Edebiyat Okulu: Nesimi

NESİMİ (1369-1417)

Nesimi'nin hayatı hakkında kaynaklarda yeteri kadar bilgi bulunmamaktadır. 1369 yılında Azerbaycan'ın Şamahı şehrinde doğmuştur. 14. yüzyıl Azeri sahasının ünlü sanatçısı Nesimi'nin asıl ismi İmadüddin'dir. "Seyyid Nesimi" olarak da tanınır. Kuran'daki harflerden anlam çıkarmaya dayalı bir tarikat olan Hurufilik fikrini benimsemesiyle bilinir. Nesimi, aynı zamanda Hurufi olan Hallac-ı Mansur'un düşüncelerini benimser.

İyi bir eğitim almış olan Seyid Nesimi, Alevilik'te "Yedi Ulu Ozan"dan biri olarak kabul edilir. Yine Alevi şairler arasında "Şah-ı Şehit" olarak tanınır. Türk edebiyatında Ahmedi, Avni, Fuzulî, Muhibbi, Bâkî, Bağdatlı Ruhî, Nedim gibi birçok şair üzerinde etkili olur.

Nesimi, Hurufi olduğu ve Hallac-ı Mansur'un düşüncelerini benimsediği için 1417'de Halep'te derisi yüzülerek öldürülmüştür.

Edebi Kişiliği

Azeri sahasının tanınmış şairlerindendir.
Nesimi, Arapça ve Farsçayı iyi derecede bilmektedir.
Şiirlerinde Azeri Türkçesini ve Farsçayı kullanır.
Tasavvufî şiirleriyle birlikte din dışı konularda da gazeller yazar.
Nesimi, şiirlerinde ayet ve hadisleri uyumlu bir şekilde kullanmış Hz. Muhammed (SAV), Hz. Ali ve On İki İmam için şiirler yazmıştır. İlk üç halifeye ise şiirlerinde yer vermemiştir.
Daha çok tuyuğlarıyla tanınmıştır.
Nesimi'nin şiirleri Azerbaycan, Anadolu ve İran'da yaygındır.
Şiirlerinde sekiz ve otuz iki harfe dayanarak insanın yüzünün Tanrı'nın tecelli yeri olduğunu dile getirmiştir.
Türkçe ve Farsça şiirlerinin yanında Arapça gazelleri ve mülemmaları da vardır.
Türkçeyi eserlerinde başarılı bir şekilde kullanmıştır.
Şiirlerinde söze büyük önem vermiş sanatıyla övünmüştür.
Şiirlerinde coşkulu bir eda, samimilik ve içtenlikli bir üslup göze çarpar.
Şiirlerinde aruz ölçüsünü başarılı bir şekilde kullanmış aruzu Türkçeye uydurmaya gayret etmiştir. Şiirleri ayrıca kafiye açısından da son derece başarılıdır. Özellikle iç kafiye ve redifi fazlaca kullanmıştır.
Türkçe ve Farsça divanları vardır. Divan'ında üç elif-name bulunur. Burada "elif" harfinden "ye" harfine kadar bütün harflere yer vermiştir.