Abdülhamit Süleyman Çolpan (1898-1938)

abdulhamit suleyman colpan

Abdülhamit Süleyman Çolpan, Özbek kökenli olup 1898'de Türkistan'ın Fergana bölgesine bağlı Andican'da doğdu Gerçek ismi Abdülhamit Süleyman olsa da Abdülhamit Süleyman Çolpan olarak bilinir. Çolpan, "yeni tan yıldızı" anlamına gelip takma adıdır.

Orenburg'da Vakit gazetesinde çalıştı. Başkurt Türklerinin Milli hükümetinin sekreterliğini de yapan Çolpan, Orta Asya cedit (yenicilik) akımının önde gelen şairlerindendir. Hem medresede hem de Rus okullarında öğrenim görmüş, Arapça, Farsça, Rusça, İngilizce ve Tatarcayı çok iyi öğrenmiştir.

Abdülhamit Süleyman Çolpan, Sadi, Hafız, Nevayi, Mevlana, Fuzuli gibi Türk ve İslam klasiklerini okudu. Osmanlı, Kazan ve Azerbaycan edebiyatlarını yakından takip etti. Özellikle de Osmanlı'nın son dönem edebiyatına büyük ilgi duydu.

Abdülhamit Süleyman Çolpan, her anlamda Türkistan'ın bağımsızlığı için uğraş verdi. Türkistan edebiyatının ulusal özünü ve geleneksel yapısını geliştirmeyi amaçladı. Türk edebiyatında Ziya Gökalp, Mehmet Emin Yurdakul, Mehmet Akif Ersoy, Tevfik Fikret başta olmak üzere birçok yazar ve şairi yakından tanıma fırsatı buldu.

Zeki ve korkusuz bir sanatçı olan Abdülhamit Süleyman Çolpan, Türkiye'nin Kurtuluş Savaşı'nı desteklemiş bu anlamda birçok şiir kaleme almıştır. "Tufan" şiiri onun bu mücadeleye destek verdiğinin en somut kanıtıdır. Şiirdeki "
Ey İnönü, ey Sakarya, ey İstiklâl Erleri / Milli Misak alıngança toktalmasdan ilgeri! (Ey İnönü, ey Sakarya, ey İstiklâl erleri, Misak-ı Millî'ye kadar durmadan ileri!) dizeleri Abdülhamit Süleyman Çolpan'ın ne denli Türk Kurtuluş Savaşı yanlısı birisi olduğunu göstermektedir.

Diğer milliyetçi Türk yazarlar gibi Abdülhamit Süleyman Çolpan da düşüncelerinden dolayı Sovyet yönetimi tarafından defalarca kez yargılandı. Sadece şiirlerinden dolayı sekiz kez tutuklanıp  hapse mahkûm edildi.

Özbekistan edebiyatının yenilikçi sanatçısı olarak kabul edilen Abdülhamit Süleyman Çolpan, eserlerinde milli meseleler ağırlıkta olmak üzere sosyal buhranları da işler. Şiirlerinde bağımsızlık ve yurt sevgisi öne çıkar. Özellikle Güzel Fergana, Kisen ve Kozgalış (Ayaklanma) şiirleri hem bestelenir hem de ona büyük bir ün kazandırır. Şiirlerini akıcı bir üslup, duru, saf bir Türkçe ile yazar.

Doğa sevgisi de şiirlerinde ele aldığı diğer önemli bir temadır. Bu şiirlerini oldukça lirik bir tarzda kaleme alır. Abdülhamit Süleyman Çolpan, ayrıca şiirlerini hece ölçüsü ve halk şiiri tarzında kaleme alır. Yer yer aruz ölçüsü ile serbest şiiri de dener. Özellikle 1918–1930 yılları arasında yazdığı şiirlerle Türkistan halkının en sevilen şairi olur.

Özbekistan'da özgürlük şairi olarak da bilinen Abdülhamit Süleyman Çolpan, eserlerinde halkının özlemini simgeleştirmiştir. Oyganış, (Uyanış) Çolpan'ın yayımlanmış tek şiir kitabıdır. Çolpan, ayrıca roman ve oyun alanında da önemli yapıtlar kaleme alır. 
İngiliz yazar Shakespeare, Hint yazar ve düşünür Tagor ve ünlü Rus yazar Maksim Gorki'den bazı eserler de tercüme eder.

Abdülhamit Süleyman Çolpan, 1938'de henüz 40 yaşındayken Ruslar tarafından Türkiye ve Türk Birliği taraftarı olmakla suçlandığından Stalin'in "Aydınları Temizleme" hareketi esnasında Özbekistan'ın Taşkent kentinde idam edilir. Suçsuzluğuna sonradan karar verildiği halde bütün yapıtları Ruslar tarafından yasaklanmıştır.

Eserleri

Şiir

Tan Sırları

Koşuklarım

Bulaklar

Uyanış

Tiyatroları

Uzun Kulaklı Baba

Halil Ferenk

Yarkın Ay

Müthiş Yumruk

Yoldaş

Kasri Bayev

Roman

Gece ve Gündüz


Ayrıca bakınız


Azeri Edebiyatı

Kırgız Edebiyatı

Kırım Edebiyatı

Kıbrıs Edebiyatı

Bulgaristan Edebiyatı 

Yugoslavya Türkleri Edebiyatı 

Irak Edebiyatı

Uygur Edebiyatı

Türkmenistan Edebiyatı

Kazakistan Edebiyatı 

Kazan Türkleri Edebiyatı 

Batı Trakya Türkleri Edebiyatı 

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder