Edebiyat Okulu: Mağcan Cumabayuli

MAĞCAN CUMABAYULİ (1893-1938)

1893'te doğan Mağcan Cumabayuli Kazak Türklerindendir. İstanbul'da yeni usule göre eğitim veren bir Çala medresesinde okur ve burada Arapça, Farsça ve Çağatayca öğrenir. Milliyetçi Kazak aydınlarla birlikte Alaş hareketine katılır. Kazak kültür ve tarihine büyük ilgi duyan Mağcan Cumabayuli, Mir Jakup Dulatuli ile tanıştıktan sonra Kazak kültürünün yaygınlaşması çalışmalarına hız verir.

Kazak bozkırlarında ortaya çıkan milli uyanışa, uluslaşma çalışmalarına ve kurtuluş mücadelesine güç veren şair ve yazarlar arasında yer alır. Mağcan Cumabayuli, büyük bir Türk milliyetçisi olup bütün Türkistan'ın milli şairi unvanını alır.

Şiirlerinde, Türk toplumunun o dönemdeki dağınıklığından, yabancıların işgali altında yaşamak zorunda olmalarından duyduğu derin hoşnutsuzluğu dile getirir. Mağcan Cumabayuli ayrıca Orta Asya Türklerinin yaşam tarzı, tarihi, zaferleri, yurdunun doğal güzelliklerini de eserlerinde işler. Şiirlerinde lirizmi oldukça önemseyen Mağcan Cumabayuli bu anlamda Kazak edebiyatının en lirik şairi kabul edilir.

Tarih ve milleti ile övünç duyar. Milliyetçilik kimliğinin etkisiyle bütün Türk lehçelerinin edebiyatlarını bilir. Bunun yanında Alman, Rus, Fars, Fransız ve Arap edebiyatları hakkında da hatırı sayılır bilgiler edinir.

Mağcan Cumabayuli, 1938'de Türkistan'ı dile getiren şiirlerinden ötürü ve Turan fikrine bağlılığından Stalin tarafından idama mahkûm edilip idam edilir.