinde bu soruya cevap vermişlerdir.
 
Başlıca Temsilcileri

Jean Paul Sartre: Oyun ve romanlarında çağdaş anlamda varoluşçuluğun özgün temalarını işlemiştir. Varlık ve Yokluk, Egzistansiyalizm Bir Hümanizmadır, Duvar, Öz­gürlük Yolları, Diyalektik Aklın Eleştiri­si, Kirli Eller başlıca eserleridir.

Albert Camus
: Roman ve deneme türüyle ön plana çıkmıştır. Yabancı, Veba, Başkaldıran insan başlıca yapıtlarıdır.

Not:
 Türk edebiyatında egzistansiyalizmi bir dünya görüşü olarak benimsemiş bir sanatçı yoktur.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder