19. yüzyılın ortalarında Fransa'da ortaya çıktığı kabul edilir. Birinci Dünya Savaşı'nın ortaya çıkardığı ümitsiz, karamsar, bunalımlı psikolojik durum insanı içinde yaşadığı topluma yabancılaştırmıştır.
Teknolojinin hızlı gelişmesiyle insanın edilgenleşmesi, insanın kapitalist dünya karşısında paranın bir nevi kölesi durumuna düşmesi, yöresel ve ulusal ahlaki değerlerin küreselleşmeyle birlikte yok olması, materyalizmin manevi kültürü baskılaması sonucunda kendi kabuğuna çekilen, dışa yabancılaşan güvensiz, bunalımlı yalnız "birey"i ortaya çıkarmıştır.
İnsanların kendine ve birbirlerine yabancılaşması 20.
yüzyıl edebiyatının en temel noktasını oluşturur. Bütün bunlar modernizmin
temel çıkış noktalarıdır.
Modernizmin Özellikleri
- Modernizm, aydınlanmanın ilkelerini esas
almıştır. Modernizmde akıl ve bilim ilerlemede aracı olarak
görülmüştür.
- Evrensel ve nesnel bilgiye ulaşmada akıl ve deney
yolu önemlidir.
- Sanatçılar, dış dünyadaki şeylerin göründükleri
gibi olmadıklarını ileri sürmüş, yerleşik kurallara başkaldırmışlardır.
Gelenekçiliğe karşı tavır sergileyen modernistler, gelenekle çatışma
içerisine girmişlerdir.
- Modernizm; kapitalizm, endüstrileşme, demokrasi,
şehirleşme, akılcılık, bilimsel bilgi, ulus devlet gibi temel unsurlara
dayanır.
- Modernizm, tarım toplumundan sanayi toplumuna
geçişin bir yansımasıdır. Eğitim seviyesindeki ilerleme, iletişimdeki
değişim ve gelişmeler, ulaşım araçlarındaki iyileşmeler modernizmin diğer
önemli dayanaklarıdır.
- Modernistler, lâik düşünce yapısına sahip kişiler
olup toplumsal hayatta bilim ve aklı esas alırlar.
- Modernizmde din olgusu sosyal hayatta yer almaz.
- Modernizmde insan karmaşık bir varlık olarak ele
alınır. Modernistler, insan merkezci bir anlayışı benimser.
- Modernist eserlerde toplumdaki değer çatışmaları,
fertlerin bunalımları ve karmaşık ruh halleri anlatılır.
- Dinin dolayısıyla kilisenin egemenliği altında
olan Batı düşünce dünyası modernizmle din etkisinden kurtulmuştur. Soyut
ve kutsalların yerini bilimsellik, akıl ve somut değerlendirmeler alır.
- Modernist eserlerde toplumdan kaçış, yalnızlık,
geleneksel değerlere isyan konuları ağırlıkta işlenir. Toplumda ve bireyde
var olan huzursuzluk ön planda yer alır.
- Modernizmde insan karmaşık bir varlık olarak sunulur.
- Toplumda tutunamayan yabancılaşmış fertlerin
trajedisi işlenir.
- Modernistler, iç içe geçmiş zaman olaylarıyla çok
katmanlı bir öykü tekniğine başvurmuşlardır.
- Modernizmde olaylar arasında neden-sonuç ilişkisi
yoktur.
- Modernizmde kişilerin ruh halleri üzerinde
durulduğu için eserlerde olay örgüsü yoktur.
- Değişim ve ilerleme ile özdeşleşen modernizm,
eleştiriyi önemser, onu değişimin bir aracı olarak kullanır.
- Modernizmde geleneksel yapı ve anlatım
reddedilmiş, bilinç akışı, iç diyalog ve iç konuşma teknikleri
kullanılmıştır.
- Alegorik anlatım önemsenmiş özellikle olay
ağırlıklı metinlerde çağrışımlara geniş yer verilmiştir.
- Kelimelerin çağrışım gücünden yararlanılarak
şiirsel bir dil kullanılmıştır.
Kısacası kitle iletişim araçlarının
artmasıyla insanların yüz yüze iletişimlerinin kopması, paranın gittikçe önem
kazanması ve kişisel menfaatin ön plana çıkması toplumda
"yabancılaşma"yı beraberinde getirir. Kişilerin birbirleriyle ve
gerçeğe yabancılaşması modernizmin temel dayanağı olur.
Dünya Edebiyatında Modernizm ve Temsilcileri
Türk Edebiyatında Modernizm ve Temsilcileri
Ayrıca bakınız
Hiç yorum yok:
Yorum Gönderme