Empresyonizm (izlenimcilik) 19. yüzyılda Fransa'da ortaya çıkan özellikle edebiyat ve resimde gelişen ve bütün sanatları etkileyen bir akımdır.
Empresyonizm (izlenimcilik) akımına göre sanatçı
doğrudan gerçeği değil kişilerin gördüklerinin kendisinde uyandırdığı izlenimi
aktarır. Bu, akımın ana unsurunu oluşturur.
Empresyonizmin (izlenimcilik) Özellikleri
- 19. yüzyılda ortaya çıkan
empresyonizm,(izlenimcilik) bütün güzel sanatları etkilemiştir.
- Empresyonizmde gerçeklik ve
nesnellik ikinci planda, kişisel yorum ön plandadır.
- Sembolizmin gelişmiş bir şekli
gibidir. Temsilcileri arasında sembolizmin önemli temsilcileri de yer
alır.
- Empresyonist sanatçılar hayale ve somut
betimlemelere yer vermişlerdir. Bunlara göre dış âlemdeki varlık ve
nesneler hayalen canlandırıldıkları gibidir.
- Gerçeği değil varlığın sanatçıda uyandırdığı
izlenimleri yansıtmayı amaçlamışlardır. Zira anlatılanlar dış dünya değil
bu dünyanın hayallerle süslenmiş izlenimleridir.
- Empresyonizmde "Sanat sanat içindir."
anlayışı esas olduğundan akımın temsilcileri toplumsal sorunlardan uzak
kalmışlardır.
- Şiirde ölçü ve uyağa dolayısıyla biçime pek önem
vermemişlerdir.
- Empresyonistler, dış âleme, ondaki varlık ve
nesnelere karşı ilgisizdirler.
- Empresyonizm, izlenimi esas aldığı için realizmin
karşıtı sayılır.
- Empresyonizmde özellikle de resimde özgürlük ön
plandadır. Ressamlar, hiçbir kurala bağlı kalmamışlardır.
- Empresyonizm, resimde de gelişme imkânı
bulmuştur. Resimdeki izlenimcilikte ışık ve renk kaynaklı görsel izlenim
önemlidir. Günün belirli bir zamanında ışığın sanatçı üzerindeki
izlenimine odaklanmışlardır. Sanatçı bunu özgür bir şekilde tuvale
yansıtır. Manzaranın arkasındaki ruh önemli olduğu için sanatçının kişisel
yorumu da resme yansır.
- Empresyonizmin edebiyatta geliştiği başlıca
türler, şiir ve tiyatrodur.
Dünya Edebiyatında Empresyonizmin
Temsilcileri
James
Joyce
Rainer
Marie Rilke
Paul
Verlaine
Arthur Rimbaud
Not:
Resimde empresyonizm akımının önde gelen temsilcileri ise Claude Monet ve
Camille Pissarro'dur.
Türk
Edebiyatında Empresyonizm ve Temsilcileri
Türk
edebiyatında Batı'daki anlamıyla empresyonist şair yoktur. Empresyonizm,
sembolizmin bazı açılardan gelişmiş bir şekli olarak kabul edildiğinden Ahmet
Haşim ve Cenap Şahabettin empresyonist çizgiye yaklaşmışlardır. Cahit Sıtkı
Tarancı, Ahmet Muhip Dranas'ta da yer yer izlenimcilik akımının etkilerine
rastlamak mümkündür.
Empresyonizme Örnek
SESLİLER
A kara, E ak, İ al, U yeşil, O mavi: sesliler,
Diyeceğim bir gün gizli doğumlarınızı da:
Karanlık koylara, karasineklere benzer A,
O amansız pis kokular üstünde fır dönerler.
Kır çiçeği, buhar, çadır beyazlığında E’ler,
Benzer dik buzullar mızrağına, ak krallara;
Gülüşüne İ, güzelim kızıl dudakların, kana,
O pişman sarhoşluklar içindeki, o öfkeler.
…
Arthur RIMBAUD, Çeviren: İlhan BERK
Ayrıca bakınız
Hiç yorum yok:
Yorum Gönderme