Klasisizm (Kuralcılık)

klasisizm

17. yüzyılda Fransa'da ortaya çıkan bir edebiyat akımıdır. Bu yüzyılda Fransa'da siyasi alanda bir düzen sağlanmış toplumsal alanda kurallar hâkim olmaya başlamıştır. 

Descartes'in rasyonalizm felsefesi ile Fransa'da bu yüzyılda kurulan Fransız Akademisi bu kurallar ve düzenin temelini oluşturur. Bu düzen edebiyatta da yansımış kuralcılık edebiyatta yer almaya başlamıştır. 

Akıl, sağduyu ve doğanın esas alındığı klasisizmde konuları, eski Yunan ve Latin kaynakları oluşturur. "Kuralcılık" akımı olarak da bilinir. Klasisizmde mitoloji ve tarih işlenen başlıca konulardır.

Klasisizm, temellerini Rönesans aristokrasisinden alır. Özellikle tiyatro ve deneme türlerinde gelişen klasisizmde "Sanat sanat içindir" anlayışı hâkimdir. Klasik akımın kurucusu Boileau'nun: "Aklı seviniz, yapıtlarınız değerini akıldan alsın." sözleri klasisizmin dayandığı temel ilkeyi ortaya koyar. 


Klasisizmin Başlıca Özellikleri

  • Klasisizmde ahlaksal bir amaç güdülür. Eser, kahramanları bedensel ve ruhsal sorunları olmayan seçkin kişilerdir. Sıradan insanlar eserlerde yer almamıştır. Eser kahramanları soylu kişilerdir.
  • Klasikler, mükemmeliyeti geçmişte aradıklarından tip olarak eski Yunan'daki tipleri tekrar işlemişlerdir.
  • Klasik yapıtlarda işlenen konunun gerçek olması değil gerçeğe benzer olması önemlidir.
  • Klasisizmde, insan dışındaki şeyler önemsenmemiş; dekor, giysi ve doğa görüntüleri ikinci planda kalmıştır.
  • Klasik eserlerde biçim mükemmelliği esas alınmıştır.
  • Klasisizmde sanat doğanın taklididir. Bu doğa dış doğa değil insanın iç doğasıdır.
  • Klasik akımda konuya değil konunun işleniş biçimine önem verilmiştir. Klasik Türk edebiyatındaki gibi aynı olay birden çok kez anlatılmıştır.
  • Klasisizmde dil ve üslup kusursuz bir şekilde işlenmiştir. Dil; açık, yalın ve soyludur. Yani soylu kesimin konuşma dili esas alınmıştır. Klasikler, gereksiz sözlerden kaçmış sade ve ağırbaşlı bir üslup benimsemişlerdir.
  • Klasisizmde sanatçılar eserlerde kendi kişiliğini gizlemişlerdir. Kişilerin kendilerine özgü duygu ve tutkularını bir yana bırakmış ortak duygulara yönelmişlerdir.
  • Sosyal ve fiziksel çevre klasik yapıtlarda yer almaz.
  • Klasik yapıtlarda değişmeyen tipler oluşturulmuştur. Klasikler, her zaman her yerde değişmeyen kişileri anlatmayı amaç edinmişlerdir.
  • Klasisizmde kahramanlar, dış görünüşleriyle fiziksel özellikleriyle değil ruhsal özellikleriyle ele alınır. 
  • Kişiler cimrilik, hırs, kindarlık vb. özellikleriyle ön plana çıkar.
  • Klasisizmde komedya ve tragedya önem kazanmış üç birlik kuralına (yer, zaman, olay) uyulmuştur.
  • Klasisizmde roman türü gelişme olanağı bulamamıştır.
  • Akılcılık, soyluluk, açıklık, evrensellik, ölçülülük, idealizm klasisizmin temel ilkeleridir.
  • Klasisizmde ana dil esas alınmıştır.
  • Klasisizmdeki insan sıradan bir insan değil soylu ve aynı zamanda eğitimli insandır.
  • Klasisizmde yalnız seçkin ve olgun insanlar ele alınmıştır.
  • Klasikler aklın denetiminden geçmeyen hiçbir duyguya eserlerinde yer vermemişlerdir.
  • Klasisizmde kaba ve çirkin sözlere eserlerde yer verilmemiştir.
  • Din dışı konular klasisizmde önemli yer tutar.
  • Descartes'in akılcılık felsefesi, klasisizmin düşünsel anlamda temelini oluşturur.
  
Dünya Edebiyatında Klasisizm (Kuralcılık) ve Temsilcileri

Boileau: Manzum bir şekilde yergi ve eleştiriler kaleme almıştır. "Şiir Sanatı" eseri önemlidir.

Moliere: Dünya edebiyatının ünlü komedya yazarıdır. Eserleri gülünç gelenekler ve karakterler üzerine bina edilmiştir. Gülünç Kibarlar, Tartuffe, Don Juan, Zoraki Tabip, Cimri, Kibarlık Budalası, Scapin'in Dolapları, Hastalık Hastası, Kadınlar Okulu, Kocalar Okulu başlıca eserleridir. 

La Fontaine: Hayvanlar arasında geçen olaylardan hareketle kişilerin kusurlu, eksik taraflarını dile getirir. 12 ciltlik Fabllar eseri ona büyük ün kazandırmıştır.

Racine: Trajedi türünde öne çıkan bir yazardır.

La Bruyere: Roman türüyle tanınmıştır.

Madam De La Fayette: Fransız edebiyatına bağlı bir kadın yazar olup en önemli eseri "Princesse de Cleves"dir.

Bossuet: Fransız ahlakçı ve yazardır. Hitabetiyle ön plana çıkar.

Fenelon: Fransız edebiyatına bağlı bir yazardır. Klasik akıma bağlı olup "Tercüme-i Telemak" eseriyle ön plana çıkar.

Descartes: Felsefede ön plana çıkan bir klasiktir.

Pascal: "Düşünceler" eseriyle ön plana çıkan bir klasiktir.

Corneille: Fransız trajedisinin kurucusudur. Eserlerdeki kahramanlar güçlü olan kişilerdir. Le

Cid, Horace, Cinna başlıca eserleridir.

Türk Edebiyatında Klasisizm (Kuralcılık) ve Temsilcileri


Klasisizmin Türk edebiyatındaki etkileri oldukça sınırlıdır. Şinasi, Ahmet Vefik Paşa, Direktör Ali Bey aşağıda yer alan eserleriyle klasisizmi edebiyatımıza tanıtmışlardır.

Şinasi: "Şair Evlenmesi" eseri klasik anlamda önemlidir. Eser, Şinasi'nin La Fontaine'den çevirdiği tiyatro türünde bir eserdir.

Ahmet Vefik Paşa: Moliere'den yaptığı çeviri ve uyarlamalarıyla tanınır.    

Direktör Ali Bey: Moliere'den çevirdiği "Kokana Yatıyor" eseriyle ön plana çıkar.


Ayrıca bakınız

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder