Hoca Dehhani (13. yy)

hoca dehhani
Dehhani, kelime anlamı olarak "nakkışçı" demektir. 13. yüzyılda yaşamış olan Hoca Dehhani, Horasan Türklerindendir. 

Kaynaklarda hayatıyla ilgili çok az bilgi bulunmakta bu dönemle ilgili bilgiler de birbiriyle tam olarak uyuşmamaktadır. Kesin olarak bilinen Hoca Dehhani'nin Anadolu Selçukluları döneminde Moğol istilasından sonra Horasan'dan Konya'ya geldiği bilgisidir. 

Tezkirelerde ismi bulunmayan şair hakkında bu bilgiler, mevcut şiirlerinden çıkarılmaktadır. Bugün elimizde biri kaside, altısı gazel olmak üzere yedi şiiri bulunan Hoca Dehhani'den ilk bahseden bilim adamı Fuad Köprülü'dür. Köprülü, Dehhani'yi yayımladığı yedi şiirle gün ışığına çıkarmış onu Anadolu sahası içerisinde din dışı Divan şiirinin başlangıcı ve Divan Edebiyatı'nın da ilk şairi olarak tanıtmıştır.
 
Edebi Kişiliği
  
  • Divan Edebiyatı şiirinin Anadolu'daki temsilcisidir. Hoca Dehhani, ilk divan şairi olarak bilinir. Divan Edebiyatı'nın onunla başladığı kabul edilir. 
  • Türk edebiyatında ilk gazel ve kaside örnekleri Hoca Dehhani'ye aittir.
  • İran edebiyatının etkisiyle din dışı konularda Türkçe şiirler yazmıştır. 
  • Aşk konusu başta olmak üzere devrinin sosyal hayatını, ahlak ve güzellik anlayışını, şarap ve tabiat gibi konuları şiirlerinde işlemiştir. Eğlence meclisleri, bahar coşkusu, özlem temaları şiirlerinde ön plana çıkmıştır. 
  • Hoca Dehhani, yaşadığı dönemin diğer şairleri gibi davranmamış; şiirlerinde tasavvufi konulara yer vermemiştir.
  • Daha çok Fars şairlerini kendine örnek almış onlardan ilham alıp şiir yazmıştır.
  • Şiirlerinde Oğuz Türkçesini en sade ve zarif bir şekilde kullanmıştır. Dehhani'nin oturmuş temiz ve güzel bir üslubu vardır.
  • Şiirlerinde teşbih ve istiare sanatının güzel örneklerini vermiştir. Gazellerinde mazmunlara açık bir şekilde rastlanır.
  • Divanı olmayan Dehhani'nin bir kasidesi ile altı gazeli bulunmaktadır. 
  • Selçuklu Sultanı Alaaddin Keykubat'ın isteğiyle 20 bin beyitlik "Şelçuklu Şehnamesi"ni yazmıştır. Eser, Farsça olarak kaleme alınmış fakat günümüze ulaşmamıştır.
 
Eserleri
 
Selçuklu Şehnamesi: Sultan Alaattin Keykubat'ın isteği üzerine kaleme almıştır. 200.000 beyitlik bir eserdir. Eser, Farsça olarak kaleme alınmış fakat günümüze ulaşmamıştır. 
 
Dehhani'nin Şiirlerinden Örnekler
 
Örnek 
 
GAZEL
 
Aceb bu derdümün dermânı yok mı
Ya bu sabr itmegün oranı yok mı
 
Yanaram mûmlayın başdan ayağa
Nedür bu yanmağun pâyânı yok mı
 
Güler düşmen benüm ağladığıma
Aceb şol kâfirün îmânı yok mı
 
Delübdür ciğerümi gamzen okı
Ara yürekde gör peykânı yok mı
 
Gözi hançerlerin boynuma çaldı
Aceb ol zâlimün imânı yok mı
 
Su gibi kanumı toprağa kardun
Ne sanursın garîbün kanı yok mı
 
Cemâl-i hüsnüne mağrûr olursın
Kemâl-i hüsnünün noksânı yok mı

Begüm Dehhânî ye ölmezdin öndin
Tapuna irmeğe imkânı yok mı
 
Hoca Dehhani 
 
Ayrıca bakınız

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder