Edebiyat Okulu: Cengiz Dağcı

CENGİZ DAĞCI (1920-2011)

Kırımlı roman yazarı Cengiz Dağcı, 9 Mart 1919'da Kırım Gurzuf'ta doğdu. Babası Kırım'dan sürgün edilen Emir Hüseyin Dağcı'dır. Cengiz Dağcı'nın çocukluk yılları Kızıltaş köyünde kıtlık, yoksulluk, Rus emperyalizminin zulmü ve baskısı altında geçti. İlköğrenimini köyünde ve Akmescid'de tamamladı. Ortaokulu da aynı şehirde okudu.

Cengiz Dağcı, öğrencilik yıllarından itibaren şiire ilgi duyar ve şiir yazmaya başlar. İlk şiirini 1936'da Kırım Gençlik Dergisi'nde yayınlar. 1939'da Kırım Pedagoji Enstitüsü'ne girse de II. Dünya Savaşı başladığı için öğrenimini tamamlayamadan askere alınır. Odesa'da bulunan subay okuluna gönderilir. Ukrayna cephesinde savaşırken Almanlara esir düşer. Almanların da yenilmesi üzerine İngiltere'ye gidip Londra'da Wimbledon yakınlarındaki bir yere yerleşir.

II. Dünya Savaşı, Cengiz Dağcı'nın psikolojik durumunu oldukça etkiler. Savaş yıllarında kaleme aldığı romanlar hatıra tarzını anımsatır.

Cengiz Dağcı, 1945-1946 yıllarında binlerce Türkistanlı ile Türkiye'ye gelmek için müracaat eder. Dönemin idarecileri bu isteklerini kabul etmeyince istekleri gerçekleşmez. Cengiz Dağcı, Türkiye'ye hiç gelmediği halde "Türkçe bana anamın dilidir." diyerek eserlerini Türkiye Türkçesi ile yazmıştır. Kitaplarının ilk redaksiyonunu da şair Ziya Osman Saba yapmıştır.

Türk edebiyatının büyük romancılarından olan Cengiz Dağcı özellikle Kırım Türklerinin dramını anlattığı romanları ile büyük bir ün kazanır. Eserlerinde Kırım Türklerinin Rusların zulmü altındaki hayatını anlatır. Eserlerinde ayrıca kendi hayatından da kesitler sunar. Romanlarında Kırımlıların çektikleri zorlukları acıklı bir dille yazar. Kırım'da yetişmiş sonrasında İngiltere'ye yerleşmiş olan Cengiz Dağcı, eserlerini Türkiye Türkçesi ile sade, açık, anlaşılır bir şekilde kaleme alır. Anlatımında ayrıca insanı oldukça hüzünlendiren bir üslubu vardır.

Edebiyatta şiirle başlayan Cengiz Dağcı, şiirlerinde ve diğer eserlerinde herhangi bir sınır koymaz. Kırım Türklerinin sıkıntı ve mücadelelerini anlattığı eserlerinde sözlerini dolambaçsız net bir şekilde söyler. Çok fazla bilinmemesine karşın Kırım Tatarca şiirleri de vardır. Şairliğin yanında gazeteciliği de olan Cengiz Dağcı, muhabir ve mülakatçı olarak da "Komsomolets" gazetesinde çalışır.

Bir öykü ve roman yazarı olan Cengiz Dağcı, Türk edebiyatına birçok eser kazandıran bir sanatçı olup Türkiye'de 1956'dan günümüze dek yayımlanan romanları pek çok baskı yapar. Cengiz Dağcı'nın Türkiye'de yayımlanan eserleri neticesinde Türkiye'de birçok insan Kırım'ı ve Kırım Tatarları'nın hayatlarını, yaşantılarını öğrenme imkânı bulur.

Vatanından ayrıldığından beri hiç Kırım'a gitmemiş olan Cengiz Dağcı 22 Eylül 2011'de Londra'da öldü. Cengiz Dağcı, 69 yıl görmediği Yalta'ya bağlı Kızıltaş köyünde toprağa verildi.

Eserleri

Roman

Korkunç Yıllar

O Topraklar Bizimdi
Yurdunu Kaybeden Adam
Onlar da İnsandı
Ölüm ve Korku Günleri
Dönüş
Genç Temuçin
Üşüyen Sokak
Yoldaşlar

İhtiyar Savaşçı

Biz Beraber Geçtik Bu Yolu

Badem Dalına Asıllı Bebekler

Anı

Yansılar 1

Yansılar 2

Yansılar 3

Yansılar 4
Anneme Mektuplar

Hatıralarda Cengiz Dağcı

Hikâye ve mektupları

Haluk'un Defterinden ve Londra Mektupları

Ayrıca bakınız